ملک‌الشعرا بهارشمارهٔ ۱۶ - در تهنیت عید قربان و مدح والی خراسان
عید قربان آمد ای جان جهان قربان تو را
جلوه‌ای کن تا شود جانها فدای جان تو را
من شوم قربان تو را تا زنده مانم جاودان
زنده ماند جاودان آنکو شود قربان تو را
زلف ورخسارت نشان ازکفر و ازایمان دهند
زین قبل فرمان رسد برکفر و بر ایمان تو را
حیله و دستان مکن در دلبری با دوستان
زانکه‌خود بخشند دل، بی‌حیله ودستان تو را
گرچه با من عهد و پیمان بستی اندر دوستی
پایداری نیست برآن عهد و آن پیمان تو را
عهد بشکستی و بگشودی در جور و ستم
نیست گوئی بیمی از شاهنشه ایران تو را
انکز آغازشهی باملک خویش‌این وعده‌داد:
آمدم من تا کنم یکباره آبادان تو را
داد رکن‌الدوله را منشور ملک‌شرق وگفت
ای خراسان کردم از این ره قوی ارکان تو را
ای خدیو شرق ای سر خیل ابناء ملوک
وی که شه بگزیده از امثال و از اقران تو را
کس نکوهش کرد نتواند مراگاه سخن
گویم ار خاقان بن خاقان بن خاقان تو را
نیز از من کس نتاند خواست برهان و دلیل
خوانم ار سلطان بن سلطان بن سلطان تو را
از بنی‌الخاقان کنون یزدان تو را برترکشید
باش تا از جمله گیتی برکشد یزدان تو را
مر تو راکس نیست مدحتخوان به گیتی چون بهار
گرچه‌اکنون جمله گیتی کشته مدحتخوان تو را
تا همی باشد به گیتی نام از افریدون و جم
باد فر و حشمت افزونتر ازاین و آن تو را
این‌هنوز آغاز فر و حشمت و اجلال تو است
باش تا کیوان ببوسد پایه ی ایوان تو را
شمارهٔ ۱۵ - فتح ورشو: قیصر گرفت خطهٔ ورشو راشمارهٔ ۱۷ - غدیریه: ای که در هر نیکوئی آراسته یزدان تو را
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
عید قربان آمد ای جان جهان قربان تو را
جلوه‌ای کن تا شود جانها فدای جان تو را
هوش مصنوعی: عید قربان فرارسیده است، ای محبوب من. برای تو نمایشی به نمایش بگذار تا جانها فدای جان تو شود.
من شوم قربان تو را تا زنده مانم جاودان
زنده ماند جاودان آنکو شود قربان تو را
هوش مصنوعی: من برای تو فدا می‌شوم تا همیشه زنده بمانم، و آن کسی که برای تو فدا شود، همیشه زنده خواهد ماند.
زلف ورخسارت نشان ازکفر و ازایمان دهند
زین قبل فرمان رسد برکفر و بر ایمان تو را
هوش مصنوعی: موهای سیاه و چهره زیبایت دلیلی بر کفر و ایمان است. از این رو، فرمانی به تو می‌رسد که بر اساس کفر و ایمان تو صادر می‌شود.
حیله و دستان مکن در دلبری با دوستان
زانکه‌خود بخشند دل، بی‌حیله ودستان تو را
هوش مصنوعی: در عشق و دوستی، نباید از ترفندها و فریبکاری‌ها استفاده کنی، زیرا دوستان واقعی خودشان با یک دل و بدون نیاز به حیله، عشق و محبتشان را نثار تو می‌کنند.
گرچه با من عهد و پیمان بستی اندر دوستی
پایداری نیست برآن عهد و آن پیمان تو را
هوش مصنوعی: هرچند که تو با من قرار و دوستی داشتی، اما در این دوستی وفای به عهد و پیمان تو وجود ندارد.
عهد بشکستی و بگشودی در جور و ستم
نیست گوئی بیمی از شاهنشه ایران تو را
هوش مصنوعی: تو نسبت به عهد و پیمانی که بسته‌ای، وفادار نبودی و در ظلم و ستمی که می‌کنی، گویی ترسی از پادشاه ایران نداری.
انکز آغازشهی باملک خویش‌این وعده‌داد:
آمدم من تا کنم یکباره آبادان تو را
هوش مصنوعی: من در آغاز سلطنت و با قدرت خود، به تو وعده می‌دهم که به زودی می‌آیم تا به یکباره تو را آباد کنم.
داد رکن‌الدوله را منشور ملک‌شرق وگفت
ای خراسان کردم از این ره قوی ارکان تو را
هوش مصنوعی: رکن‌الدوله، نامه‌ای به‌عنوان دستور و فرمان به ملک‌شرق دریافت کرد و به او گفت: «ای خراسان، من بر اساس این نامه، به تو قدرت و استحکامی می‌بخشم.»
ای خدیو شرق ای سر خیل ابناء ملوک
وی که شه بگزیده از امثال و از اقران تو را
هوش مصنوعی: ای سرور شرق و فرمانده جمعی از فرزندان شاهان، تو که از میان هم‌نظیران و هم‌سنخ‌های خود برگزیده شده‌ای.
کس نکوهش کرد نتواند مراگاه سخن
گویم ار خاقان بن خاقان بن خاقان تو را
هوش مصنوعی: هیچ کس نمی‌تواند مرا سرزنش کند، حتی اگر به بزرگ‌ترین پادشاهان نیز نسبت دهی. من در هر حال می‌توانم سخن بگویم.
نیز از من کس نتاند خواست برهان و دلیل
خوانم ار سلطان بن سلطان بن سلطان تو را
هوش مصنوعی: هیچ‌کس از من نتوانسته است که برهان و دلیلی بخواهد، حتی اگر تو فرزند سلطان‌هایی باشی.
از بنی‌الخاقان کنون یزدان تو را برترکشید
باش تا از جمله گیتی برکشد یزدان تو را
هوش مصنوعی: یزدان تو را از میان نسل پادشاهان بالا برده است، تا در میان جهانیان تو را برتر سازد.
مر تو راکس نیست مدحتخوان به گیتی چون بهار
گرچه‌اکنون جمله گیتی کشته مدحتخوان تو را
هوش مصنوعی: تو را کس نیست که در این دنیا تو را ستایش کند، مثل بهار که اکنون همه‌ی دنیا در غم و اندوه است؛ اما تو همچنان مورد ستایش هستی.
تا همی باشد به گیتی نام از افریدون و جم
باد فر و حشمت افزونتر ازاین و آن تو را
هوش مصنوعی: تا زمانی که نام افریدون و جم در دنیا باقی است، تو نیز باید فر و شکوهی بیشتر از این افراد داشته باشی.
این‌هنوز آغاز فر و حشمت و اجلال تو است
باش تا کیوان ببوسد پایه ی ایوان تو را
هوش مصنوعی: این هنوز شروع شکوه و عظمت توست. صبر کن تا ستاره‌ی کیوان، پایه‌ی ایوان تو را ببوسد.