شیخ بهاییبخش ۳ - فی‌العقل
چیست دانی عقل در نزد حکیم؟
مقتبس، نوری ز مشکوة قدیم
از برای نفس تا سازد عیان
از معانی، آنچه می‌تابد بر آن
چون جمال عقل، عین ذات اوست
نیستش محتاج عینی کو نکوست
بلکه ذاتش هم لطیف و هم نکوست
دیگران را نیز نیکویی به اوست
پس اگر گویی، چرا نیکوست عقل
خواهمت گفتن: نکو زان روست عقل
جان و عقل آمد، بعینه، جان نور
که بود از عین ذات او ظهور
او بذاته، ظاهر آمد، نی به ذات
فهم کن، تا وارهی از مشکلات
نیر اعظم دو باشد: شمس و عقل
جسم و جان باشند عقل و شرع و نقل
نور عقلانی، فزون از شمس دان
زانکه این تابد به جسم و آن به جان
نور عقلانی کند تنویر دل
نور شمسانی کند تنویر گل
شمس بر ظاهر، همین تابان بود
لیک باطن، از خرد ریان بود
گر تو وصف عقل از من نشنوی
گوش کن ابیات چند از مثنوی
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
چیست دانی عقل در نزد حکیم؟
مقتبس، نوری ز مشکوة قدیم
هوش مصنوعی: آیا می‌دانی که عقل در نظر حکیم چیست؟ روشنایی است که از منبعی باستانی گرفته شده است.
از برای نفس تا سازد عیان
از معانی، آنچه می‌تابد بر آن
هوش مصنوعی: برای نفس انسان، تا آشکار کند معانی را، هر آنچه که بر آن تابش دارد.
چون جمال عقل، عین ذات اوست
نیستش محتاج عینی کو نکوست
هوش مصنوعی: زیبایی و کمال عقل، خود جوهر وجود اوست و به هیچ چیز دیگری که خوب و زیبا باشد نیاز ندارد.
بلکه ذاتش هم لطیف و هم نکوست
دیگران را نیز نیکویی به اوست
هوش مصنوعی: این شخص نه تنها خود دارای نیکی و لطافت است، بلکه نیکی او بر دیگران نیز تأثیر می‌گذارد.
پس اگر گویی، چرا نیکوست عقل
خواهمت گفتن: نکو زان روست عقل
هوش مصنوعی: اگر بپرسی چرا عقل خوب است، باید بگویم که دلیلش همین است که عقل خوب است.
جان و عقل آمد، بعینه، جان نور
که بود از عین ذات او ظهور
هوش مصنوعی: جان و عقل در حقیقت از وجود ذات او ناشی شده‌اند، همان‌طور که نور از خود او آشکار می‌شود.
او بذاته، ظاهر آمد، نی به ذات
فهم کن، تا وارهی از مشکلات
هوش مصنوعی: او به خودی خود و به طور واضح آمده است، نه اینکه به دلیل ذاتش درک شود. اگر این مفهوم را بفهمی، از دشواری‌ها آزاد می‌شوی.
نیر اعظم دو باشد: شمس و عقل
جسم و جان باشند عقل و شرع و نقل
هوش مصنوعی: جایگاه برجسته‌ترین نورها دو چیز است: خورشید و عقل. جسم و جان به عقل، و دین و منابع دینی به آن وابسته‌اند.
نور عقلانی، فزون از شمس دان
زانکه این تابد به جسم و آن به جان
هوش مصنوعی: نور عقلانی بیشتر از نور خورشید است؛ زیرا نور عقل به بدن نور می‌افزاید، در حالی که نور خورشید تنها به جسم می‌تابد.
نور عقلانی کند تنویر دل
نور شمسانی کند تنویر گل
هوش مصنوعی: روشنی عقل، دل را روشن می‌کند و همچون خورشید، گل را نیز نورانی می‌سازد.
شمس بر ظاهر، همین تابان بود
لیک باطن، از خرد ریان بود
هوش مصنوعی: خورشید بر روی زمین، تنها نمایان و درخشان است، اما در درون آن، از جوهر و خردی ناب و رقیق برخوردار است.
گر تو وصف عقل از من نشنوی
گوش کن ابیات چند از مثنوی
هوش مصنوعی: اگر تو به توصیف عقل از من گوش نمی‌دهی، پس به چند بیتی از مثنوی گوش کن.
حاشیه ها
1400/04/03 07:07
میــــرِ سلطان احمـــد
نیر اعظم دوباشد شمس و عقل
جسم و جان باشد عقل و شرع و نقل
گر تو توصیف عقل از من نشنوی
گوش کن ابیات چند از مثنوی
عقل ایمانی چو شحنۀ عادل است
پاسبان و حاکم شهر دل است