گنجور

بخش ۱۱ - باقی سخن در توحید

می‌برد تا به خدمت ذوالمن
کش کشانش، دوشاخه در گردن
دو نهال است رسته از یک بیخ
میوه‌شان نفس و طبع را توبیخ
کرسی «لا» مثلثی است صغیر
اندر او مضمحل، جهان کبیر
هرکه رو از وجود محدث تافت
ره به کنجی از آن مثلث یافت
عقل داند، ز تنگی هر کنج
که در او نیست ما و من را گنج
«بوحنیفه» چه در معنی سفت
نوعی از باده را مثلث گفت
هست بر رای او به شرح هدی
آن مثلث، مباح و پاک ولی
این مثلث، به کیش اهل فلاح
واجب و مفترض بود نه مباح
زان مثلث، هر آنکه زد جامی
شد ز مستی، زبون هر خامی
زین مثلث، هرآنکه یک جرعه
خورد، بختش به نام زد قرعه
جرعهٔ راحتش، به جام افتاد
قرعهٔ دولتش، به نام افتاد

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

می‌برد تا به خدمت ذوالمن
کش کشانش، دوشاخه در گردن
هوش مصنوعی: او را به خدمت وزیر قوی و پرقدرت می‌برند، در حالی که بندهایی به گردن او بسته شده است.
دو نهال است رسته از یک بیخ
میوه‌شان نفس و طبع را توبیخ
هوش مصنوعی: دو درخت از یک ریشه روییده‌اند و میوه‌هایشان، نفس و طبع، شما را به سختی می‌کوبند.
کرسی «لا» مثلثی است صغیر
اندر او مضمحل، جهان کبیر
هوش مصنوعی: کرسی «لا» به شکل مثلث است و درون آن، یک وجود کوچک که در حال نابودی است، وجود دارد؛ در حالی که جهان بزرگ و وسیع است.
هرکه رو از وجود محدث تافت
ره به کنجی از آن مثلث یافت
هوش مصنوعی: هر کس که از وجود محدث (خالق) روی برگرداند، به گوشه‌ای از آن مثلث (جایگاه خاص) دست نمی‌یابد.
عقل داند، ز تنگی هر کنج
که در او نیست ما و من را گنج
هوش مصنوعی: عقل می‌فهمد که در جایی که ما و من وجود ندارد، هیچ‌گونه ثروتی وجود ندارد، حتی اگر آن فضا محصور و تنگ باشد.
«بوحنیفه» چه در معنی سفت
نوعی از باده را مثلث گفت
هوش مصنوعی: «بوحنیفه» به نوعی از شراب اشاره دارد که به شکل مثلثی توصیف شده است.
هست بر رای او به شرح هدی
آن مثلث، مباح و پاک ولی
هوش مصنوعی: در نظر او، تعالیم و راهنمایی‌های مقدس مانند مثلثی است که بدون هیچ نقص و ایرادی، مجاز و پاک است.
این مثلث، به کیش اهل فلاح
واجب و مفترض بود نه مباح
هوش مصنوعی: این مثلث برای کسانی که به دنبال موفقیت و نیکوکاری هستند، ضروری و الزامی بود و نمی‌توان آن را به سادگی و با بی‌توجهی کنار گذاشت.
زان مثلث، هر آنکه زد جامی
شد ز مستی، زبون هر خامی
هوش مصنوعی: هر کسی که از آن مثلث مستی نوشید، به نوعی درگیر حالتی شد که به هر بی‌خبری از آن حال مغلوب می‌شود.
زین مثلث، هرآنکه یک جرعه
خورد، بختش به نام زد قرعه
هوش مصنوعی: هر کسی که از این مثلث کمی بچشد، شانس و بختش به خوبی رقم خواهد خورد.
جرعهٔ راحتش، به جام افتاد
قرعهٔ دولتش، به نام افتاد
هوش مصنوعی: نوشیدنی آرامش‌بخش او به دست آمد و شانس و سعادتش با نام او گره خورد.

حاشیه ها

1394/10/14 19:01
مهرداد

بسم الله الرحمن الرحیم
منظور از دوشاخه در گردن آیا شبو روز بوده یا شاه رگ های گردن؟
میوه شان نفس و طبع را توبیخ یعنی چه
کرسی لا ؟
شاید منظور نفی تثلیث باشد.
کنج منظور زاویه است هرکه رو از وجود محدث تافت ؟
به نظر وجود همه را جز خدا انکار کردن است
ارتباط باده با مثلث توضیح لازمه
بقیه رو متوجه نشدم

1395/03/27 22:05
مریم السادات

شراب مثلت نوعی شراب است که دو سوم آب انگور تبخیر شود و ظاهرا در فقه شیعه حرام است ولی آن یکی مثلث دیگر که مایه فلاح است نمی دانم منظورش چه بوده است.

1396/03/13 20:06

شاید منظور از مثلث دوم مثلثی است که برای دریا نوردی و پیدا کردن موقعیت گشتی در دریا استفاده میشود

1399/04/10 13:07
جعفر

کرسی لا همین مثلثی است که در رسم الخط کلمه لا هست.
دوشاخه کشیدگی لام والف متصل به آن یک مثلث هم که زیرش هست.
منتهی همین، لا، درونش عالمیست