شیخ بهاییبخش ۶ - فی قطع العلائق و العزلة عن الخلایق
هر که را توفیق حق آمد دلیل
عزلتی بگزید و رست از قال و قیل
عزت اندر عزلت آمد، ای فلان
تو چه خواهی ز اختلاط این و آن؟
پا مکش از دامن عزلت به در!
چند گردی چون گدایان در به در؟
گر ز دیو نفس می‌جویی امان
رو نهان شو! چون پری از مردمان
از حقیقت بر تو نگشاید دری
زین مجازی مردمان تا نگذری
گر تو خواهی عزت دنیا و دین
عزلتی از مردم دنیا گزین
گنج خواهی؟ کنج عزلت کن مقام
واستتر واستخف، عن کل الانام
چون شب قدر از همه مستور شد
لاجرم، از پای تا سر نور شد
اسم اعظم، چون که کس نشناسدش
سروری بر کل اسما باشدش
تا تو نیز از خلق پنهانی همی
لیلةالقدری و اسم اعظمی
رو به عزلت آر، ای فرزانه مرد!
وز جمیع ماسوی الله باش فرد
عزلت آمد گنج مقصود ای حزین!
لیک، گر با زهد و علم آید قرین
عزلت بی«زای» زاهد علت است
ور بود بی«عین» علم، آن زلت است
عزلت بی«عین»، عین زلت است
ور بود بی«زای» اصل علت است
زهد و علم ار مجتمع نبود به هم
کی توان زد در ره عزلت قدم؟
علم چبود؟ از همه پرداختن
جمله را در داو اول باختن
این هوس‌ها از سرت بیرون کند
خوف و خشیت، در دلت افزون کند
«خشیة الله» را نشان علم دان!
«انما یخشی»، تو در قرآن بخوان!
سینه را از علم حق آباد کن!
رو حدیث «لو علمتم» یاد کن!
بخش ۵ - حکایت: با دف و نی، دوش آن مرد عرببخش ۷ - «فی ذم العلماء المشبهین بالامراء المترفعین عن سیرة الفقرا»: علم یابد زیب از فقر، ای پسر
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
هر که را توفیق حق آمد دلیل
عزلتی بگزید و رست از قال و قیل
هوش مصنوعی: هر کسی که به توفیق الهی دست یابد، به آرامش و انزوا روی می‌آورد و از بحث و جدل‌های بیهوده فاصله می‌گیرد.
عزت اندر عزلت آمد، ای فلان
تو چه خواهی ز اختلاط این و آن؟
هوش مصنوعی: عزت و بزرگ‌منشی در دوری و تنهایی به دست می‌آید، پس تو چه نیازی به اختلاط با دیگران داری؟
پا مکش از دامن عزلت به در!
چند گردی چون گدایان در به در؟
هوش مصنوعی: از دامن تنهایی بیرون بیا! چرا مانند گدایان در دروازه‌ها سرگردان می‌گردی؟
گر ز دیو نفس می‌جویی امان
رو نهان شو! چون پری از مردمان
هوش مصنوعی: اگر از شر نفس خود می‌گریزی، هیچ جا پنهان نشو! مانند پری که از انسان‌ها دوری می‌جوید.
از حقیقت بر تو نگشاید دری
زین مجازی مردمان تا نگذری
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که برای درک حقیقت و واقعیت، نباید فقط به ظواهر و چیزهای سطحی اعتماد کنی، بلکه باید از تجربه‌ها و چالش‌ها عبور کنی تا به شناخت عمیق‌تری دست یابی.
گر تو خواهی عزت دنیا و دین
عزلتی از مردم دنیا گزین
هوش مصنوعی: اگر به دنبال عزت و احترام در دنیا و آخرت هستی، باید از مردم و جمعیت فاصله بگیری و گوشه‌نشینی را انتخاب کنی.
گنج خواهی؟ کنج عزلت کن مقام
واستتر واستخف، عن کل الانام
هوش مصنوعی: اگر به دنبال گنجی هستی، در گوشه‌ای دور از شلوغی‌ها بنشین و به دور از همه مردم زندگی کن.
چون شب قدر از همه مستور شد
لاجرم، از پای تا سر نور شد
هوش مصنوعی: وقتی شب قدر مخفی و پنهان شد، به همین دلیل از سر تا پا پر از نور گردید.
اسم اعظم، چون که کس نشناسدش
سروری بر کل اسما باشدش
هوش مصنوعی: اسم اعظم، اگر کسی شناخته نشود، بر تمامی نام‌ها سروری می‌کند.
تا تو نیز از خلق پنهانی همی
لیلةالقدری و اسم اعظمی
هوش مصنوعی: شما هم مانند دیگران به طور پنهانی و نامحسوس دارای ویژگی‌ها و صفات خاصی هستید که می‌تواند در مواقع مهم و سرنوشت‌ساز به کار آید.
رو به عزلت آر، ای فرزانه مرد!
وز جمیع ماسوی الله باش فرد
هوش مصنوعی: به تنهایی و دوری از دیگران برو، ای مرد دانا! و به جز خداوند، هیچ کس دیگری را در نظر نداشته باش.
عزلت آمد گنج مقصود ای حزین!
لیک، گر با زهد و علم آید قرین
هوش مصنوعی: تنهایی به هدف مطلوب نزدیک می‌کند، ای حزین! اما اگر با زهد و علم در کنار هم بیاید، تأثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
عزلت بی«زای» زاهد علت است
ور بود بی«عین» علم، آن زلت است
هوش مصنوعی: تنهایی و دوری از دنیا، اگر بدون حضور عشق و محبت باشد، به دلیل نداشتن فهم و دانش حقیقی است. اگر هم کسی علم داشته باشد اما از حقیقت آن بی‌خبر باشد و فقط ظاهر را ببیند، در واقع در اکثر موارد گمراه است.
عزلت بی«عین»، عین زلت است
ور بود بی«زای» اصل علت است
هوش مصنوعی: تنهایی و دوری از دیگران، به نوعی به ذلت و خواری می‌انجامد و اگر بدون منشاء و اصل وجود خود باشی، دلیل همه مشکلات و علل ناکامی‌ها خواهد بود.
زهد و علم ار مجتمع نبود به هم
کی توان زد در ره عزلت قدم؟
هوش مصنوعی: اگر زهد و علم با هم جمع نشوند، چگونه می‌توان در مسیر تنهایی و دوری از دنیا قدم گذاشت؟
علم چبود؟ از همه پرداختن
جمله را در داو اول باختن
هوش مصنوعی: علم چیست؟ اگر کسی به همه چیز بپردازد، در ابتدا همه چیز را از دست می‌دهد.
این هوس‌ها از سرت بیرون کند
خوف و خشیت، در دلت افزون کند
هوش مصنوعی: این تمایلات و آرزوها را از ذهنت دور می‌کند و به جای آن، ترس و احترام بیشتری در قلبت ایجاد می‌کند.
«خشیة الله» را نشان علم دان!
«انما یخشی»، تو در قرآن بخوان!
هوش مصنوعی: ترس از خدا را نشانه علم و دانش بدان! در قرآن بخوان که «تنها همان‌های که عالم‌اند، از خدا ترس دارند».
سینه را از علم حق آباد کن!
رو حدیث «لو علمتم» یاد کن!
هوش مصنوعی: دل خود را با دانش حقیقی پر کن! به حدیث «اگر می‌دانستید» توجه کن!
حاشیه ها
1390/09/19 00:12
سینا
مصرع دوم بیت هفتم مشکل داره.
1391/01/07 08:04
گمان نمیکنم اشکالی داشته باشد
و معنی اش این است که "از دیگران مخفی و پنهان شو"
1398/05/31 18:07
بله. وزن مصراع دوم آن بیت مشکل دارد و لابد کلمه ای را اشتباه تایپ کرده اند. شاید اینگونه باشد:
و استتر و اختف عن کل الانام
بیت 13 و 14 هم یکی اش زائد است.