اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بود در شهر هری، بیوه زنی
کهنه رندی، حیله‌سازی، پرفنی
در شهر هرات بیوه‌زنی بود کهنه‌رند و حیله‌باز.
نام او، بی‌بی تمیز خالدار
در نمازش، بود رغبت بیشمار
نامش بی‌بی تمیز خالدار بود که همیشه بر سر نماز بود. (یعنی هم تمیز بود و هم خالی در یک جای بخصوص داشت که همه آن‌را دیده بودند)
با وضوی صبح، خفتن می‌گزارد
نامرادان را بسی دادی مراد
با وضوی صبح، نماز شام را بجا می‌آورد و آدم‌های آرزومند بسیاری را به‌آرزویشان می‌رساند.
کم نشد هرگز دواتش از قلم
بر مراد هرکسی، می‌زد رقم
هرگز شیشه مرکبش از قلم خالی نمی‌شد! و بر مراد هرکسی، می‌زد رقم
در مهم سازی اوباش و رنود
دائما، طاحونه‌اش در چرخ بود
در برآوردن آرزوی اراذل و اوباش، چرخ آسیاب او همیشه در گردش بود!
از ته هر کس که برجستی به ناز
می‌شدی فی‌الحال، مشغول نماز
هوش مصنوعی: هر کس که به آرامی و ناز از ته دل خود برمی‌خیزد، در همان لحظه سرگرم عبادت و نماز است.
هرکه آمد، گفت: بر من کن دعا
او به جای دست، برمی‌داشت پا
هر کسی که به نزد او می‌آمد، از او می‌خواست که برایش دعا کند، او به جای اینکه دستش را بلند کند، پاهایش را بالا می‌برد.
بابها مفتوحة للداخلین
رجلها، مرفوعة للفاعلین
هوش مصنوعی: درهای بهشت برای واردشدگان باز است و برای کسانی که عمل نیک انجام می‌دهند، مقام و منزلت بالایی دارد.
گفت با او رندکی، کای نیک زن
حیرتی دارم، درین کار تو من
رندکی به او گفت از کار تو پرسشی برای من درست شده؛
زین جنابتهای پی‌درپی که هست
هیچ ناید در وضوی تو شکست
از این آمیزش‌های پی‌در پی، این وضوی تو باطل نمی‌شود؟
نیت و آداب این محکم وضو
یک ره از روی کرم، با من بگو
آداب این وضو را به‌من هم یاد بده.
این وضو از سنگ و رو محکمتر است
این وضو نبود، سد اسکندر است
وضوی تو از سنگ و فلز هم محکمتر است وضو نیست سد اسکندر است.
حاشیه ها
در بیت آخر به نظر "سنگِ رو" صحیح است و نه " سنگ و رو"
سنگِ رو سنگی است که در نمای ساختمان بکار میرود
منظور از رو روی است که در متون قدیم در معای آهن به کار می رفته است.
با سلام
لطفا معنی شعر را مرقوم فرمایید.
عبدالله بن خولی
خانواده ی خوبی داری
اشعار طنز أمیزی است که می خواهد این معنی را الهام کند که برخی از مردم هرگونه گناهی را در حد افراط انجام می دهند و کار خیر هم انجام می دهند به امید این که ثوابی ببرند. در حالی که کار نیک با ارتکاب گناه هیچ فائده ای نخواهد داشت. داستان مردی که انار می دزدید و آن را صدقه می داد. که امام صادق (ع) آیه شریفه انما یتقبل الله من المتقین (سوره مائده، آیه 27) را در مورد او تلاوت فرمود. یعنی خداوند از پرهیز کاران می پذیرد.
در اینجا با توجه به حاشیه آقای مرداویج که نوشته اند این اشعار توهین به همسر پیامبر اسلام است عرض می کنیم که اشعار هیچ ربطی به همسر پیامبر ندارد. زیرا در مصرع ابتدائی بیوه زنی از شهر هری را آورده که ظاهراً شهر هری، هرات افغانستان است که هری رود از کنار آن می گذرد. بنا براین نباید اذهان را منحرف کرد.
شیخ بهایی