گنجور

بخش ۱۲ - فی الریا و التلبیس بالذین هم أعظم جنود ابلیس

نان و حلوا چیست ای شوریده سر؟
متقی خود را نمودن بهر زر
دعوی زهد از برای عز و جاه
لاف تقوی، از پی تعظیم شاه
تو نپنداری کزین لاف و دروغ
هرگز افتد نان تلبیست به دوغ؟
خرده بینانند در عالم بسی
واقفند از کار و بار هر کسی
زیرکانند از یسار و از یمین
از پی رد و قبول، اندر کمین
با همه خودبینی و کبر و منی
لاف تقوی و عدالت می‌زنی
سر به سر، کار تو در لیل و نهار
سعی در تحصیل جاه و اعتبار
دین فروشی، از پی مال حرام
مکر و حیله، بهر تسخیر عوام
خوردن مال شهان، با زرق و شید
گاه خبث عمرو، گاهی خبث زید
وین عدالت با وجود این صفات
هست دائم، برقرار و برثبات!
بر سرش، داخل نگردد «لا» و «لیس»
این عدالت هست کوه بوقبیس
می‌نیابد اختلال از هیچ چیز
چون وضوی محکم «بی‌بی تمیز»

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نان و حلوا چیست ای شوریده سر؟
متقی خود را نمودن بهر زر
هوش مصنوعی: ای دلسوخته، نان و حلوا چه معنایی دارد؟ آدم با تقوا تنها برای جلب ثروت خود را به زحمت می‌اندازد.
دعوی زهد از برای عز و جاه
لاف تقوی، از پی تعظیم شاه
هوش مصنوعی: ادعای زهد و پرهیزگاری تنها به خاطر کسب مقام و جاه و جلال است، و این کار برای بزرگداشت و احترام به شاه و قدرت او انجام می‌شود.
تو نپنداری کزین لاف و دروغ
هرگز افتد نان تلبیست به دوغ؟
هوش مصنوعی: تو فکر نکن که از این ادعاها و دروغ‌ها، هرگز نانِ آدمی به زحمت به دست نمی‌آید؟
خرده بینانند در عالم بسی
واقفند از کار و بار هر کسی
هوش مصنوعی: در دنیا افراد حقیر و کوچک زیادی وجود دارند که از مسائل و کارهای هر شخصی به خوبی باخبرند.
زیرکانند از یسار و از یمین
از پی رد و قبول، اندر کمین
هوش مصنوعی: زیرکان و زیرک‌ها از سمت‌های مختلف، در پی تأیید و رد نظرات یکدیگر، در حال کمین و مراقبت هستند.
با همه خودبینی و کبر و منی
لاف تقوی و عدالت می‌زنی
هوش مصنوعی: با وجود اینکه به خودت مغروری و از خودت راضی هستی، اما به دیگران نشان می‌دهی که اهل تقوا و عدلی.
سر به سر، کار تو در لیل و نهار
سعی در تحصیل جاه و اعتبار
هوش مصنوعی: تمام تلاش تو در شب و روز، به دست آوردن مقام و اعتبار است.
دین فروشی، از پی مال حرام
مکر و حیله، بهر تسخیر عوام
هوش مصنوعی: فروش دین به خاطر به دست آوردن مال حرام، با استفاده از نیرنگ و فریب برای کنترل و تسخیر مردم.
خوردن مال شهان، با زرق و شید
گاه خبث عمرو، گاهی خبث زید
هوش مصنوعی: این بیت به مفهوم این است که در برخی مواقع، انسان‌ها بدون توجه به عواقب، به مال و اموال دیگران دست‌درازی می‌کنند، گاهی تحت تأثیر شخصیت‌های ضعیف و گاهی به خاطر تأثیرات منفی افراد دیگر. این موضوع به نوعی نشان‌دهنده فساد و ناپاکی در جامعه است که افراد با دیدگاه‌ها و رفتارهای نادرست به تصرف مال دیگران می‌پردازند.
وین عدالت با وجود این صفات
هست دائم، برقرار و برثبات!
هوش مصنوعی: این عدالت با داشتن این ویژگی‌ها همیشه پایدار و ثابت است.
بر سرش، داخل نگردد «لا» و «لیس»
این عدالت هست کوه بوقبیس
هوش مصنوعی: این عبارت به معنای این است که در قضاوت و عدالت، نباید هیچ گونه ناز و تنبلی وجود داشته باشد. عدالت باید به شدت و استحکام کوه بوقبیس باشد و از هرگونه پیچیدگی و منفی بودن دور باشد. به طور کلی، این جمله تأکید بر اهمیت حقیقت و صراحت در قضاوت‌ها دارد.
می‌نیابد اختلال از هیچ چیز
چون وضوی محکم «بی‌بی تمیز»
هوش مصنوعی: هیچ چیز نمی‌تواند باعث اختلال و مشکل برای وضوی محکم بی‌بی تمیز شود.