ازرقی هرویشمارهٔ ۵۰
مهرگان نو در‌آمد، بس مبارک مهرگان
فال سعد آورد و روز فرخ و بخت جوان
ملحم دینار‌گون پوشید باغ مشکبو‌ی
ز‌آن سپس کش فرش و کسوت بود برد و پرنیان
برگ چون دینار زراندود شد بر شاخسار
آب چون سوهان سیم اندود شد در آبدان
تا چو سرما خورده مردم زرد و لرزان شد درخت
همچو کانونی پر اخگر گشت نار از ناردان
بوستان افروز بنگر رسته با شاهسپرم
گر ندیده‌ستی خط قوس قزح بر آسمان
گرنه باد مهرگانی ابر نوروز‌ی شده‌ست
از خط قوس قزح خاکش چرا دارد نشان؟
مهرگان قارون دیگر وز باد خنک
کیمیا‌یی ساخت کز وی برگ زر شد گنج‌سان
زین سبب چون طلق حل کرده است آب اندر شمر
تا ازو در کیمیا صنعت نماید مهرگان
زنگبار دیگر آمد بوستان، از بهر آنک
زنگی و کافور دارد آبی اندر بوستان
گر ندیدی پشت زرین سوسمار، اینک ببین
بر ترنج مشکبو از شکل و رنگ دلستان
سبزی دریا نماید، روی او پر موج نرم
چون ز آسیب صبا د رجنبش آید ضیمران
راست گویی، چون فرود آید ز تیغ کوه میغ
کز هوا عنقا فرود آید همی بر آشیان
این خزان امسال زی ما بس خوش و خرم رسید
خوش شرابی خورد باید در خوش و خرم خزان
زان شرابی خورد باید، خرم و یاقوت رنگ
کز فروغش سیمگون ساغر شود یاقوت سان
ز آبگینه عکس او چون نور بر دست افگند
دست بیرون کرد پنداری کلیم از بادبان
از صراحی چون به جام اندر شود گویی مگر
در بلور‌ین پیکر‌ی کردند یاقوتی روان
چهرهٔ ساقی درو پیدا شود، گویی مگر
مرد افسونگر به شیشه در پری دارد نهان
طبع ازو پر آفتاب و جام ازو پر مشتری
چشم ازو پر در و لعل و مغز ازو پر عود و بان
کیمیای جود و مردی شد، از آن معنی که او
بوی دست خواجه یابد روز بزمش یک‌زمان
زینت دولت علی بن محمد بوالحسن
آنکه حسن دولت از تدبیر او زد داستان
آن خداوندی که درو گوهر افشاند همی
خامۀ او در بنان و نکتۀ او در بیان
از قضا و از قدر فرمانش را گر مه نهی
هم قضا خشنود باشد، هم قدر هم‌داستان
آن دل و آن دیده کز جاهش حسد دارد، شود
نظرت آن دیده خنجر، فکرت آن دل سنان
خامۀ مداح او گر دیده بودندی عجم
در جهان سایر نگشتی نام گنج شایگان
طبع و دست او مگر دریاست، زان معنی که او
سهم دارد بی قیاس و مال بخشد بی‌کران
هم چنان کز خشم او خصمش امان خواهد همی
مال او از جود دست او همی خواهد امان
ای خداوندی ، که بر رسم بزرگان قدیم
درج بخشی بی بها و مال بخشی رایگان
قوت جود ار درین عالم مکان گیر آمدی
صحن گیتی بس نبودی شکل دستت را مکان
بر گمان ار بگذرانی وصف سیرت‌های او
منتخب عقلی شود هر سیرتی زو در گمان
گر بدانستی کجا زر خوار بودی در کفت
شوشۀ زرین شدی از فر دست تو عنان
دشمن تو خیزران کردار شد باریک و زرد
بس نپاید تا به خاک اندر شود چون خیزران
گر فروغ تیغ تو بر موج دریا بگذرد
هر صدف را در پاک الماس گردد در دهان
هر تنی کورا نهیب هیبت‌ت بیدار کرد
از مسام او به جای موی روید زعفران
گرنه خضر دیگر آمد نام نیکت پس چرا
هم بگردد گرد گیتی هم بماند جاودان؟
کمترین حرفی ز رای جود تو جزوی کزو
عالم سفلی مبین، عالم علوی عیان
ابر و دریا در بنان داری و خورشیدی به‌قدر
دید کس خورشید هرگز ابر و دریا در بنان؟
دشمنان تو ندانم تا کدامند، ای عجب
چون خلایق یا رهی بینم ترا ، یا میهمان
هر که در بزم تو بنشیند ز مرگ ایمن شود
زانکه او را وعده باقی کرد ایزد در جنان
در فزود قدر چشم تو صغیر آمد سپهر
در گشاد جود دست تو حقیر آمد جهان
از کفایت حلم تو مر خاک را خواند سبک
وز لطافت طبع تو مر باد را خواند گران
چون ز خلق تو براندیشد، شود مشکین فکر
چون ز جود تو سخن گوید، شود زرین زبان
مر وفا را طبع محمود تو آمد پیشگو‌ی
مر سخا را دست مسعود تو آمد ترجمان
بخت، اگر صورت پذیرد پیش تو بوسد زمین
عقل اگر پیکر پذیرد، پیش تو بندد میان
ای خداوندی که از یک صلت تو مادحت
بر هزاران گنج باد آورد گردد قهرمان
دشمن از بیم تو چندانی گدازد تا شود
همچو مرجان سپید اندر وجود‌ش استخوان
من رهی را قدر و جاه و نام و نان بود آرزو
وز تو اکنون یافتم آن قدر و جاه و نام و نان
در رکاب تو به دیده راه پویم بنده وار
گر عزیمت زی سرخس آری ورو، زی اصفهان
ور بخواهی امتحان کن بنده را در مهر خویش
وانگهی بنگر که معنی دار خیزد امتحان
تا طبایع در زمین ترکیب گیرد از صور
تا کواکب در فلک تأثیر دارد از قران
شاد باش و دیر زی و بر مراد دل ببین
دوستان را با نشاط و دشمنان را با فغان
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بوستان افروز بنگر رسته با شاهسپرم
گر ندیده‌ستی خط قوس قزح بر آسمان
شاهسپرم: شاه سپرغم است که ریحان باشد.