گنجور » ازرقی هروی » قصاید

ازرقی هروی

شمارهٔ ۴۶

گویی که ماه و مشتری از جرم آسمان

تحویل کرده اند بباغ خدایگان

وز ماه و مشتری شده آن خاک پرنگار

نوری عجیب صورت و شکلی بدیع سان

نی نی ، که ماه و مشتری از وی ربوده اند

در نیکویی فزونی و در روشنی توان

گویی که بوستان بهشتست بر زمین

رضوان بماه و مشتری آگنده بوستان

مرجان عود سوز درو شاخ نسترن

مینای مشک سای درو برگ ضیمران

باد اندرو بزیده ز پهنای آسگون

ابر اندرو گذشته ز بالای قیروان

در دست باد عنبر سارای بی قیاس

در چشم ابر لؤلؤی شهوار بی کران

زلف بنفشه عنبر این سوده در شکن

رخسار لاله لولوی آن کرده در دهان

پروین ارغوان زسر لشکر سمن

بر آسمان کشیده علمهای پرنیان

از سیم خام برگ برآورده یاسمن

با زر پخته گونه بدل کرده اقحوان

در زیر سرو نغمۀ کبکان رود زن

بر شاخ بید نعرۀ مرغان شعر خوان

و آن آب نیلگون معلق گمان بری

مالیده قرطه ایست ز پیروزه بهرمان

گویی که باد سودۀ سوهان آژده است

گاهی زند بصیقل و گاهی زند فسان

از دانش و ز جان اثری نی درو ولیک

از نیکویی چو دانش و از روشنی چو جان

و آن قصر کوه پیکر انجم لقا درو

پهنای خاک دارد و بالای آسمان

ز آسیب چنبر فلک اندر فراز او

بر کنگره خمیده رود مرد پاسبان

از صحن باغ کنگرۀ او چو بنگری

زان هر یکی خیال خیالی کند عیان

گویی که خرد بچۀ سیمرغ بی عدد

بر کرده اند تیزی منقار از آشیان

و آن گردش مزمل زرین شگفت را

آبی ، بروشنی چو روان ، اندرو روان

پیروزه همچو سیم کشیده فرو رود

از گوشۀ مزمل زرین بآبدان

گویی ز زر پخته همی پوست بفگنند

تعبان سیم پیکر پیروزه استخوان

باغی بدین نشان و بنایی بدین نسق

پاکیزه تر ز کوثر و خرم تر از جنان

در پیش او نشسته و بر پای صف زده

گردان کار دیده و شاهان کامران

جمشید وار شاه نشسته میان باغ

بربسته آدمی و پری پیش او میان

شمس دول ، گزیدۀ ایام ، فخر ملک

تیغ خلیفه ، سایۀ اسلام ، شه طغان

یاقوت ناب در کف او گشته آفتاب

مینای سبز بر سر او بسته سایبان

از صوت شعر خوان دل افلاک پر خروش

وز زخم رودزن سر خورشید پر فغان

بر کف نهاده لعل میی کز خیال او

اندیشه لاله زار شود ، دیده گلستان

آن می ، که گر زدور بداری ، ز عکس او

شنگرف سوده گردد مغز اندر استخوان

گر بگذرد پری بشب اندر شعاع او

از چشم آدمی نتواند شدن نهان

رنگین میی که بر کفن مرده گر چکد

در تن رگ فسرده شود شاخ ارغوان

آن می که بر سپهر اگر پرتو افگند

شاید که آفتاب شود یکسر آسمان

ساقی ز عکس نورش گویی سیاوشست

آتش پناه ساخته از بهر امتحان

مشکست و لعل و شعری و پروین ، اگر بود

شعری برنگ بسد و پروین ببوی بان

خوشبوی تر ز عنبر و رنگین تر از عقیق

روشن تر از ستاره و صافی تر از روان

جامی چو بحر ژرف ، کز و نگذرد همی

عنقا بزخم شهپر و زورق ببادبان

شاه آنچنان میی بچنین جام کرده نوش

از دست سیم ساق مهی نوش ناردان

دوران خود سپرده بفرمان او فلک

اشغال خویش داده بتوقیع او جهان

با حلم او زمین گران چون هوا سبک

با طبع او هوای سبک چون زمین گران

ای سروری که نام ترا بندگی کنند

در حد روم قیصر و در خاک ترک خان

از پای همت تو همی تابد آفتاب

وز دست حشمت تو همی گردد آسمان

از قوت سخای تو هیچ آفرید ه ای

در دست تو قرار نگیرد مگر عنان

هرچ آن گمان بری تو ، قضا هم بر آن رود

گویی ز کیمیای قضا کرده ای گمان

زان پایدار ماند ستاره ، که روز جنگ

از عکس خنجر تو بیابد همی نشان

در خاک هند رمح ز بیم سنان تو

بگداخت شاخ شاخ و لقب یافت خیزران

روزی که آب و آتش ریزد ز تیغ و رمح

این لاله قطره گردد و آن ارغوان دخان

شنگرف بارد از دل زنگار چهره تیغ

بیجاده ریزد از سر پیروزه گون سنان

ور باد زخم ژاله زند ابر هندوی

بر درع لاله کارد و بر جوشن ارغوان

از هیبت استخوان مبارز چنان شود

کز خوردنش همای کند قصد زعفران

وز نیزه های رمح دگر عالمی کنند

در دامن ستاره پر افعی و افعوان

دشمن چو بحر آتش بیند جهان زتو

در موج او نهنگ دلیران جان ستان

مالک کشان کشان سوی دوزخ برد نگون

آنرا که زخم تیغ تو باز افکند سنان

بیرون فگنده نیزۀ خطی بروی دست

و اندر کشیده کرۀ ختلی بزیر ران

پیدا شود ز چهرۀ دشمن بچند میل

در گوهر بلارگ تو گنج شایگان

پیکان بقبضه در کشد از بهر جنگ تو

وز سوی زه خدنگ برون پرد از کمان

ای اختر سخا ، که ز سیر نوال خویش

هر روز بر سپهر تفاخر کنی قران

آب حیات خورد سنان عدوی تو

هر کس که خورد شربت او زیست جاودان

گر طبع جود شکل مکان گیردی ازو

جود ترا هزار فلک بایدی مکان

بر کان زر ز دست تو گر صورتی کنند

زر نقش مهر گیرد و بیرون جهد زکان

بر سکه گر نگار کنی شکل دست خویش

بر زر رقم شود که : ببخشید رایگان

از حرص آنکه خواسته بخشی بخواستار

خواهی که موی بر تن سایل شود زبان

هرکس که بر زبان نیاز از تو بار خواست

او را زجاه وجود تو بودست ترجمان

خواهی که دشمنانت همه دوستان شوند

تا بیشتر بخلق دهی جاه و سوزیان

جود تو بی گمان که ضمان را وفا کند

گر خلق را بدادن روزی شود ضمان

رمح ترا یقین خلیلست روز جنگ

کز آتش سنان تو ناید برو زیان

گر گوهری ز چشمۀ تیغ تو برکشند

صد جان زنگ خورده برون آرد از میان

فردوس را بمجلس تو سرزنش کند

آن کس که در سرای تو بودست میهمان

ای خسروی که از کف رادتو زایرت

بر صد هزار گنج فزونست قهرمان

من بنده از زمانه نژند زمانه ام

گردم مگر بفضل خداوند شادمان

بیرون نکرد خواهم ، تا عمر من بود

خدمت زجان ، مدیح زدل ، خامه از بنان

تا ارغوان نگار بود خاک نوبهار

تا زعفران فشان گذرد باد مهرگان

افزون ز روزگار ملک شادمان زیاد

در نعمت گزیده و در دولت جوان

شمارهٔ ۴۵: سوسن و سنبل نمود از زلف و عارض یار من شمارهٔ ۴۷: المنه لله که خورشید خراسان

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)

قالب شعری: قصیده

منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

حاشیه ها

1397/03/27 16:05

سعید اسکندری

بیت 21
گویی ز زر پخته همی پوستذبفکند
ثعبان سیم پیکر پیروزه استخوان

1397/03/31 10:05

سعید اسکندری

پوست بفکند