گنجور

بخش ۱۰ - مطلب در بیان عقل و عشق

عقل اندر کارسازی جهان
عشق اندر بی‌نیازی جهان
عقل دائم طالب صورت بود
عشق آتش در همه صورت زند
عقل اندر نیستی هست آمده
عشق اندر نیستی مست آمده
عقل نقاشی کند اندر جهان
عشق شهبازی کند در لامکان
عقل هر دم خانه آبادان کند
عشق هر دم خانه‌ها ویران کند
عقل را تقلید باشد دائماً
عشق گشته عارفان را رهنما
عقل اینجا پرده جوی شه شده
عشق دایم رازگوی شه شده
عقل دنیا را کند دایم سجود
عشق خورده غوطه اندر بحر جود
عقل اندر کار خود درمانده است
عشق صد اسرار حق برخوانده است
عقل در تقلید و تسبیح آمده است
عشق در توحید و تفرید آمده است
عقل اندر ناتمامی بازماند
عشق اندر کاردانی پیش راند
عقل اندر سرفرازی آمده است
عشق اندر بی‌نیازی آمده است
عقل اندر جستجوی قیل وقال
عشق شادی می‌کند از شوق حال
عقل اندر فصل صلح این جهان
عشق اندرذات پاک آن جهان
عقل گشته هر زمان نوعی دگر
عشق خود جز حق نداند پا و سر
عقل هر دم در دو رنگی آمده است
عشق محو دوست یک رنگ آمده است
عقل در تقلید خود کامل شده است
عشق از تشریف حق واصل شده است
عقل بنموده بصورت خویشتن
عشق رفته پیش حق از جان و تن
جوهر عشق است بحر لامکان
جوهر عشق است قائم در جهان
جوهر عشق است پیدا ونهان
حادث عشق است این هر دوجهان
جوهر عشق است دریای عظیم
جوهر عشق است رحمان و رحیم
جوهر عشق است ذات پاک حق
این کسی داند که دید آیات حق

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

عقل اندر کارسازی جهان
عشق اندر بی‌نیازی جهان
هوش مصنوعی: عقل به ما کمک می‌کند تا در زندگی کارهایمان را سامان‌دهی کنیم و به اهدافمان برسیم، اما عشق ما را از نیازهای مادی و دنیوی بی‌نیاز می‌سازد و به ما احساس کمال و رضایت درونی می‌بخشد.
عقل دائم طالب صورت بود
عشق آتش در همه صورت زند
هوش مصنوعی: عقل همیشه به دنبال ظواهر و شکل‌هاست، در حالی که عشق مانند آتش در دل همه ظواهر زندگی را می‌سوزاند و به عمق آنها نفوذ می‌کند.
عقل اندر نیستی هست آمده
عشق اندر نیستی مست آمده
هوش مصنوعی: در دنیای عدم، عقل به سراغ وجود نیامده است، اما عشق در همین عدم، با حالتی سرمست و شاداب حضور پیدا کرده است.
عقل نقاشی کند اندر جهان
عشق شهبازی کند در لامکان
هوش مصنوعی: عقل به‌عنوان یک هنرمند، در دنیای عشق، تصاویری زیبا و خیال‌انگیز خلق می‌کند و این عشق به‌گونه‌ای است که حتی در فضای بدون محدوده و زمان نیز حضور دارد.
عقل هر دم خانه آبادان کند
عشق هر دم خانه‌ها ویران کند
هوش مصنوعی: هر لحظه عقل باعث ساخت و ساز و آبادانی می‌شود، اما عشق هر لحظه موجب ویرانی خانه‌ها و زندگی‌ها می‌گردد.
عقل را تقلید باشد دائماً
عشق گشته عارفان را رهنما
هوش مصنوعی: عقل همواره پیروی می‌کند و عشق، راهنمای عارفان شده است.
عقل اینجا پرده جوی شه شده
عشق دایم رازگوی شه شده
هوش مصنوعی: عقل در اینجا مانند پرده‌ای است که عشق را در دل نمایان کرده و عشق همیشه رازهای خودش را فاش می‌کند.
عقل دنیا را کند دایم سجود
عشق خورده غوطه اندر بحر جود
هوش مصنوعی: عقل باعث می‌شود که همیشه در برابر عشق فروتن باشیم و در عمق generosity (بخشش) غرق شویم.
عقل اندر کار خود درمانده است
عشق صد اسرار حق برخوانده است
هوش مصنوعی: عقل در دایرهٔ خود و در تلاش برای درک امور ناتوان شده است، در حالی که عشق به درک عمیق‌تری از حقیقت و اسرار الهی رسیده است.
عقل در تقلید و تسبیح آمده است
عشق در توحید و تفرید آمده است
هوش مصنوعی: عقل در پی پیروی و ذکر خداوند است، در حالی که عشق در یگانگی و تمایز خود را نشان می‌دهد.
عقل اندر ناتمامی بازماند
عشق اندر کاردانی پیش راند
هوش مصنوعی: عقل در ناتوانی و کمبود خود مانده، در حالی که عشق در کارها و توانایی‌ها پیشرفت می‌کند و انسان را به سوی موفقیت هدایت می‌نماید.
عقل اندر سرفرازی آمده است
عشق اندر بی‌نیازی آمده است
هوش مصنوعی: عقل به موفّقیّت و سر بلندی رسیده است، در حالی که عشق در بی‌نیازی و عدم وابستگی قرار دارد.
عقل اندر جستجوی قیل وقال
عشق شادی می‌کند از شوق حال
هوش مصنوعی: عقل در پی بحث و جدل‌های عشق است و از شوق و حالت خوشی می‌کند.
عقل اندر فصل صلح این جهان
عشق اندرذات پاک آن جهان
هوش مصنوعی: عقل در این دنیا به دنبال برقراری صلح است، ولی عشق در وجود خالص آن دنیا جای دارد.
عقل گشته هر زمان نوعی دگر
عشق خود جز حق نداند پا و سر
هوش مصنوعی: عقل در هر زمانی شکلی متفاوت به خود می‌گیرد و همواره عشق خود را جز حق نمی‌داند، اینکه عشق برتر از هر چیز دیگر است. در اینجا به اهمیت و برتری عشق در زندگی اشاره شده است.
عقل هر دم در دو رنگی آمده است
عشق محو دوست یک رنگ آمده است
هوش مصنوعی: عقل همیشه در تلاش است و درباره مسائل مختلف دچار تردیدها و تغییر نظر می‌شود، اما عشق به دوست تنها یک حالت ثابت و بدون پیچیدگی دارد.
عقل در تقلید خود کامل شده است
عشق از تشریف حق واصل شده است
هوش مصنوعی: عقل با پیروی و تقلید از دیگران به بلوغ و کمال رسیده است، در حالی که عشق به دلیل نزدیکی به حقیقت و شناخت عمیق، به تعالی و وصال دست یافته است.
عقل بنموده بصورت خویشتن
عشق رفته پیش حق از جان و تن
هوش مصنوعی: عقل به شکل خود ظاهر شده است، در حالی که عشق از جان و تن به سوی خدا رفته است.
جوهر عشق است بحر لامکان
جوهر عشق است قائم در جهان
هوش مصنوعی: عشق مانند دریایی است که هیچ حد و مرزی ندارد و این عشق در سراسر جهان وجود دارد و همیشه پایدار است.
جوهر عشق است پیدا ونهان
حادث عشق است این هر دوجهان
هوش مصنوعی: عشق دارای ابعادی است که هم آشکار و هم پنهان هستند. این احساس، یک رخداد مهم در زندگی است که تمام جهان را در بر می‌گیرد.
جوهر عشق است دریای عظیم
جوهر عشق است رحمان و رحیم
هوش مصنوعی: عشق همانند دریایی وسیع و عمیق است که تجلیاتی از رحمت و مهربانی دارد.
جوهر عشق است ذات پاک حق
این کسی داند که دید آیات حق
هوش مصنوعی: عشق، ذات خالص و پاک خداوند است و تنها کسی می‌تواند آن را درک کند که نشانه‌های الهی را ببیند.