گنجور

بخش ۷۸ - در بیان انتباه از غفلت

از خدای خویشتن غافل مباش
غافلانه در ره باطل مباش
جای گریه است این جهان دروی مخند
چشم عبرت برگشای و لب به بند
همچو مور از حرص هر سوی مرو
پند ناصح را بگوش جان شنو
ای پسر کودک نهٔ بازی مکن
کار با شیطان بانبازی مکن
نفس بد را در گنه یاری مده
عمر بر باد از تبه کاری مده
هر کجا تهمت بود آنجا مرو
راه حق را همچو نابینا مرو
دشمنی داری از او ایمن مباش
زیر سقف بی ستون ساکن مباش
در ره فسق و هوا مرکب متاز
خویشتن را سخرهٔ شیطان مساز
چون سفر در پیش داری زادگیر
عمر خود را سر بسر هم باد گیر
ای پسر اندیشه از اغلال کن
نفس بد را با لگد پا مال کن
تا نه سوزی سازگاری پیشه کن
از عذاب و قهر حق اندیشه کن
جمله را چون هست بر دوزخ گذر
جای شادی نیست با چندین خطر
آتشی در پیش داری ای فقیر
هیچ خوفت نیست از نار سقیر
عقبه در راهست و بارت بس گران
نگذرد بارت بسعی دیگران
داری اندر پیش روز رستخیز
از خدایت نیست امکان گریز
ای پسر راه شریعت پیش گیر
ره روی ترک هوای خویش گیر
ای برادر باش با فرمان حق
تا بیابی جنت و رضوان حق
گردن از حکم خدای خود متاب
تا نمانی روز محشر در عذاب
تا بیابی در بهشت عدن جای
شفقتی بنمای با خلق خدای
تا دهندت جای در دارالسلام
با فقیران روز و شب می ده طعام
شاد اگر سازی درون خسته را
باز یابی جنت در بسته را

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از خدای خویشتن غافل مباش
غافلانه در ره باطل مباش
هوش مصنوعی: هرگز از خداوند خود غافل نشو و در مسیر نادرست قدم نگذار.
جای گریه است این جهان دروی مخند
چشم عبرت برگشای و لب به بند
هوش مصنوعی: این دنیا جای اندوه و گریه است. ای درویش، نخند و چشمانت را باز کن تا عبرت بگیری و سکوت کن.
همچو مور از حرص هر سوی مرو
پند ناصح را بگوش جان شنو
هوش مصنوعی: مانند موری که از حرص هر طرف می‌دود، پند نصیحت‌کننده را با گوش جان بشنو.
ای پسر کودک نهٔ بازی مکن
کار با شیطان بانبازی مکن
هوش مصنوعی: ای پسر، تو هنوز کودک هستی و نباید با شیطان بازی کنی. این کار، خوب نیست و ممکن است عواقب بدی داشته باشد.
نفس بد را در گنه یاری مده
عمر بر باد از تبه کاری مده
هوش مصنوعی: به نفس بد خود اجازه نده که در کارهای ناپسند به تو کمک کند، زیرا با این کار عمرت را به باد می‌دهی و به ضایع می‌کنی.
هر کجا تهمت بود آنجا مرو
راه حق را همچو نابینا مرو
هوش مصنوعی: هر جا که تهمت و دروغ وجود دارد، به آنجا نرو. مانند فردی که نابینا است، به مسیر درست و حق نرو.
دشمنی داری از او ایمن مباش
زیر سقف بی ستون ساکن مباش
هوش مصنوعی: اگر با کسی که به او اعتماد نداری، رابطه داری، هرگز احساس امنیت نکن. در جایی که حمایتی وجود ندارد، نباید ساکن شوی یا آرام بگیری.
در ره فسق و هوا مرکب متاز
خویشتن را سخرهٔ شیطان مساز
هوش مصنوعی: به راه گناه و هوس نرو و خودت را اسیر وسوسه‌های شیطانی نکن.
چون سفر در پیش داری زادگیر
عمر خود را سر بسر هم باد گیر
هوش مصنوعی: چون سفر پیش رو داری، تمام دارایی و تجربه‌های زندگی‌ات را جمع کن و از آنها بهره‌برداری کن.
ای پسر اندیشه از اغلال کن
نفس بد را با لگد پا مال کن
هوش مصنوعی: ای پسر! با فکر و اندیشه‌ات، نفس ناپسند را زیر پا بگذار و آن را به دور انداز.
تا نه سوزی سازگاری پیشه کن
از عذاب و قهر حق اندیشه کن
هوش مصنوعی: تا زمانی که دچار درد و رنج نشدی، دقت کن که با ناملایمات سازش پیدا کنی و به عذاب و خشم خدا فکر کنی.
جمله را چون هست بر دوزخ گذر
جای شادی نیست با چندین خطر
هوش مصنوعی: هیچ خوشی‌ای در جایی که خطرات زیادی وجود دارد، یافت نمی‌شود. وقتی همه چیز به این شکل است، نمی‌توان به شادابی و خوشحالی امیدوار بود.
آتشی در پیش داری ای فقیر
هیچ خوفت نیست از نار سقیر
هوش مصنوعی: ای فقیر، تو آتشی در پیش داری و نباید از نار کوچک بترسی.
عقبه در راهست و بارت بس گران
نگذرد بارت بسعی دیگران
هوش مصنوعی: تلاش و زحمت در راهی که در پیش داری زیاد است و بار سنگینی که به دوش داری، به راحتی از عهده دیگران نیز برنمی‌آید.
داری اندر پیش روز رستخیز
از خدایت نیست امکان گریز
هوش مصنوعی: در روز قیامت، نمی‌توانی از خدایت فرار کنی.
ای پسر راه شریعت پیش گیر
ره روی ترک هوای خویش گیر
هوش مصنوعی: ای پسر، در مسیر درست و بر اساس اصول دین قدم بردار و از خواسته‌ها و تمایلات شخصی خود دوری کن.
ای برادر باش با فرمان حق
تا بیابی جنت و رضوان حق
هوش مصنوعی: ای برادر، با اطاعت از دستورات خداوند زندگی کن تا به بهشت و خوشنودی او دست یابی.
گردن از حکم خدای خود متاب
تا نمانی روز محشر در عذاب
هوش مصنوعی: هرگز از فرمان و خواسته‌های خداوند سرپیچی نکن، تا در روز قیامت دچار عذاب نشوی.
تا بیابی در بهشت عدن جای
شفقتی بنمای با خلق خدای
هوش مصنوعی: برای اینکه به بهشت عدن دسترسی پیدا کنی، باید با محبت و مهربانی با دیگران رفتار کنی.
تا دهندت جای در دارالسلام
با فقیران روز و شب می ده طعام
هوش مصنوعی: برای تو در بهشت جا آماده کرده‌اند، در حالی که در این دنیا به فقیران غذا می‌دهی و در کنار آنان روز و شب زندگی می‌کنی.
شاد اگر سازی درون خسته را
باز یابی جنت در بسته را
هوش مصنوعی: اگر بتوانی دل خسته‌ای را شاد کنی، می‌توانی به بهشتی که بسته است، دوباره دست یابی.