عطاربخش ۷۴ - در بیان رعایت یتیم و نصایح دیگر
بر سر بالین بیماران گذر
زانکه هست این سنت خیرالبشر
تا توانی تشنه را سیراب کن
در مجالس خدمت اصحاب کن
خاطر ایتام را دریاب نیز
تا ترا پیوسته حق دارد عزیز
چون شود گریان یتیمی ناگهان
عرش حق در جنبش آید آن زمان
چون یتیمی را کسی گریان کند
مالک اندر دوزخش بریان کند
آنکه خنداند یتیمی خسته را
باز یابد جنت در بسته را
هر که اسرارت کند فاش ای پسر
از چنان کس دور می‌باش ای پسر
در جوانی دار پیران را عزیز
تا عزیز دیگران باشی تو نیز
بر ضعیفان گر ببخشایی رواست
کاین ز سیرت‌های خوب اولیاست
بر سر سیری مخور هرگز طعام
تا نمیرد در برت دل ای غلام
علت مردم ز پر خواری بود
خوردن پُر، تخم ِ بیماری بود
راحتی نبود حسود شوم را
کاذب بدبخت را نبود وفا
هر منافق را تو دشمن دار باش
از وی و از فعل او بیزار باش
توبهٔ بدخو کجا محکم بود؟
مر بخیلان را مروت کم بود
تا شود دین تو صافی چون زلال
باش دایم طالب قوت حلال
آنکه باشد در پی قوت حرام
در تن او دل همی‌میرد تمام
بخش ۷۳ - در بیان آن کس که دوستی را نشاید: دوست گر باشد زیانکار ای پسربخش ۷۵ - در بیان صلۀ رحم و زیارت خویشاوندان: رو به پرسیدن بر خویشان خویش
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بر سر بالین بیماران گذر
زانکه هست این سنت خیرالبشر
هوش مصنوعی: در کنار بستر بیماران، گذر از این مکان نشانه‌ای است از اینکه این کار، سنتی نیکو از بهترین انسان‌هاست.
تا توانی تشنه را سیراب کن
در مجالس خدمت اصحاب کن
هوش مصنوعی: هر وقت که بتوانی، به افرادی که نیاز دارند کمک کن و آن‌ها را سیراب کن. در جمع‌هایی که به خدمت دوستان و هم‌نشینانت می‌پردازند، حضور داشته باش.
خاطر ایتام را دریاب نیز
تا ترا پیوسته حق دارد عزیز
هوش مصنوعی: به یاد داشته باش که به یاد یتیمان نیز توجه داشته باش، زیرا آن‌ها نیز حق دارند که از محبت و مهربانی تو بهره‌مند شوند.
چون شود گریان یتیمی ناگهان
عرش حق در جنبش آید آن زمان
هوش مصنوعی: زمانی که یتیمی به طور ناگهانی شروع به گریه کند، آسمان و آفرینش به حرکت درمی‌آید و خداوند توجه خاصی به آن میکند.
چون یتیمی را کسی گریان کند
مالک اندر دوزخش بریان کند
هوش مصنوعی: وقتی که کسی دل یتیمی را به درد می‌آورد و او را گریان میکند، باعث می‌شود که آن شخص در آتش عذاب قرار گیرد.
آنکه خنداند یتیمی خسته را
باز یابد جنت در بسته را
هوش مصنوعی: کسی که لبخند به لبان یتیم بی‌رحم می‌آورد، در واقع به بهشت بسته‌ای خواهد رسید.
هر که اسرارت کند فاش ای پسر
از چنان کس دور می‌باش ای پسر
هوش مصنوعی: اگر کسی به تو نزدیک شد و رازهایت را فاش کرد، از او دوری کن.
در جوانی دار پیران را عزیز
تا عزیز دیگران باشی تو نیز
هوش مصنوعی: در جوانی از تجربه و دانایی بزرگ‌ترها بهره ببر و به آن‌ها احترام بگذار، تا خودت نیز مورد احترام دیگران قرار بگیری.
بر ضعیفان گر ببخشایی رواست
کاین ز سیرت‌های خوب اولیاست
هوش مصنوعی: اگر به ضعیفان ببخشی، کار درستی است، زیرا این از ویژگی‌های نیکو و پسندیده اولیای خداست.
بر سر سیری مخور هرگز طعام
تا نمیرد در برت دل ای غلام
هوش مصنوعی: هرگز بر سر سیری غذا نخور، تا زمانی که در دل تو عشق و محبت نمیرد، ای بنده.
علت مردم ز پر خواری بود
خوردن پُر، تخم ِ بیماری بود
هوش مصنوعی: مردم به خاطر نادانی و خام‌خواری خود، به دچار شدن به بیماری‌های مختلف و مشکلات زندگی، گرفتار می‌شوند.
راحتی نبود حسود شوم را
کاذب بدبخت را نبود وفا
هوش مصنوعی: آدم حسود همیشه در آرامش نیست و حسود بودن برای او یک احساس نادرست و غیرواقعی است. بدبختی او به دلیل نداشتن وفاداری و صداقت است.
هر منافق را تو دشمن دار باش
از وی و از فعل او بیزار باش
هوش مصنوعی: سعی کن که حس بدی نسبت به هر فرد متظاهر و منافق داشته باش و از کارها و رفتارهای او پرهیز کن.
توبهٔ بدخو کجا محکم بود؟
مر بخیلان را مروت کم بود
هوش مصنوعی: توبه‌ی کسی که بدخو است هیچ‌گاه قوی و پایدار نیست؛ چون افراد بخیل و تنگ‌نظر، انسانیّت و مروت کمتری دارند.
تا شود دین تو صافی چون زلال
باش دایم طالب قوت حلال
هوش مصنوعی: برای اینکه دینت خالص و پاک باشد، همیشه باید به دنبال makanan حلال و پاک باشی.
آنکه باشد در پی قوت حرام
در تن او دل همی‌میرد تمام
هوش مصنوعی: کسی که در جستجوی خوراک حرام باشد، قلبش به کلی می‌میرد.
حاشیه ها
1390/01/02 13:04
آرمین
با سلام و درود
به نظرم در بیت نهم "ببخشایی" به جای "ببخشای" صحیح باشد.
با تشکر
1395/09/08 19:12
ابراهیم
بیت آخر یک لغت کسر دارد و ساختار کل شعر را از مثنوی خارج میکند .
آنکه باشد در پی قوت حرام
در تن او دل همی میرد(مدام)
1395/09/08 19:12
ابراهیم
با نظر آقای آرمین موافق هستم ببخشایی درست تر به نظر میرسد
1396/09/17 00:12
موسی بدلیسی
در تن او دل همی میرد تمام*
1399/05/31 05:07
ریبوار
درود بیت 11 علت مردم ز پر خواری بود ویرایش بشه به علت مردن ز پر خواری بود .سپاس از سایت خوبتون