گنجور

بخش ۵۶ - در بیان علامتهای احمق

سه علامت دان که در احمق بود
اولا غافل زِ یاد حق بود
گفتن بسیار عادت باشدش
کاهلی اندر عبادت باشدش
ای پسر چون احمق و جاهل مباش
یک دم از یاد خدا غافل مباش
هر که او از یاد حق غافل بود
از حماقت در ره باطل بود
هیچ از فرمان حق گردن متاب
بهر وام آزاده را دامن متاب
باطلی را ای پسر گردن منه
نقد مردان را بهر کودن مده
در قضای آسمانی دم مزن
هر کس را بیش بین و کم مزن
دست خود را سوی نامحرم مدار
جانب مال یتیمان هم مدار
تا توانی راز با همدم مگوی
گر تو باشی نیز با خود هم مگوی
تا شوی مقبل و آزاد ای عزیز
بی طمع می‌باش اگر داری تمیز

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

سه علامت دان که در احمق بود
اولا غافل زِ یاد حق بود
هوش مصنوعی: سه نشانه وجود دارد که می‌توان به وسیله آن‌ها یک فرد نادان را شناسایی کرد: نخستین نشانه این است که او از یاد خدا غافل است.
گفتن بسیار عادت باشدش
کاهلی اندر عبادت باشدش
هوش مصنوعی: اگر کسی زیاد صحبت کند، عادتش می‌شود و در عبادت تنبل می‌شود.
ای پسر چون احمق و جاهل مباش
یک دم از یاد خدا غافل مباش
هوش مصنوعی: ای پسر، هرگز احمق و نادان نباش و هرگز لحظه‌ای از یاد خدا غافل نشو.
هر که او از یاد حق غافل بود
از حماقت در ره باطل بود
هوش مصنوعی: هر کسی که از یاد خدا غافل باشد، به دلیل نادانی و جهالت، در مسیر گمراهی می‌افتد.
هیچ از فرمان حق گردن متاب
بهر وام آزاده را دامن متاب
هوش مصنوعی: هرگز از دستورات خداوند سرپیچی نکن و به هیچ عنوان به آزادمردان آسیب نرسان.
باطلی را ای پسر گردن منه
نقد مردان را بهر کودن مده
هوش مصنوعی: پسرم، به چیزهای بی‌ارزش اهمیت نده و ارزش واقعی مردان را به افرادی که درک درستی ندارند، نده.
در قضای آسمانی دم مزن
هر کس را بیش بین و کم مزن
هوش مصنوعی: در مقدرات آسمانی سخن نگو، زیرا هر کس به اندازه خودش از خوشبختی و بدبختی بهره‌مند است.
دست خود را سوی نامحرم مدار
جانب مال یتیمان هم مدار
هوش مصنوعی: دستت را به سمت افرادی که برایت نامحرم‌اند دراز نکن و به دارایی‌های یتیمان هم نگاه نکن.
تا توانی راز با همدم مگوی
گر تو باشی نیز با خود هم مگوی
هوش مصنوعی: تا جایی که می‌توانی، راز خود را با دیگران در میان نگذار و حتی اگر خودت تنها هستی، با خودت هم رازی نداشته باش.
تا شوی مقبل و آزاد ای عزیز
بی طمع می‌باش اگر داری تمیز
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی محبوب و آزاد باشی ای عزیز، باید بدون هیچ‌گونه طمعی رفتار کنی و در عین حال پاک و با شخصیت باشی.