عطاربخش ۵۲ - در بیان معرفت الله
معرفت حاصل کن ای جان پدر
تا بیابی از خدای خود خبر
هر که عارف شد خدای خویش را
در فنا بیند بقای خویش را
هر که او عارف نشد او زنده نیست
قرب حق را لایق و ارزنده نیست
هر که او را معرفت حاصل نشد
هیچ با مقصود خود واصل نشد
نفس خود را چون شناسی با هوا
حق تعالی را بدانی با عطا
عارف آن باشد که باشد حق‌شناس
هر که عارف نیست نبود جنس ناس
هست عارف را به‌دل مهر و وفا
کار عارف جمله باشد با صفا
هر که او را معرفت بخشد خدای
غیر حق را در دل او نیست جای
نزد عارف نیست دنیا را خطر
بلکه بر خود نیستش هرگز نظر
معرفت فانی شدن در وی بود
هر که فانی نیست عارف کی بود؟
عارف از دنیا و عقبی فارغ است
زانچه باشد غیر مولی فارغ است
همّت عارف لقای حق بود
زانکه در خود فانی مطلق بود
با چه ماند این جهان؟ گویم جواب
آنکه بیند آدمی چیزی به‌خواب
چون شود از خواب بیدار ای عزیز
حاصل خواب نباشد هیچ چیز
همچنین چون زنده‌ای افتاد و مرد
هیچ چیزی از جهان با خود نبرد
هر که‌را بوده‌ست کردار نکو
در ره عقبی بود همراه او
این جهان را چون زنی دان خوبرو‌ی
خویشتن آراید اندر چشم شوی
مرد را می‌پرورد اندر کنار
مکر و شیوه می‌نماید بی‌شمار
چون بیابد خفته شویش ناگهان
بی‌گمان سازد هلاکش آن زمان
بر تو بادا ای عزیز پر هنر
کز چنین مکاره باشی بر حذر
بخش ۵۱ - در بیان بی‌وفایی جهان: در جهان دانی که گردد معتبر؟بخش ۵۳ - در بیان ورع: در ورع ثابت قدم باش ای پسر
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
معرفت حاصل کن ای جان پدر
تا بیابی از خدای خود خبر
هوش مصنوعی: ای جان پدر، به دانش و درک و معرفت دست پیدا کن تا بتوانی از خداوند خود آگاهی و خبر پیدا کنی.
هر که عارف شد خدای خویش را
در فنا بیند بقای خویش را
هوش مصنوعی: هر کس که به درک عمیق و آگاهی از حقیقت رسیده باشد، وجود واقعی‌اش را در محو و نابودی خودش می‌بیند و از آن طریق به بقا و جاودانگی واقعی خود پی می‌برد.
هر که او عارف نشد او زنده نیست
قرب حق را لایق و ارزنده نیست
هوش مصنوعی: هر کس که به معرفت نرسیده باشد، در واقع زنده نیست و شایستگی و ارزشی برای نزدیکی به خداوند ندارد.
هر که او را معرفت حاصل نشد
هیچ با مقصود خود واصل نشد
هوش مصنوعی: هر کسی که به درک و شناخت واقعی نرسد، هرگز به هدف نهایی خود نخواهد رسید.
نفس خود را چون شناسی با هوا
حق تعالی را بدانی با عطا
هوش مصنوعی: اگر نفس خود را بشناسی، آن‌گاه می‌توانی خداوند را بشناسی و نعمت‌های او را درک کنی.
عارف آن باشد که باشد حق‌شناس
هر که عارف نیست نبود جنس ناس
هوش مصنوعی: عارف کسی است که به شناخت و درک حقیقی از خداوند و حقیقت هستی نائل آمده است. هر کسی که به این مرحله نرسیده باشد، در واقع از جنس انسانیتی که درک عمیق را تجربه کند، نیست.
هست عارف را به‌دل مهر و وفا
کار عارف جمله باشد با صفا
هوش مصنوعی: عارف باید در دل خود مهر و وفا داشته باشد و همه کارهای او باید با خلوص و صفا انجام شود.
هر که او را معرفت بخشد خدای
غیر حق را در دل او نیست جای
هوش مصنوعی: هر کسی که به شناخت واقعی دست یابد، در دلش جایی برای پرستش غیر از خدا نخواهد بود.
نزد عارف نیست دنیا را خطر
بلکه بر خود نیستش هرگز نظر
هوش مصنوعی: عارف به دنیا اهمیتی نمی‌دهد و خطری در آن نمی‌بیند، زیرا او همیشه خود را مورد توجه قرار می‌دهد و به درون خود نظر دارد.
معرفت فانی شدن در وی بود
هر که فانی نیست عارف کی بود؟
هوش مصنوعی: شناخت واقعی، ناپدید شدن در وجود اوست. هرکسی که ناپدید نشده، عارف نخواهد بود.
عارف از دنیا و عقبی فارغ است
زانچه باشد غیر مولی فارغ است
هوش مصنوعی: عارف از هر چیز غیر از خداوند بی‌نیاز است و به دنیا و آخرت اهمیت نمی‌دهد. او تنها بر وجود مولای خود تکیه کرده و در جستجوی چیزهای دیگر نیست.
همّت عارف لقای حق بود
زانکه در خود فانی مطلق بود
هوش مصنوعی: تلاش و هدف عارف، دیدار حق است، زیرا او به طور کامل در خود ناپدید شده و فنا یافته است.
با چه ماند این جهان؟ گویم جواب
آنکه بیند آدمی چیزی به‌خواب
هوش مصنوعی: زندگی و این جهان به چه حالتی باقی می‌ماند؟ پاسخ روشن است: وقتی که آدمی چیزی را در خواب ببیند.
چون شود از خواب بیدار ای عزیز
حاصل خواب نباشد هیچ چیز
هوش مصنوعی: زمانی که از خواب بیدار می‌شوی، عزیزم، متوجه می‌شوی که حاصل خواب هیچ چیز نیست.
همچنین چون زنده‌ای افتاد و مرد
هیچ چیزی از جهان با خود نبرد
هوش مصنوعی: همچنین مانند یک انسان که به دنیا می‌آید و در نهایت می‌میرد، هیچ چیز از این دنیا با خود نمی‌برد.
هر که‌را بوده‌ست کردار نکو
در ره عقبی بود همراه او
هوش مصنوعی: هر کسی که دارای رفتار نیکو باشد، در مسیر دنیای آخرت، اعمال او به همراهش خواهد بود.
این جهان را چون زنی دان خوبرو‌ی
خویشتن آراید اندر چشم شوی
هوش مصنوعی: این جهان همچون زنی زیبا است که خود را در آینه‌ای به نمایش می‌گذارد و تلاش می‌کند تا در نظر همسرش به خوشایندی و زیبایی جلوه کند.
مرد را می‌پرورد اندر کنار
مکر و شیوه می‌نماید بی‌شمار
هوش مصنوعی: مرد را در کنار مکر و فریب پرورش می‌دهند و شیوه‌های بی‌پایانی را به او می‌آموزند.
چون بیابد خفته شویش ناگهان
بی‌گمان سازد هلاکش آن زمان
هوش مصنوعی: زمانی که او ناگهان ببیند که خوابیده‌ای، بدون شک آن لحظه باعث نابودی‌اش خواهد شد.
بر تو بادا ای عزیز پر هنر
کز چنین مکاره باشی بر حذر
هوش مصنوعی: ای عزیز با هنر، بر تو باد که از این حیله‌گران دوری کنی و هوشیار باشی.
حاشیه ها
1403/02/18 11:05
رضا از کرمان
سلام این بیت از نظرمعنایی با بیت 1522 دفتر چهارم مولانا بسیار مشابهت و قرابت دارد ، انجا که آمده :
همچو حس آنکه خواب او را ربود // چون که شد بیدار عکسیت نمود
همراستا با بحث وجود جهان های موازی که اخیرا از سوی فیزیکدانان کوانتوم مطرح گردیده در دیدگاه این عزیزان دنیا همچون خوابی است که در هنگام بیداری (حالا کنایه از مرگ نباتی آدمی یا هوشیاری ذهنی در حین حیات هم میتونه باشه )تازه متوجه خیالی بودن وغیر واقعی بودن تصورات قبلی میگردیم و دقیقاً متناظر با حدیثی است ازرسول الله (ص) که ضمناً زینت بخش مزار سرکار خانم آنه ماری شیمل نیزهمین حدیثه بدین مضمون الناس نیام فاذا ماتو انتبهوا مردمان در این دنیا در خوابند ووقتی میمیرند بیدار میشوند.
1403/03/27 10:05
رضا از کرمان
سلام
اگر بخواهیم وزن درست بشه بنظر باید نوشته بشه "حاصل خوابش نباشد هیچ چیز "
شاد باشید