بخش ۵ - در بیان مخالفت نفس اماره
عاقل آن باشد که او شاکر بود
و آنگهی بر نفس خود قادر بود
هر که خشم خود فرو خورد ای جوان
باشد او از رستگاران جهان
آن بود ابلهترین مردمان
کز پی نفس و هوا باشد دوان
وانگهی پندارد آن تاریک رای
خواهد آمرزیدنش آخر خدای
گرچه درویشی بود سخت ای پسر
هم ز درویشی نباشد خوبتر
هر که او را نفس سرکش رام شد
از خردمندان نیکو نام شد
در ریاضت نفس بد را گوش مال
تا نیندازد ترا اندر وبال
هر که خواهد تا سلامت ماند او
از جمیع خلق رو گرداند او
مردمان را سر بسر در خواب دان
گشت بیدار آنکه او رفت از جهان
آنکه رنجاند ترا عذرش پذیر
تا بیابی مغفرت بر وی مگیر
حق ندارد دوست خلق آزار را
نیست این خصلت یکی دیندار را
از ستم هر کو دلی را ریش کرد
آن جراحت بر وجود خویش کرد
هر که در بند دل آزاری بود
در عقوبت کار او زاری بود
ای پسر قصد دل آزاری مکن
وز خدای خویش بیزاری مکن
خاطر کس را مرنجان ای پسر
ورنه خوردی زخم بر جان ای پسر
گر همی خواهی که گردی معتبر
نام مردم جز به نیکویی مبر
قوت نیکی نداری بد مکن
بر وجود خود ستم بیحد مکن
رو زبان از غیبت مردم ببند
تا نه بینی دست و پای خود به بند
هرکه از غیبت زبانش بسته نیست
آن چنان کس از عقوبت رسته نیست
بخش ۴ - در مناجات: پادشاها جرم ما را در گذاربخش ۶ - در بیان فواید خاموشی: ای برادر گر تو هستی حقطلب
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
عاقل آن باشد که او شاکر بود
و آنگهی بر نفس خود قادر بود
هوش مصنوعی: انسان خردمند کسی است که شکرگزار نعمتها باشد و بتواند بر خود و خواستههایش کنترل داشته باشد.
هر که خشم خود فرو خورد ای جوان
باشد او از رستگاران جهان
هوش مصنوعی: هر کسی که خشم و غضب خود را کنترل کند، جوانی با روحیهای متعادل و از نیکوکاران در زندگی خواهد بود.
آن بود ابلهترین مردمان
کز پی نفس و هوا باشد دوان
هوش مصنوعی: آنان که به دنبال خواستهها و شهوتهای نفسانی خود میدوند، احمقترین افراد هستند.
وانگهی پندارد آن تاریک رای
خواهد آمرزیدنش آخر خدای
هوش مصنوعی: او فکر میکند که آن عقل تاریک و نادرستش در نهایت میتواند او را ببخشد، در حالی که خدا اینگونه نخواهد بود.
گرچه درویشی بود سخت ای پسر
هم ز درویشی نباشد خوبتر
هوش مصنوعی: هرچند که او درویش بود و زندگی سادهای داشت، اما از درویشی مثل او بهتر نیست.
هر که او را نفس سرکش رام شد
از خردمندان نیکو نام شد
هوش مصنوعی: هر کسی که بتواند بر نفس سرکش خود غلبه کند، در میان خردمندان به نیکی معروف میشود.
در ریاضت نفس بد را گوش مال
تا نیندازد ترا اندر وبال
هوش مصنوعی: خودت را کنترل کن و به نفس بدت توجه نکن تا گرفتار مشکلات و عذابها نشوی.
هر که خواهد تا سلامت ماند او
از جمیع خلق رو گرداند او
هوش مصنوعی: هر کسی که میخواهد سالم بماند باید از همهی مردم فاصله بگیرد.
مردمان را سر بسر در خواب دان
گشت بیدار آنکه او رفت از جهان
هوش مصنوعی: مردم همه در خواب غفلت به سر میبرند، اما تنها کسی که از این دنیا رفته است به بیداری دست یافته است.
آنکه رنجاند ترا عذرش پذیر
تا بیابی مغفرت بر وی مگیر
هوش مصنوعی: اگر کسی تو را ناراحت کرد، عذر او را قبول کن تا بتوانی بخشش و مغفرتی را برای خود پیدا کنی. بهجای گرفتن انتقام، بهتر است که با مهربانی رفتار کنی.
حق ندارد دوست خلق آزار را
نیست این خصلت یکی دیندار را
هوش مصنوعی: دوست واقعی حق ندارد به دیگران آسیب برساند، زیرا این ویژگی متعلق به افراد با ایمان نیست.
از ستم هر کو دلی را ریش کرد
آن جراحت بر وجود خویش کرد
هوش مصنوعی: کسی که با ظلم و ستم دل دیگری را میشکند، در واقع درد و زخم آن ظلم را بر خود تحمیل میکند.
هر که در بند دل آزاری بود
در عقوبت کار او زاری بود
هوش مصنوعی: هر کسی که به دیگران آزار برساند، در عذاب و عواقب کار خود دچار دردسر و ندامت خواهد شد.
ای پسر قصد دل آزاری مکن
وز خدای خویش بیزاری مکن
هوش مصنوعی: ای پسر، قصد نداشته باش که دل دیگران را بشکنی و از خداوند خود فاصله نگیر.
خاطر کس را مرنجان ای پسر
ورنه خوردی زخم بر جان ای پسر
هوش مصنوعی: ای پسر، دل کسی را نرنجان، وگرنه زخم عمیقی بر جان خود میزنی.
گر همی خواهی که گردی معتبر
نام مردم جز به نیکویی مبر
هوش مصنوعی: اگر میخواهی که نامت در میان مردم معتبر و محترم باشد، تنها با نیکویی و خوبی رفتار کن و هیچ چیزی جز نیکویی را نپذیر.
قوت نیکی نداری بد مکن
بر وجود خود ستم بیحد مکن
هوش مصنوعی: اگر توانایی انجام کارهای نیکو را نداری، لااقل بدی نکن و بر خودت ظلم نکن.
رو زبان از غیبت مردم ببند
تا نه بینی دست و پای خود به بند
هوش مصنوعی: از گفتن عیب دیگران پرهیز کن تا خودت به مشکلات و محدودیتها دچار نشوی.
هرکه از غیبت زبانش بسته نیست
آن چنان کس از عقوبت رسته نیست
هوش مصنوعی: هر کسی که زبانش در مورد دیگران غیبت را باز میکند، از عذاب و مجازات در امان نخواهد بود.
حاشیه ها
1397/07/13 12:10
هر که او را نفس سرکش رام شد
از خردمندان نیکو نام شد
با درود و سپاس فراوان از دست اندرکاران گرامی
سایت ارزشمند گنجور
✯✯✯✯✯✯✯
1402/12/25 20:02
صادق
سلام،خیلی خوشحالم که چنین سایتی داریم،از بانیان این حرکت مقدس کمال تشکر را دارم،دوست دارم این شعر عطار را خودم بخوانم
1402/12/25 20:02
صادق
سلام،قبلا روی واژه کلیک میکردم،لغت نامه باز میشد،ولی الان چیزی که میاد،لغت نامه انگلیسی به فارسی و بلعکس میاد،لطفا منو راهنمایی کنی
1402/12/26 07:02
رضا از کرمان
اقا صادق سلام
مشکل از سایت نیست تنظیمات گوشی یا کامپیوتر خودت را چک کن .