عطاربخش ۶ - در بیان فواید خاموشی
ای برادر گر تو هستی حق‌طلب
جز بفرمان خدا مگشای لب
گر خبر داری ز حی لایموت
بر دهان خود بنه مهر سکوت
ای پسر پند و نصیحت گوش کن
گر نجاتی بایدت، خاموش کن
هر که‌را گفتار بسیارش بود
دل درون سینه بیمارش بود
عاقلان را پیشه خاموشی بود
پیشهٔ جاهل فراموشی بود
خامشی از کذب و غیبت واجب است
ابله‌ست آن کاو بگفتن راغب است
ای برادر جز ثنای حق مگو
قول حق را از برای دق مگو
هر که در بند عبارت می‌شود
هرچه دارد جمله غارت می‌شود
دل ز پر گفتن بمیرد در بدن
گرچه گفتارش بود اندر عدن
وانکه سعی اندر فصاحت می‌کند
چهرهٔ دل را جراحت می‌کند
رو زبان را در دهان محبوس دار
وز خلایق خویش را مأیوس دار
هر که او بر عیب خود بینا شود
روح او را قوّتی پیدا شود
بخش ۵ - در بیان مخالفت نفس اماره: عاقل آن باشد که او شاکر بودبخش ۷ - در بیان صفت اهل ایمان و در عمل خالص: هرکه باشد اهل ایمان ای عزیز
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ای برادر گر تو هستی حق‌طلب
جز بفرمان خدا مگشای لب
هوش مصنوعی: ای برادر، اگر تو به دنبال حقیقت هستی، جز به فرمان خدا سخن مگو.
گر خبر داری ز حی لایموت
بر دهان خود بنه مهر سکوت
هوش مصنوعی: اگر از وجود خداوند جاودان آگاهی داری، سکوت را بر زبان خود حاکم کن و چیزی نگو.
ای پسر پند و نصیحت گوش کن
گر نجاتی بایدت، خاموش کن
هوش مصنوعی: ای پسر، به حرف‌های پندآموز گوش بده، اگر می‌خواهی نجات پیدا کنی، باید سکوت کنی و برخی چیزها را از خودت دور کنی.
هر که‌را گفتار بسیارش بود
دل درون سینه بیمارش بود
هوش مصنوعی: هر کس که بسیار صحبت می‌کند، درون دلش احساس درد و رنج دارد.
عاقلان را پیشه خاموشی بود
پیشهٔ جاهل فراموشی بود
هوش مصنوعی: عاقل‌ها ساکت می‌نشینند و کم‌حرفی می‌کنند، در حالی که جاهلان فراموش‌کار و بی‌خبر از اطراف خود هستند.
خامشی از کذب و غیبت واجب است
ابله‌ست آن کاو بگفتن راغب است
هوش مصنوعی: سکوت در برابر دروغ و غیبت ضروری است، و کسی که به گفتن این مسائل تمایل داشته باشد، نادان است.
ای برادر جز ثنای حق مگو
قول حق را از برای دق مگو
هوش مصنوعی: ای برادر، جز به ستایش پروردگار سخن مگو و درباره حقیقت، بی‌دلیل صحبت نکن.
هر که در بند عبارت می‌شود
هرچه دارد جمله غارت می‌شود
هوش مصنوعی: هر کس که درگیر کلمات و اصطلاحات شود، تمام آنچه را که دارد، از دست می‌دهد.
دل ز پر گفتن بمیرد در بدن
گرچه گفتارش بود اندر عدن
هوش مصنوعی: اگر دل از زیاد گفتن خسته و مریض شود، حتی اگر کلامش در بهشت باشد، باز هم در واقعیت خود در بدن مرده است.
وانکه سعی اندر فصاحت می‌کند
چهرهٔ دل را جراحت می‌کند
هوش مصنوعی: کسی که در تلاش است تا فصاحت و بیان خود را تقویت کند، در واقع به احساسات و عمق دل خود آسیب می‌زند.
رو زبان را در دهان محبوس دار
وز خلایق خویش را مأیوس دار
هوش مصنوعی: زبانت را در دهان نگه‌دار و از مردم ناامید باش.
هر که او بر عیب خود بینا شود
روح او را قوّتی پیدا شود
هوش مصنوعی: هر کس که نسبت به عیب‌ها و نواقص خود آگاه و هوشیار شود، روح و روانش قوی‌تر و نیرومندتر خواهد شد.
حاشیه ها
1389/01/11 11:04
بهزاد
دل ز پر گفتن بمیرد در بدن
گرچه گفتارش بود در عدن
به نظر در مصرع دوم (در) باید به (اندر) اصلاح شود
---
پاسخ: با تشکر، مطابق پیشنهادتان عمل شد.
1391/12/06 16:03
لیلی
اما گویا همان در درست تر است؛ دُر به معنای مروارید و مروارید عدن هم که زبانزد است.
1395/06/12 10:09
مجتبی
باسلام
بسیار عالیست این شعر
1395/06/12 10:09
مجتبی
بسیار عالی
1395/06/20 03:09
سینا صدری
در بیت نهم همون "در عدن" یعنی مروارید عدن صحیح است.
1395/10/05 07:01
امیر
امیدوارم با عمل کردن به پندهای عطار،این عارف بزرگ
همگی رستگار شویم
1399/11/22 17:01
نعمت الله
باید اصلاح شود در بجای اندر
دل ز پر کفتن بمیرد در بدن
گرچه گفتارش بود در عدن
1400/04/11 17:07
میــــرِ سلطان احمـــد
هرکه را گفتار بسیارش بود
دل درون سینه بیمارش بود
عاقلان را پیشه خاموشی بود
پیشه جاهل فراموشی بود