گنجور

بخش ۳۰ - در چار چیز که کم بقا دارد

چار چیز ای خواجه کم دارد بقا
گوش دار ای مؤمن نیکولقا
جور سلطان را بقا کمتر بود
پس عتاب دوستان خوشتر بود
دیگر آن مِهری که باشد از زنان
بی‌بقا چون صحبت ناجنس دان
با رعیت چون کند سلطان ستم
مر ورا باشد بقا در مُلک کم
گر تو را از دوستان آید عتاب
کم بقا دارد چو خط بر روی آب
گرچه باشد زن زمانی مهربان
چون کم آید بهره‌ بگشاید زبان
چون به ناجنسان نشیند آدمی
کمترک بیند از ایشان همدمی
زاغ چون فارغ ز بوی گل شود
نفرتش از صحبت بلبل شود
صحبت ناجنس جانکاهی بود
جمله را زین حال آگاهی بود
چون تو را ناجنس آید در نظر
ای پسر چون باد از وی درگذر

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چار چیز ای خواجه کم دارد بقا
گوش دار ای مؤمن نیکولقا
هوش مصنوعی: چهار چیز است که موجب زوال و نابودی می‌شود، ای آقا! تو ای مؤمن، به این نکات توجه کن.
جور سلطان را بقا کمتر بود
پس عتاب دوستان خوشتر بود
هوش مصنوعی: ظلم و ستمی که از سوی سلطان واقع می‌شود، عمرش کمتر است، اما انتقاد و تحبیب دوستان به انسان بیشتر خوشایند و دلپذیر است.
دیگر آن مِهری که باشد از زنان
بی‌بقا چون صحبت ناجنس دان
هوش مصنوعی: دیگر آن عشق و محبت که از طرف زنان ناپایدار باشد، مانند گفتگو با افراد غیرمطلوب و بی‌کیفیت است.
با رعیت چون کند سلطان ستم
مر ورا باشد بقا در مُلک کم
هوش مصنوعی: وقتی سلطان با رعیت ستم کند، دوام و بقای او در حکومت کمتر می‌شود.
گر تو را از دوستان آید عتاب
کم بقا دارد چو خط بر روی آب
هوش مصنوعی: اگر دوستانت کم به تو خرده بگیرند، این رابطه دوام چندانی نخواهد داشت، مثل خطی که بر روی آب کشیده شود و به سرعت محو گردد.
گرچه باشد زن زمانی مهربان
چون کم آید بهره‌ بگشاید زبان
هوش مصنوعی: اگرچه زن در بعضی مواقع مهربان و لطیف است، اما وقتی که بهره‌اش کم شود، زبان او به تندی و سختی خواهد گشود.
چون به ناجنسان نشیند آدمی
کمترک بیند از ایشان همدمی
هوش مصنوعی: زمانی که انسان در کنار افراد نادرست قرار گیرد، کمتر می‌تواند از آنها دوستی یا همراهی ببیند.
زاغ چون فارغ ز بوی گل شود
نفرتش از صحبت بلبل شود
هوش مصنوعی: وقتی زاغ از عطر گل به دور باشد، دیگر علاقه‌ای به گفتگو و همراهی با بلبل نخواهد داشت.
صحبت ناجنس جانکاهی بود
جمله را زین حال آگاهی بود
هوش مصنوعی: در اینجا گفته می‌شود که مکالمه‌ای که انجام شده، نتیجه‌ای ناخوشایند و بی‌کیفیت داشته است و همه از این وضعیت آگاه هستند.
چون تو را ناجنس آید در نظر
ای پسر چون باد از وی درگذر
هوش مصنوعی: زمانی که در نظرت شخصی بی‌ارزش و ناپسند به نظر می‌آید، بهتر است مثل باد از او بگذری و آن را کنار بگذاری.