بخش ۳۱ - در بیان چار چیز که از چار چیز دیگر تمام باشد
چار چیز از چار دیگر شد تمام
چون شنیدی یاد میدار ای غلام
دانش مرد از خرد گیرد کمال
از عمل نیّت همییابد جمال
دینت از پرهیز کامل میشود
نعمتت از شکر شامل میشود
هست دانش را کمالات از خرد
نیتت را بی عمل کس ننگرد
شکر، نعمت را کمالی میدهد
غافلان را گوشمالی میدهد
شکر ناکردن زوال نعمتست
بهرهٔ شاکر کمال نعمت است
علم را بی عقل نتوان کاربست
پیش بیعقلان نمیباید نشست
بی خرد دانش وبال است ای پسر
علم مرغ و عقل بال است ای پسر
هر که علمی دارد و نبود بر آن
از طریق عقل باشد بر کران
بخش ۳۰ - در چار چیز که کم بقا دارد: چار چیز ای خواجه کم دارد بقابخش ۳۲ - در بیان چار چیز که بازگردانیدن آنها محالست: چارچیز است آنکه بعد از رفتنش
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
چار چیز از چار دیگر شد تمام
چون شنیدی یاد میدار ای غلام
هوش مصنوعی: چهار چیز از چهار چیز دیگر به کمال رسید؛ زمانی که این را شنیدی، به یاد میآورم. ای بنده.
دانش مرد از خرد گیرد کمال
از عمل نیّت همییابد جمال
هوش مصنوعی: مرد دانشمند از خرد خود به کمال میرسد و از طریق عمل، نیتش زیبایی و جمال به دست میآورد.
دینت از پرهیز کامل میشود
نعمتت از شکر شامل میشود
هوش مصنوعی: اگر به طور کامل از گناهان پرهیز کنی، دیانتت تقویت میشود و اگر شکر نعمتها را به جا بیاوری، برکت و نعمتهایت بیشتر میشود.
هست دانش را کمالات از خرد
نیتت را بی عمل کس ننگرد
هوش مصنوعی: دانش و کمالات از نیت و اندیشه سرچشمه میگیرند، اما هیچکس بدون عمل و اقدام به نیتها توجهی نمیکند.
شکر، نعمت را کمالی میدهد
غافلان را گوشمالی میدهد
هوش مصنوعی: نمک، باعث میشود که نعمتها کاملتر شوند و افرادی که غافل هستند را نیز آگاه میکند و از خواب غفلت بیدار میسازد.
شکر ناکردن زوال نعمتست
بهرهٔ شاکر کمال نعمت است
هوش مصنوعی: قدردانی نکردن از نعمتها باعث از دست رفتن آنها میشود، اما فردی که شکرگزار است، به بالاترین درجه بهرهمندی از نعمتها دست مییابد.
علم را بی عقل نتوان کاربست
پیش بیعقلان نمیباید نشست
هوش مصنوعی: برای بهرهبرداری صحیح از علم، باید از عقل و فکر استفاده کرد. در جمع افراد نادان نباید حضور داشت، چون نتیجهاش مثبت نخواهد بود.
بی خرد دانش وبال است ای پسر
علم مرغ و عقل بال است ای پسر
بدون خرد، دانش مایهی رنج است و ناگوار. (وبال یعنی گران، ناگوار، عذاب)
هر که علمی دارد و نبود بر آن
از طریق عقل باشد بر کران
هوش مصنوعی: هر کس که دانش دارد و این دانش بر اساس راه منطقی و عقلانی به دست نیامده باشد، در واقع به دور افتاده است.