گنجور

بخش ۲۸ - در بیان آنکه حقیر داشتن نباید

چار چیز آمد بزرگ و معتبر
می‌نماید خُرد لیکن در نظر
زان، یکی خصم‌ست و دیگر آتش است
باز بیماری کزو دل ناخوش است
چارمین دانش که آراید تو را
این همه تا خرد ننماید تو را
هرکه در چشمش عدو باشد حقیر
از بلای او کند روزی نفیر
ذره‌ای آتش چو شد افروخته
بینی از وی عالمی را سوخته
علم اگر اندک بود خوارش مدار
زانکه دارد علم قدری بی‌شمار
رنج اندک را بکن غم‌خوارگی
ورنه بینی عجز در بیچارگی
دردسر را گر نجوید کس علاج
خوف آن باشد که بد گردد مزاج
باش از قول مخالف بر حذر
پیش از آن کز پا درآیی ای پسر
آتش اندک توان کشتن به آب
وای آن ساعت که گیرد التهاب

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چار چیز آمد بزرگ و معتبر
می‌نماید خُرد لیکن در نظر
هوش مصنوعی: چهار چیز وجود دارد که به نظر بزرگ و معتبر می‌رسند، اما در واقع کوچک و بی‌اهمیت‌اند.
زان، یکی خصم‌ست و دیگر آتش است
باز بیماری کزو دل ناخوش است
هوش مصنوعی: یکی دشمن است و دیگری آتش، و بیماری‌ای که دلش را ناراحت کرده ناشی از این دو است.
چارمین دانش که آراید تو را
این همه تا خرد ننماید تو را
هوش مصنوعی: دانش چهارمی که تو را به این اندازه آراسته می‌کند، باعث نمی‌شود که خرد و دانایی‌ات را نشان دهی.
هرکه در چشمش عدو باشد حقیر
از بلای او کند روزی نفیر
هوش مصنوعی: هر کسی که در نظرش دشمنی وجود داشته باشد، به خاطر مشکلات او هر روز دعا می‌کند و از آن بلاها به خدا پناه می‌برد.
ذره‌ای آتش چو شد افروخته
بینی از وی عالمی را سوخته
هوش مصنوعی: زمانی که ذره‌ای آتش روشن شود، می‌توانی ببینی که چگونه یک جهان را به خاکستر می‌کند.
علم اگر اندک بود خوارش مدار
زانکه دارد علم قدری بی‌شمار
هوش مصنوعی: اگرچه علم اندکی داشته باشی، آن را بی‌ارزش ندان، زیرا ممکن است آن دانشی که داری، ارزش و اهمیت زیادی داشته باشد.
رنج اندک را بکن غم‌خوارگی
ورنه بینی عجز در بیچارگی
هوش مصنوعی: اگر اندکی ناراحتی را به دوش بگیری و از آن مراقبت کنی، بهتر است؛ وگرنه، در سختی و بیچارگی خود، ناتوانی‌ات را خواهی دید.
دردسر را گر نجوید کس علاج
خوف آن باشد که بد گردد مزاج
هوش مصنوعی: اگر کسی به دنبال دردسر نرود، ترس از آن دارد که حالش خراب شود.
باش از قول مخالف بر حذر
پیش از آن کز پا درآیی ای پسر
هوش مصنوعی: پیش از آنکه به زمین بیفتی، مواظب حرف‌های مخالفان باش، ای پسر.
آتش اندک توان کشتن به آب
وای آن ساعت که گیرد التهاب
هوش مصنوعی: آتش کم نمی‌تواند به راحتی با آب خاموش شود، اما زمانی که آتش شعله‌ور و بسیار داغ شود، خاموش کردن آن دشوارتر می‌شود.