عطاربخش ۱۶ - در صفت ریاضت نفس و ترک دنیا
گر همی خواهی که گردی سر بلند
ای پسر بر خود در راحت ببند
هر که بربست او در راحت تمام
باز شد بر وی در دار السلام
غیر حق را هر که خواهد ای پسر
کیست در عالم ازو گمراه تر
ای برادر ترک عز و جاه کن
خویش را شایسته درگاه کن
خوار گردد هر که گردد جته جوی
ای برادر قرب این درگاه جوی
عز و جاهت سوی پستی می‌کشد
مرا ترا بر تن پرستی می‌کشد
نفس در ترک هوا مسکین بود
گوشمال نفس نادان این بود
چون دلت بر یاد حق ایمن بود
نفسک اماره هم ساکن بود
هر که او را تکیه بر صانع بود
در جهان با لقمهٔ قانع بود
اکتفا بر روزی هر روزه کن
گر نداری از خدا دریوزه کن
بخش ۱۵ - در صفت بدبختی: چارچیز آثار بدبختی بودبخش ۱۷ - در صفت مجاهد نفس: نفس نتوان گشت الا با سه چیز
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گر همی خواهی که گردی سر بلند
ای پسر بر خود در راحت ببند
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی در جامعه احترام و اعتبار داشته باشی، باید اول از خودت مراقبت کنی و به خودت توجه کنی.
هر که بربست او در راحت تمام
باز شد بر وی در دار السلام
هوش مصنوعی: هرکس که خود را به زحمت و سختی بیندازد و چیزهایی را رها کند، در نهایت به آرامش و آسایش واقعی دست خواهد یافت. برای او دروازه‌های امنیت و آرامش گشوده خواهد شد.
غیر حق را هر که خواهد ای پسر
کیست در عالم ازو گمراه تر
هوش مصنوعی: هر کسی که بخواهد به غیر از حقیقت بپردازد، ای پسر، در دنیا هیچ‌کس گمراه‌تر از او نخواهد بود.
ای برادر ترک عز و جاه کن
خویش را شایسته درگاه کن
هوش مصنوعی: ای برادر، از افتخار و جاه و مقام دست بردار و خود را شایسته‌ی درگاه محبوب و بزرگ کن.
خوار گردد هر که گردد جته جوی
ای برادر قرب این درگاه جوی
هوش مصنوعی: هر کسی که به دنبال مقام و عظمت باشد، خوار و ذلیل می‌شود. ای برادر، به جای جستجوی مقام، باید به این درگاه الهی و قرب آن توجه کنی.
عز و جاهت سوی پستی می‌کشد
مرا ترا بر تن پرستی می‌کشد
هوش مصنوعی: عزت و مقام تو موجب می‌شود که من به سمت پایین‌تر بیفتم و علاقه‌ام به تو به خاطر زیبایی‌ات باعث می‌شود که به سمت سادگی و عادی بودن کشیده شوم.
نفس در ترک هوا مسکین بود
گوشمال نفس نادان این بود
هوش مصنوعی: نفس انسانی که نمی‌تواند خواسته‌های خود را ترک کند، در واقع در وضعیتی ضعیف و پریشان است. این وضعیت نشان‌دهنده ضعف نفس نادان است که نمی‌فهمد چگونه باید خود را کنترل کند.
چون دلت بر یاد حق ایمن بود
نفسک اماره هم ساکن بود
هوش مصنوعی: زمانی که قلبت بر یاد خدا آرام باشد، نفس خیانتکار هم آرام می‌گیرد.
هر که او را تکیه بر صانع بود
در جهان با لقمهٔ قانع بود
هوش مصنوعی: هر کسی که به خالق خود تکیه کند و به او اعتماد داشته باشد، در دنیا به لقمه‌ای که دارد راضی و قانع خواهد بود.
اکتفا بر روزی هر روزه کن
گر نداری از خدا دریوزه کن
هوش مصنوعی: روز خود را به روزی که داری راضی باش و اگر چیزی از خدا می‌خواهی، با درخواست از او دریغ نکن.
حاشیه ها
1389/03/28 19:05
جلیل
با سلام
گمانم در مصراع آخر کلمهء دوم "نداری" درست باشد.
با تشکر و آرزوی توفیق...
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.
1395/09/03 11:12
نفس نتوان گشت الا با سه چیز. ,در این مصرع کشت به جای گشت صحیح است.
1396/09/01 16:12
بیت "خوار گردد هر که گردد *جته جوی" در نسخه این واژه "جاه جوی" است.