گنجور

بخش ۱۸ - الحكایة و التمثیل

فاضل عالم فضیل آن ابر اشک
گفت از پیغامبرانم نیست رشک
زآنکه ایشان هم لحد هم رستخیز
پیش دارند و صراطی نیز تیز
جمله با کوتاه دستی و نیاز
کرده در نفسی زفان جان دراز
وز فرشته نیز رشکم هیچ نیست
زآنکه آنجا عشق و پیچاپیچ نیست
لیک ازآن کس رشکم آید جاودان
کو نخواهد زاد هرگز در جهان
باز گردد خوش هم از پشت پدر
تا شکم مادر نیارد بر زبر
کاشکی هرگز نزادی مادرم
تا نکردی کشته نفس کافرم
بکشدم نفسم که نفسم کشته باد
بکشدم در خون که در خون گشته باد
از توانگر بودن و درویشیم
هیچ خوشتر نیست از بی خویشیم
چون مرا از ترس این صد درس هست
هر کرا جانست جای ترس هست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

فاضل عالم فضیل آن ابر اشک
گفت از پیغامبرانم نیست رشک
هوش مصنوعی: فاضل عالم، نیکوترین و برجسته‌ترین فرد، مانند ابری از اشک سخن می‌گوید که حسد و رقابتی با پیامبران ندارد.
زآنکه ایشان هم لحد هم رستخیز
پیش دارند و صراطی نیز تیز
هوش مصنوعی: این افراد هم در گور و هم در قیامت حاضر هستند و همچنین راهی سریع را نیز در پیش دارند.
جمله با کوتاه دستی و نیاز
کرده در نفسی زفان جان دراز
هوش مصنوعی: همه چیز با کمی کوشش و خواسته‌های درونی در یک لحظه به دست می‌آید، مثل جان که به سختی می‌کوشد تا کلامی از دل برآورد.
وز فرشته نیز رشکم هیچ نیست
زآنکه آنجا عشق و پیچاپیچ نیست
هوش مصنوعی: عشق و زیبایی در اینجا به قدری عمیق و پیچیده است که حتی فرشته‌ها نیز به آن حسادت نمی‌کنند؛ زیرا در آنجا خبری از سادگی و بی‌پیرایگی نیست.
لیک ازآن کس رشکم آید جاودان
کو نخواهد زاد هرگز در جهان
هوش مصنوعی: اما همیشه از آن کسی حسرت می‌خورم که هرگز نخواهد زایید و در این دنیا باقی نخواهد ماند.
باز گردد خوش هم از پشت پدر
تا شکم مادر نیارد بر زبر
هوش مصنوعی: بازگشت خوش از پشت پدر تا زمانی که به شکم مادر نرسد.
کاشکی هرگز نزادی مادرم
تا نکردی کشته نفس کافرم
هوش مصنوعی: ای کاش مادرم هرگز من را به دنیا نمی‌آورد تا این‌گونه به کشتن نفس کافرم نپردازم.
بکشدم نفسم که نفسم کشته باد
بکشدم در خون که در خون گشته باد
هوش مصنوعی: نفس من در حال احتضار است و اگر بمیرم، بی‌تردید علت آن نفس من خواهد بود. در خون خود غرق شده‌ام و اگر بمیری، به خاطر این خونریزی خواهد بود.
از توانگر بودن و درویشیم
هیچ خوشتر نیست از بی خویشیم
هوش مصنوعی: خوشحال‌تر از حالتی که نه ثروتمند باشیم و نه بی‌خانمان، این است که خودمان را از دنیا جدا کرده‌ایم و وابستگی نداریم.
چون مرا از ترس این صد درس هست
هر کرا جانست جای ترس هست
هوش مصنوعی: اگر به خاطر ترس از چیزی یاد بگیری، هر کسی که جان دارد، باید از آن ترس داشته باشد.