بخش ۷ - الحكایة و التمثیل
مالک دینار شب بیدار بود
روز نیز از سوز دل در کار بود
چون بروز آورد شبهای دراز
همچو شبها در گرفت از روز باز
روز و شب صبر وقرارش رفته بود
این چنین کس چون تواند خفته بود
دختری بودش جگر سوز از پدر
گفت آخر شب بخفت و غم مخور
خلق خفته جمله تو چون کوکبی
از چه معنی مینخفتی یک شبی
گفت خفتن نیست درمان پدر
کز شبیخون ترسم ای جان پدر
خواب اگر در شارع سیلی بود
چون شوی بیدار واویلی بود
می ندانم کاین چه مردان بوده اند
کز عمل یک دم نمی آسوده اند
گر ترا یک دم غم ایشانستی
تا ابد درد تو بی درمانستی
درد ایشان نیست از کسب و عطاست
کی چنان دردی شود از کسب راست
بخش ۶ - الحكایة و التمثیل: عورتی را کودکی گم گشته بودبخش ۸ - الحكایة و التمثیل: بود درویشی بغایت غم زده
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
مالک دینار شب بیدار بود
روز نیز از سوز دل در کار بود
هوش مصنوعی: کسی که مالک دینار بود، شبها به عبادت و بیداری مشغول بود و در روز نیز به خاطر اندوه دلش، به کار و تلاش پرداخته بود.
چون بروز آورد شبهای دراز
همچو شبها در گرفت از روز باز
هوش مصنوعی: همانگونه که در شبهای طولانی، روز خود را به نمایش میگذارد، در روز نیز به شبهای طولانی رسیدهایم.
روز و شب صبر وقرارش رفته بود
این چنین کس چون تواند خفته بود
هوش مصنوعی: روز و شب، آرامش و صبر او از دست رفته بود. شخصی که به این حالت دچار شده، چگونه میتواند بخوابد؟
دختری بودش جگر سوز از پدر
گفت آخر شب بخفت و غم مخور
هوش مصنوعی: دختری بود که دلش بسیار به درد میآمد. پدرش به او گفت که شب فرارسیده و دیگر نگران نباش.
خلق خفته جمله تو چون کوکبی
از چه معنی مینخفتی یک شبی
هوش مصنوعی: همه مردم در خواب هستند، مانند ستارهای که در آسمان درخشان است. اما تو چرا در یک شب خاص بیدار بودی و نمیخوابیدی؟
گفت خفتن نیست درمان پدر
کز شبیخون ترسم ای جان پدر
هوش مصنوعی: پدرم، خوابیدن درمانی برای تو نیست، چرا که من از حمله شبانه خیلی ترسیدهام.
خواب اگر در شارع سیلی بود
چون شوی بیدار واویلی بود
هوش مصنوعی: اگر خواب در خیابان سیلی باشد، هنگامی که بیدار شوی، غوغای زیادی خواهد بود.
می ندانم کاین چه مردان بوده اند
کز عمل یک دم نمی آسوده اند
هوش مصنوعی: نمیدانم این مردان چه کسانی بودهاند که از انجام کار و فعالیت حتی یک لحظه هم آرامش نداشتهاند.
گر ترا یک دم غم ایشانستی
تا ابد درد تو بی درمانستی
هوش مصنوعی: اگر به مدت یک لحظه هم غم و اندوه این افراد را احساس کنی، تا ابد درد و رنج تو درمانناپذیر خواهد بود.
درد ایشان نیست از کسب و عطاست
کی چنان دردی شود از کسب راست
هوش مصنوعی: درد آنها ناشی از تلاش و زحمت نیست، بلکه از بیهدفی و عدم رضایت در زندگی است. اگر انسان در کاری که انجام میدهد حس درست و درستی داشته باشد، نمیتواند از آن زحمت احساس درد کند.