گنجور

بخش ۲ - الحكایة و التمثیل

این سخن نقل است زاسکندر که گفت
هرچه گیری معتدل باید گرفت
در میان رو نه بعز و نه بذل
زآنکه جزویست اعتدال از عقل کل
نه بنزدیک آی و نه میباش دور
در وسط رو تا بود خیر الامور
چون رسن رامعتدل افتاد تاب
گر بود صد رشته گردد یک طناب
ور دهی تابش ز اندازه بدر
بگسلد پیوند او از یکدگر
تو زخشک و تر نداری در جهان
جز سخن سرد و دل گرم این زمان
گرچه مردی سرد گوئی گرم دل
جهد کن تا بو که گردی معتدل
گر همی خواهی که گیرد کار نور
معتدل میباش در خیرالامور
کار چون بیش آید از قدر عقول
گر همه فضلی است پیش آرد فضول
طعمهٔ کان پاکبازان را دهند
هرگز آن کی نونیازان را دهند

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

این سخن نقل است زاسکندر که گفت
هرچه گیری معتدل باید گرفت
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که هر چیزی که می‌خواهیم به دست بیاوریم، باید به طور متعادل و متوازن به دنبال آن باشیم. در واقع، باید از افراط و تفریط پرهیز کنیم و در جستجوی خواسته‌هایمان معتدل عمل کنیم.
در میان رو نه بعز و نه بذل
زآنکه جزویست اعتدال از عقل کل
هوش مصنوعی: در میانه‌ی راه نه به افراط و نه به تفریط بروید، زیرا اعتدال بخشی از خرد و عقل جامع است.
نه بنزدیک آی و نه میباش دور
در وسط رو تا بود خیر الامور
هوش مصنوعی: نزدیک نرو و از دور هم نباش، در میانه رو تا بهترین کارها حاصل شود.
چون رسن رامعتدل افتاد تاب
گر بود صد رشته گردد یک طناب
هوش مصنوعی: وقتی که ریسمان به طور متوازن و صاف قرار بگیره، حتی اگر صد رشته هم داشته باشه، می‌تونه به یک طناب محکم تبدیل بشه.
ور دهی تابش ز اندازه بدر
بگسلد پیوند او از یکدگر
هوش مصنوعی: اگر نور و تابش بیش از حدی به بدر (ماه) بتابد، پیوند و ارتباط او با یکدیگر از هم خواهد گسست.
تو زخشک و تر نداری در جهان
جز سخن سرد و دل گرم این زمان
هوش مصنوعی: تو در دنیا جز این که حرف‌های سرد بزنی و دل خود را گرم کنی، چیز دیگری نداری.
گرچه مردی سرد گوئی گرم دل
جهد کن تا بو که گردی معتدل
هوش مصنوعی: اگرچه ممکن است ظاهر تو سرد و بی‌احساس باشد، اما دل گرم و مهربانی داری. تلاش کن تا به دیگران نشان دهی که چگونه می‌توانی درونی متعادل و دل‌گرم داشته باشی.
گر همی خواهی که گیرد کار نور
معتدل میباش در خیرالامور
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی کارها به خوبی پیش برود، باید در انجام امور معتدل و میانه‌رو باشی.
کار چون بیش آید از قدر عقول
گر همه فضلی است پیش آرد فضول
هوش مصنوعی: وقتی کار از حد قدرت انسان‌ها فراتر برود، حتی اگر آن افراد فردی فاضل و با دانش باشند، باز هم حتی افراد بی‌فایده و اضافی به نظر می‌رسند.
طعمهٔ کان پاکبازان را دهند
هرگز آن کی نونیازان را دهند
هوش مصنوعی: طعمه و غذا را به پاکبازان می‌دهند و هرگز به نیکوکاران و نیازمندان نمی‌دهند.