فی فضیلة امیرالمؤمنین عمر رضی الله عنه
خواجهٔ شرع آفتاب جمع دین
ظل حق فاروق اعظم شمع دین
ختم کرده عدل و انصافش به حق
در فراست بوده بر وحیش سبق
آنک حق طاها برو خواند از نخست
تا مطهر شد ز طاها و درست
های طاها در دل او های و هوست
فرخ آنک از های و هو درهای هوست
آنک دارد بر صراط اول گذر
هست او از قول پیغمبر عمر
آنک اول حلقه دار السلام
او بدستآرد زهی عالی مقام
چون نخستش حق نهد در دست دست
آخرش با خود برد آنجا که هست
کار دین از عدل او انجام یافت
نیل جنبش، زلزله آرام یافت
شمع جنت بود واندر هیچ جمع
هیچ کس را سایهای نبود ز شمع
شمع را چون سایهای نبود ز نور
چون گریخت از سایه او دیو دور
چون سخن گفتی حقیقت بر زفانش
از رای قلبی خدا گشتی عیانش
گه ز درد عشق جان میسوختش
گه ز نطق حق زفان میسوختش
چون نبی دیدش که او میسوخت زار
گفت شمع جنت است این نامدار
فیفضیلة امیرالمؤمنین ابوبکر رضی الله عنه: خواجهٔ اول که اول یار اوستفی فضیلة امیرالمؤمنین عثمان رضی الله عنه: خواجهٔ سنت که نور مطلق است
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
خواجهٔ شرع آفتاب جمع دین
ظل حق فاروق اعظم شمع دین
هوش مصنوعی: خواجهٔ شرع، یعنی پیشوای دین، مانند آفتاب نورانی است که همه افراد را روشن میکند. او سایهای از حق و حقیقت را بر سر جامعه میگسترد و به عنوان فاروق اعظم، که نقش جداکننده حق از باطل را دارد، همچون شمعی است که نور ایمان و دین را در دلها روشنی میبخشد.
ختم کرده عدل و انصافش به حق
در فراست بوده بر وحیش سبق
هوش مصنوعی: در این بیت به قدرت و خردمندی اشاره شده است که با عدالت و انصاف کارها را به خوبی انجام میدهد و در مقایسه با دیگران، از برتری خاصی برخوردار است.
آنک حق طاها برو خواند از نخست
تا مطهر شد ز طاها و درست
هوش مصنوعی: آن جا که خداوند، طاها (پیامبر) را از ابتدا به خواندن دعوت کرد، تا زمانی که او از هر ناپاکی پاک شد و به حقیقت رسید.
های طاها در دل او های و هوست
فرخ آنک از های و هو درهای هوست
هوش مصنوعی: ای طاها، در دل تو صداهای زیبا و خوشحالکنندهای وجود دارد. این صداهای دلانگیز از درون تو سرچشمه میگیرد و تو را به سرور و شادی دعوت میکند.
آنک دارد بر صراط اول گذر
هست او از قول پیغمبر عمر
هوش مصنوعی: این شخص در حال عبور از راهی دشوار و پرخطر است و این امر بر اساس گفتههای پیامبر معتبر است.
آنک اول حلقه دار السلام
او بدستآرد زهی عالی مقام
هوش مصنوعی: او در آغاز، حلقه در شهر سلامتی را به دست میآورد؛ چه مقام عالی و بزرگی دارد!
چون نخستش حق نهد در دست دست
آخرش با خود برد آنجا که هست
هوش مصنوعی: اگر در ابتدای کار، حق را در اختیار داشته باشی، در پایان کار، آن حق تو را به جایی میبرد که حقیقت وجود دارد.
کار دین از عدل او انجام یافت
نیل جنبش، زلزله آرام یافت
هوش مصنوعی: به واسطهی عدل او، امور دین سامان گرفت و در نتیجه، هرج و مرج و بینظمی به آرامش رسید.
شمع جنت بود واندر هیچ جمع
هیچ کس را سایهای نبود ز شمع
هوش مصنوعی: شمع بهشت بود و در هیچ جمعی هیچ کس سایهای از آن شمع نداشت.
شمع را چون سایهای نبود ز نور
چون گریخت از سایه او دیو دور
هوش مصنوعی: شمع چون سایهای نداشت، نورش به خاطر اینکه از سایه آن دور شود، فرار کرد.
چون سخن گفتی حقیقت بر زفانش
از رای قلبی خدا گشتی عیانش
هوش مصنوعی: زمانی که سخن میگویی، واقعیت از زبان تو بهوضوح بیان میشود و این نشاندهندهی صداقت و نیت قلبی تو است.
گه ز درد عشق جان میسوختش
گه ز نطق حق زفان میسوختش
هوش مصنوعی: گاه از شدت درد عشق جانش در آتش میسوخت و گاه از گفتن حقایق زبانش میسوخت.
چون نبی دیدش که او میسوخت زار
گفت شمع جنت است این نامدار
هوش مصنوعی: هنگامی که پیامبر او را دید که به شدت میسوزد و اشک میریزد، گفت: این فرد همان شمع بهشتی است.