گنجور » عطار » مظهرالعجایب » بخش ۶ - حدیثی منقول از شیخ نجم الدین کبری خوارزمی

عطار

بخش ۶ - حدیثی منقول از شیخ نجم الدین کبری خوارزمی

این چنین گفته است نجم الدین ما

آنکه بود اندر جهان از اولیا

آن ولی عصر و سلطان جهان

منبع احسان و میر عارفان

شیخ نجم الدین کبری نام او

در جهان جان و دل پیغام او

گفت روزی مظهر سرّخدا

بود بنشسته بجمعی ز اولیا

پیش او بودند فرزندان او

همچو نوری در میان جان او

چون محمد روی فرزندان بدید

مهر ایشان در دل و جان پرورید

بد نشسته بوذر و سلمان برون

داشتندی مهرشان در جان درون

پس زبان بگشاد و بس اسرار گفت

وز معارف نکته‌ها بسیار گفت

آنچه با حق مصطفی گفته به راز

جمله میدان سی هزار ای دلنواز

با علی گفتا و فرزندان او

بود این اسرارها در شأن او

پس علی رفت وسخن در چاه گفت

جملگی از گفت الّا الله گفت

بعد از آن از چاه نی آمد برون

وین معانی را هم او گوید کنون

چون شنیدند از محمد زمزمه

گوئیا افتاد در جان دمدمه

خود بدیشان نکته‌ها از راز گفت

رمز اسرار حقیقت باز گفت

سر ز اسرار حقیقت باز کرد

و آنگهی در لامکان پرواز کرد

این چنین گفتند ره دانان ما

راه حق رفتند با شوق لقا

هر که راه حق رود حق بیند او

در همه دلها چو جان بنشیند او

هر که درکوی حقیقت راه یافت

در درون عارفان الله یافت

هست عارف نور سلطان ازل

گر نمی‌بینی مکن بامن جدل

ز آنکه هردل واقف الله نیست

وز بیان سرّحق آگاه نیست

چون ندانستی بعرفان کی رسی

گر رسی آخر بسلطان کی رسی

راه رو بسیار دیدم در جهان

لیک یک رهرو ندیدم راه دان

رازها گویم چو باشی مستمع

از حقایق وز معارف مجتمع

گفت پیغمبر که شاهی ز آن تست

مظهر سرّ الهی جان تست

در همه روی زمینی مقتدا

گفت این در حقّ شاه اولیا

شاه سرور شاه اکبر شاه نور

شاه عشق و شاه موسی شاه طور

شاه آدم شاه دین شاه کرم

شاه نوح و شاه طوفان شاه جم

شاه ابراهیم و یعقوب و پسر

شاه الیاس است اندر بحرو بر

شاه جرجیس است و یوشع ز احترام

و آن بود پیدا میان خاص وعام

شاه زکریاست و داود زمان

با سلیمان است در ملک جهان

شاه ادریس است بی شک با شعیب

با چو موسی واقف اسرار غیب

شاه عیسی اوست با سرّ آله

رفته او بر عرش علیّین چو ماه

شاه اسحق است و اسمعیل او

یا چو موسی در گذشت از نیل او

شاه یونس بوده اندر بطن حوت

مشتق است ازذات حیّ لایموت

شاه بوده با جمیع اولیا

جمله را بوده بمعنی رهنما

شاه بوده با محمد در عیان

وز نهان دیده همه سرّ نهان

شاه دان سرّ محمد بیشکی

لحمک لحمی بدانی خود یکی

شاه بد با جملهٔ کروّبیان

شاه بد با جملهٔ روحانیان

شاه با جبریل و میکائیل هم

شاه عزرائیل و اسرافیل هم

شاه بد با انبیا در کلّ حال

شاه بد با اولیا در سرّ وقال

شاه بد آنکس که سرّ با چاه گفت

وز درونش نی برآمد آه گفت

نی همی گوید که شاهم شاه بود

وز درون عاشقان آگاه بود

نی همی گوید که اسرار عیان

شاه گفته در بیان جان جان

نی همی گوید که ای غافل ز شاه

انما میخوان تو از گفت اله

نی همی گوید که ازمن هیچ نیست

وز برون من به جز یک پیچ نیست

نی همی گوید که من دم می‌زنم

وین منادی را بعالم میزنم

نی همی گوید که من عاشق شدم

در طریق شاه خود صادق شدم

نی همی گوید که من بر جان خویش

داغ دارم از کف سلطان خویش

نی همی گوید که داغم داشت سود

آن ز دست دوست مرهم مینمود

نی همی گوید که فریادم از اوست

وین فغان و ناله و دادم از اوست

نی همی گوید که او بد سرّ حق

تو همی دانی اگر بردی سبق

نی همی گوید که گویم حال خود

از برون و از درون احوال خود

نی همی گوید که من نی نیستم

یا خود از مستان این می نیستم

نی همی گوید که برگویم چه بود

با من اندر چاه تن آخر که بود

نی همی گوید که او خود حق بگفت

در میان چاه تن از حق شنفت

نی همی گوید که او ز الله گفت

پس برفت و سرّحق با چاه گفت

نی همی گوید که ای مردود حق

می ندانستی که او بد بود حق

نی همی گوید که راه حق هم اوست

ره رو دنیا و دین حق هم اوست

نی همی گوید که ای گم کرده راه

آخرالامر از که می‌جوئی پناه

نی همی گوید که ای نور ازل

چندگردی گرد هر در چون جعل

نی همی گوید که عرفان از که خواست

از امیر دین که شاه اولیاست

نی همی گوید که ای مقصود من

درمیان جان توئی معبود من

نی همی گوید که شرع اشعار اوست

وین طریقت نیز از اطوار اوست

نی همی گوید که راه او بگیر

ز آنکه در عالم ندارد او نظیر

نی همی گوید که دایم دم زنم

وین ندای عشق در عالم زنم

نی همی گوید که او منصور بود

دایماً با نور حق در نور بود

نی همی گوید که او عطّار بود

عاشقان را صاحب اسرار بود

نی همی گوید که این عطّار گفت

سرّ اسرار خدا با یار گفت

نی همی گوید که با من یار باش

در میان جان و تن دلدار باش

نی همی گوید که حق گفتا بگو

من بگویم سرّ اسرارت نکو

نی همی گوید علی ازحق شنفت

هرچه حق می‌گفت حیدر نیز گفت

گفت نی در پیش نجم الدین سبب

کز درونم خون برآمد تا بلب

گفت کبری حال خود با من بگو

تا چه گفته است آن امام راستگو

بخش ۵ - اشاره به کتاب‌های منظوم شیخ: گر ازین مرهم نیابی کام خویش بخش ۷ - در ارتباط ولایت با نبوت: گفت نی تو گوش داراحوال من

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)

قالب شعری: مثنوی

منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.