گنجور

بخش ۵۱ - بیان سر لو کشف نمودن علی علیه السلام و به عین الیقین، عالم بعلوم آن بودن

آن امیری کو بود در راه حق
برده از کلّ خلایق او سبق
خوانده او علم لدنی را تمام
بوده او در علم معنی با نظام
گفت چون حق را بدیدم در یقین
گشت کشف من همه اسرار دین
چونکه علمت یافت حق را در عیان
دان که حق با تست در معنی نهان
گر ببیند آنچه من هم دیده‌ام
یکسره و بیش و نه کم دیده‌ام
سرّ غیبی بر دلم گشته عیان
گرچه هست از دیدهٔ هر کس نهان
از نهان و آشکارا حاضرم
بر زمین و آسمانها ناظرم
چون بدیدم حق نبینم هیچ غیر
غیر را در این معانی نیست سیر
من بباطن دیده‌ام حق را یقین
دیده بگشا و بمن حق را ببین
من بعین عین خود حق بین شدم
ز آن باهل بغی اندر کین شدم
هرکه از فرمان من سر تافته
او وجود خویش بی سر یافته
هرکه با حق راست رفت ایمان برد
ورنه از شمشیر من کی جان برد
داده حق بر من بقدرت ذوالفقار
تاکشم از جان بی‌دینان دمار
من بغیر از حق نبینم هیچ چیز
زآنکه او بخشیده ما را این تمیز
هرچه حق گفته است من آن کرده‌ام
غیر حق را جمله ویران کرده‌ام
ای برادر راه حق چون شاه رو
زآنکه او در راه حق بُد پیش رو
رو چو او دین محمّد را بگیر
تا شود روز پسینت دستگیر

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آن امیری کو بود در راه حق
برده از کلّ خلایق او سبق
هوش مصنوعی: آن امیری که در مسیر حق قدم می‌زند، از تمام مخلوقات پیشی گرفته است.
خوانده او علم لدنی را تمام
بوده او در علم معنی با نظام
هوش مصنوعی: او در علم لدنی کاملاً مهارت دارد و در فهم عمیق معانی نیز سرآمد است.
گفت چون حق را بدیدم در یقین
گشت کشف من همه اسرار دین
هوش مصنوعی: گفت وقتی که حقیقت را با اطمینان دیدم، تمام رازهای دین برایم روشن شد.
چونکه علمت یافت حق را در عیان
دان که حق با تست در معنی نهان
هوش مصنوعی: وقتی که دانش تو حقیقت را در آشکارا دریافت کرد، بدان که حقیقت در معنای نهفته با توست.
گر ببیند آنچه من هم دیده‌ام
یکسره و بیش و نه کم دیده‌ام
هوش مصنوعی: اگر آنچه را که من دیده‌ام به طور کامل و حتی بیشتر از آن ببیند، ممکن است متوجه چیزهایی شود که من نیز درک کرده‌ام.
سرّ غیبی بر دلم گشته عیان
گرچه هست از دیدهٔ هر کس نهان
هوش مصنوعی: رازهایی از عالم غیب بر دلم روشن شده، هرچند که برای دیگران از نظر پنهان است.
از نهان و آشکارا حاضرم
بر زمین و آسمانها ناظرم
هوش مصنوعی: من در هر حال، چه پنهانی و چه نمایان، در زمین و آسمان، نظاره‌گر و حاضر هستم.
چون بدیدم حق نبینم هیچ غیر
غیر را در این معانی نیست سیر
هوش مصنوعی: زمانی که حقیقت را دیدم، هیچ چیزی غیر از آن را نمی‌بینم. در این مفاهیم، جایی برای چیزهای دیگر وجود ندارد.
من بباطن دیده‌ام حق را یقین
دیده بگشا و بمن حق را ببین
هوش مصنوعی: من با بصیرت خود حقیقت را دیده‌ام، با چشمانت باز کن و حقیقت را ببین.
من بعین عین خود حق بین شدم
ز آن باهل بغی اندر کین شدم
هوش مصنوعی: من با چشم خود حقیقت را دیدم و به خاطر این که در کینه و ظلم قرار گرفتم، به سطحی از آگاهی رسیدم که به روشنی حق را درک کردم.
هرکه از فرمان من سر تافته
او وجود خویش بی سر یافته
هوش مصنوعی: هر کسی که از دستورات من سرپیچی کند، وجود خود را بی‌معنا و بدون هدف خواهد یافت.
هرکه با حق راست رفت ایمان برد
ورنه از شمشیر من کی جان برد
هوش مصنوعی: هر کس با حقیقت و انصاف همراه باشد، به ایمان و اعتقاد درست دست پیدا می‌کند، وگرنه هیچ کس از تازیانه من نمی‌تواند جان سالم به در ببرد.
داده حق بر من بقدرت ذوالفقار
تاکشم از جان بی‌دینان دمار
هوش مصنوعی: خداوند به من از قدرت ذوالفقار (شمشیر امام علی) عطا کرده است تا بتوانم از جان بی‌دینان دفاع کنم و آنها را نابود سازم.
من بغیر از حق نبینم هیچ چیز
زآنکه او بخشیده ما را این تمیز
هوش مصنوعی: من جز حقیقت چیز دیگری نمی‌بینم، زیرا او به ما توانایی تمیز دادن را داده است.
هرچه حق گفته است من آن کرده‌ام
غیر حق را جمله ویران کرده‌ام
هوش مصنوعی: من هر چه را که حقیقت گفته انجام داده‌ام و هر چه که خلاف حقیقت بوده را کاملاً نابود کرده‌ام.
ای برادر راه حق چون شاه رو
زآنکه او در راه حق بُد پیش رو
هوش مصنوعی: ای برادر، به سوی حقیقت و راست‌کرداری برو، همان‌طور که شاه به جلو می‌رود، زیرا کسی که در مسیر حقیقت و صداقت است، همیشه پیشتاز خواهد بود.
رو چو او دین محمّد را بگیر
تا شود روز پسینت دستگیر
هوش مصنوعی: به چهره او توجه کن و ایمان به محمد (ص) را در دل بگیر تا در روز قیامت به کمکت بیاید.

حاشیه ها

1394/08/18 13:11
ابوالفضل عباسیان اقدم

شعر خوبی هست راه خوبی برای شناساندن هرچه بهتر پادشاه ملک لافتی و بالاتر از آن آفریدگار همین شاه لافتی یعنی خدای لم یزل می باشد و مصداق سخن امیرالمونین :(من عرفه نفسه فقد عرف ربه )میباشدولی از نظر این بنده حقیردر بیت یازده و دوازدهم کمی سخت گویی و اجحاف درروش مولا علی (ع)و دین مبین اسلام شده است چرا که گفته:هر که از فرمان من سرتافته/او وجود خویش بی سر یافته/هر که حق راست رفت ایمان برد/ورنه از شمشیر من کی جان برد....؛
که شاید با ذهن و عقیده ی کسی که باامیرالمونین و دین اسلام آشنایی ندارد مجهول و مغایر و قابل قبول نباشد که دین اسلام به این عظمت و بزرگی که جای جای آن توصیه به مهربانی و نرمی و تا حد امکان مدارا با دشمنان و معاندان شده اینگونه سخت و خشن سخن گفته و برای کسی که مخالف و مغایر بافرموده ها ودستورات این دین بزرگ وجهانی و اولیائ این دین باشد راهی جزمرگ وهلاک شدن ندارددرحالی که روایات زیادی حاکی از مهربانی و نرمی و مدارای بیش از حد نبی مکرم اسلام با مشرکان وکفار و دشمنان دین می باشد که علی رغم آن همه آزار و اذیت روزافزون دشمنان بازهم این پیامبر عظیم الشان بود که به عیادت از بیماران وگه گاه شرکت در مهمانی ومراسم آنان در صورتی که ضررو آسیبی به دین اسلام نمیرسیدمیرفتند
یادر واقعه کربلا ما می خوانیم امام حسین (ع) تا آنجا که میتوانست سعی میکردندسپاهیان دشمن را راهنمایی و ارشاد کنند و بنابه فرموده شخص امام که فرمودندمن خواستم حجت را بر شما تمام کنم...؛بنابراین به نظرمن این موضوع و بیت کمی دور ازانصاف و کمی تاریک و مبهم از آموزه های دین اسلام و روش وسیره ی اولای آن می باشدگرچه منظورش این است که هرکس با حق درافتد راهی جز نابودی و شکستش نیست که به نطر من ایکاش با یکی دو بیت دیگر این موضوع را شفافتر میکرد
یک مطب دیگرو آن اینکه:بیت آخر کمی از نظر وزن عروضی(فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) داری اشکال است که بنده حقیر خودم یک بیت جایگزین آن میکنم باشدکه مورد پسند دوستان واستادان گرامی قراربگیردضمناخدای نکرده این به معنای جسارت به مقام حکیم عطار نیشابوری نیست:(هان تو هم جانا زاحمددین ستان/تاکه دستانت بگیرد آن جهان).