گنجور » عطار » مظهرالعجایب » بخش ۱۰ - در بیان مذهب و سلسلۀ پیر خود فرماید

عطار

بخش ۱۰ - در بیان مذهب و سلسلۀ پیر خود فرماید

چون پدر روزی به استادم سپرد

نزد او از راه تعلیمم ببرد

آن معلم بود عالم در جهان

همچو خورشیدی که باشد او میان

آن معلّم بود وارث در علوم

حکمت لقمان نموده درنجوم

او تصوّف را نکو دانسته بود

دُر به الماس معانی سفته بود

در علوم جعفر او پی برده بود

پی به اسرار نهانی برده بود

داشت او یک سلسله کآن را ذهب

خاص اهل البیت گویند ای عجب

آن علوم از پیش جعفر داشت او

وین ز انفاس پیمبر داشت او

چند وقت او در درون جان خویش

با خدا گفته معانی ز آن خویش

گفت یا رب توشهٔ راهم بده

در طریق عشق خود جاهم بده

تا شوم بینا وگویا وآنگهت

همچو گردی باشم از خاک رهت

ای شده همچون قمر تابان به علم

ای ربوده گوی معنی را به حلم

بود او از بود عرفان آمده

در جهان خورشید تابان آمده

لیک او از فخر دین راضی نبود

ز آنکه او در راه حق قاضی نبود

چند نوبت نجم دین کبرای ما

آمد اندر پیش آن کان صفا

لیک جدّم نیست تا نامش برم

از می سلطان خود جامش برم

همچو منصور او هزاران جام خورد

نه چو آدم دانه اندر دام خورد

او ز عرفان خدا آگاه بود

هم به او اسرار حق همراه بود

سی هزار اسرار حق دانسته بود

از وجود خویش کلّی رسته بود

سی هزار از گفتهٔ شرع رسول

سی هزار دیگر از راه عدول

جمله این سرّها ز مکنونات غیب

از درون او درآمد جیب جیب

او زخود بگذشته و گلشن شده

درمیان عاشقان روشن شده

سیصد و شصت ودو عارف را ز راه

خدمت شایسته کرده سال و ماه

گفت کای فرزند فرزانه سخن

بشنو از من یادگار و گوش کن

با من از حق بود سرّ بی شمار

جمله خواهم کرد بر تو من نثار

دان که شب بودم به خلوت از کرم

ناگهان شخصی درآمد از درم

چون نظر کردم رسول الله بود

بر همه دلها و جانها شاه بود

روی خود پیشش نهادم بر زمین

گفت سر بردار و سرّ حق به بین

من بحکم او چو سر برداشتم

در دل خود نور حق افراشتم

چون نظر کردم به روی مصطفی

دیدم اندر پهلوی او مرتضی

مصطفی گفتا بمن کای مرد دین

میشناسی شاه دین را از یقین

می‌شناسم گفتم ای ختم رسل

این جوان را زآنکه هست او بحر کلّ

من به او ایمان خود وابسته‌ام

از عذاب حق تعالی رسته‌ام

شاه را دانم من از روی یقین

بعد پیغمبر امام متّقین

سرّحق در ذات او من دیده‌ام

زو همه عرفان حق بشنیده‌ام

من در او بینم همه آفاق را

من از او دانم مراین نه طاق را

من از او رانم سخن در ذات حق

من از او خوانم همه آیات حق

من در او بینم همه نور اله

خود از او تابان بود خورشید و ماه

من از او دیدم همه دیدار حق

زین معانی برده اهل دین سبق

من از او دیدم ولایت را تمام

گفته‌اش ایزد ثنا اندر کلام

من از او دیدم کتبها پر ز علم

من در او دیدم همه دریای حلم

من در او دیدم تمام انبیا

زآنکه او بوده ولیّ و رهنما

اوست دانا در علوم اوّلین

اوست بینا در کلام آخرین

من در او دیدم که او منصور بود

لاجرم اندر جهان مشهور بود

من در او دیدم که آدم بود او

بی گمان عیسی بن مریم بود او

هر که او را دید حق را دید او

گل ز بستان معانی چید او

بعد از آن گفتا رسول هاشمی

کاین سخنها را ولی داند همی

این معانی را ز که آموختی

خرقهٔ توفیق ایمان دوختی

گفتمش زآنکس که بامن راز گفت

قصّهٔ معراج با من باز گفت

ز آنکه او بابست بر شهر علوم

عرش را کرده مشرّف از قدوم

پس رسول هاشمی گفت این علوم

او ترا گفته است ز اسرار نجوم

تا به کی باشی خموش و دم بخود

گوی معنی را ببر ز آدم بخود

چونکه خورشید جهان مطلع شود

بعد از آن نور ولی مطلع شود

گوی معنی را کسی خواهد ربود

کوجمال خویش را خواهد نمود

مست گشته همچو بلبل دم زده

عالم جان را چو نی بر هم زده

پیشت آید صادقی دل زنده‌ای

همچو نور آسمان رخشنده‌ای

جام اسرارش بده تا درکشد

زو همه درهای معنی برکشد

او بود عطّار و عطر افشان شود

نور معنی از دمش در جان شود

او به عالم سرّها گوید به ما

از درون او برآید این ندا

همچو منصور از انا الحق دم زند

آتش اندر جملهٔ عالم زند

تو برو او را ز عرفان درس گو

نه چو واعظ تو سخن از ترس گو

رو تو آنچه دیده‌ای از سرّجان

جمله را با او بنه اندر میان

رو تو او را از من و از شاه گو

سرّ اسرار خدا با چاه گو

ما به او دادیم اسرار خدا

تا نگوید از زبان ما به ما

ما به او دادیم گویائی عشق

ما به او دادیم بینائی عشق

عشق ما در جان او سوزان شده

زاهد خود بین چه سرگردان شده

هر که او از سرّ ما آگاه نیست

همّت ما خود به او همراه نیست

هر که ما را در یقین نشناخته

در جهان ایمان خود در باخته

هر که راه ما رود ره یابد او

از مکاید روی خود برتابد او

هر که از ما دور شد بی نور شد

و آنکه چون خفّاش چشمش کورشد

چون شنیدم من ز استاد این سخن

آتشی در جانم افتاد از کهن

آتش شوق ولایت جوش کرد

جمله عالم سر بسر بیهوش کرد

بخش ۹ - در شرح حال خود فرماید: حال خود بشنوز من ای مرد نیک بخش ۱۱ - مقولۀ پیر درباره شیخ: گفت پیر ره که او بیخود شده

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)

قالب شعری: مثنوی

منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

حاشیه ها

1400/02/01 18:05

زاهدی

با سلام. به نظر می رسد مصرع:
هر که ازمادرو شد بی نور شد
به این شکل صحیح است:
هر که از ما دور شد بی نور شد