عطاربخش ۱۰ - در فضیلت امام شافعی
کسی کو ابن عمّ مصطفی بود
امامت در دو کون او را روا بود
دو ابن عم رسول حق چنان داشت
که دینش از هر دو نور جاودان داشت
ز ابن مطلّب برخاست امامت
چنانک از ابن عبّاسش خلافت
اگر اهل طریقت صد هزارند
وگر صد، جز طریق او ندارند
یقینم شد که او سلطان جیشست
دلیلم، الامیة من قریشست
چو دین صدر عالم بایدم داشت
قریشی را مقدّم بایدم داشت
دلش تا پیشگه چون بی حسابست
کتاب امّتش اُمّالکتابست
اگر روزی بدریا راه یابد
شود گمنام، بحر آنگاه یابد
چو او در دین پیغمبر فرو شد
بجای او نشست آن بحرو او شد
چو آن دریا بجای خود روان یافت
قریشی و محمّد نام ازان یافت
محمّد بر زبان او گهر شد
چنان کانجا سخن حق بر عمر شد
اگر او محو پیغامبر نبودی
حدیث و آیتش همبر نبودی
حدیث آن بجای این چو برخاست
شد از صاحب حدیثی قامتش راست
قریشی جدّو ادریسش اَب آمد
طریقت از بهشت این مذهب آمد
چو این مذهب بنا داده به ادریس
بهشتش نقد دان اعداش ابلیس
نبی بنهاد گنجی جمله رحمت
بحصهٔ بوحنیفه کرد قسمت
درآمد شافعی آن گنج عالی
چو دید الحق بر او افشاند حالی
گرت از مهر کوفی حاصلی نیست
چو بوفت جز خرابی منزلی نیست
چو داری شافعی و بوحنیفه
تویی هم مالک دین هم خلیفه
وگر این داری امّا آن نداری
دلی داری ولیکن جان نداری
چو ایشانند هردو چشم، دین را
بنه سر این دو چشم راه بین را
اگر این هر دو را باهم نداری
تو یک عالم ز دو عالم نداری
چه میگویی که هر دو در مقابل
یکی اندو دو میبینی تو احول
اگر زیشان تو در دل خشم داری
دو چشمت کوربین گر چشم داری
بخش ۹ - در فضیلت امام ابوحنیفه: جهان را هم امام و هم خلیفهبخش ۱۱ - در مدح خواجه سعدالدّین ابوالفضل: خدا را آنکه محبوب و حبیبست
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
کسی کو ابن عمّ مصطفی بود
امامت در دو کون او را روا بود
هوش مصنوعی: کسی که پسرعمو و خویشاوند پیامبر است، شایستگی رهبری و امامت در دنیا و آخرت را دارد.
دو ابن عم رسول حق چنان داشت
که دینش از هر دو نور جاودان داشت
هوش مصنوعی: دو پسر عموی پیامبر حق به گونه‌ای بودند که دینشان از هر دو به عنوان نوری جاودان می‌درخشید.
ز ابن مطلّب برخاست امامت
چنانک از ابن عبّاسش خلافت
هوش مصنوعی: امامت از نسل ابن مطلّب شکل گرفت همان‌طور که خلافت از نسل ابن عباس آغاز شد.
اگر اهل طریقت صد هزارند
وگر صد، جز طریق او ندارند
هوش مصنوعی: اگر چه ممکن است تعداد زیادی از پیروان روش و طریقت وجود داشته باشند، اما همه آن‌ها در واقع تنها یک راه و روش خاص را دنبال می‌کنند.
یقینم شد که او سلطان جیشست
دلیلم، الامیة من قریشست
هوش مصنوعی: من مطمئنم که او حاکم بر دل‌هاست و دلیل من این است که او از قبیله قریش است.
چو دین صدر عالم بایدم داشت
قریشی را مقدّم بایدم داشت
هوش مصنوعی: وقتی که دین و ایمان برتر از همه چیز هستند، باید احترام و ارج ویژه‌ای به قریشیان قائل شد.
دلش تا پیشگه چون بی حسابست
کتاب امّتش اُمّالکتابست
هوش مصنوعی: دل او مانند یک کارگاه است که بی‌حساب و کتاب کار می‌کند و سرنوشتش به دست نوشته‌های الهی رقم می‌خورد.
اگر روزی بدریا راه یابد
شود گمنام، بحر آنگاه یابد
هوش مصنوعی: اگر روزی به دریا قدم بگذاری، هویت تو در آن گم خواهد شد و در آن صورت دریا را خواهد یافت.
چو او در دین پیغمبر فرو شد
بجای او نشست آن بحرو او شد
هوش مصنوعی: زمانی که او در دین پیامبر غوطه‌ور شد، به جای او آن دریا (معرفت و علم) نشسته و او تبدیل به همان دریا شد.
چو آن دریا بجای خود روان یافت
قریشی و محمّد نام ازان یافت
هوش مصنوعی: وقتی آن دریا به جای خودش روان شد، قریش و محمد به نام آن شناخته شدند.
محمّد بر زبان او گهر شد
چنان کانجا سخن حق بر عمر شد
هوش مصنوعی: محمد به زبان او مانند گوهر درخشید، همان‌گونه که سخن حق بر عمر درخشید.
اگر او محو پیغامبر نبودی
حدیث و آیتش همبر نبودی
هوش مصنوعی: اگر او تحت تأثیر پیامبر قرار نمی‌گرفت، نه سخنانش و نه آیاتش این‌چنین زیبا و شگفت‌انگیز نمی‌بود.
حدیث آن بجای این چو برخاست
شد از صاحب حدیثی قامتش راست
هوش مصنوعی: وقتی صحبت از حقیقت و داستانی مهم مطرح می‌شود، با سخن گفتن از شخصی معتبر و آگاه، آن حکایت به شکل درست و مستقیم به مخاطب منتقل می‌شود.
قریشی جدّو ادریسش اَب آمد
طریقت از بهشت این مذهب آمد
هوش مصنوعی: اصل و نسب او به قریش و جدش ادریس می‌رسد و راه و روش او از بهشت به زمین آمده است. این مذهب نیز از آنجا سرچشمه گرفته است.
چو این مذهب بنا داده به ادریس
بهشتش نقد دان اعداش ابلیس
هوش مصنوعی: هر کس که این روش و آیین را به ادریس نسبت دهد، بداند که بهشت او در واقع قیمتی به اندازه ارزش آن چیزی است که ابلیس می‌سازد.
نبی بنهاد گنجی جمله رحمت
بحصهٔ بوحنیفه کرد قسمت
هوش مصنوعی: پیامبر (ص) تمامی رحمت‌ها را به عنوان گنجینه‌ای بزرگ نهاد و آن را به بوحنیفه بخشید.
درآمد شافعی آن گنج عالی
چو دید الحق بر او افشاند حالی
هوش مصنوعی: شافعی به گنجی باارزش دست پیدا کرد و زمانی که حقیقت را دید، حالتی خاص بر او حاکم شد.
گرت از مهر کوفی حاصلی نیست
چو بوفت جز خرابی منزلی نیست
هوش مصنوعی: اگر از محبت کوفی‌ها چیزی برای تو به دست نیامده، تنها نام و یاد آنهاست که جز ویرانی خانه‌ای برایت به جا نخواهد گذاشت.
چو داری شافعی و بوحنیفه
تویی هم مالک دین هم خلیفه
هوش مصنوعی: وقتی تو شافعی و بوحنیفه را داری، همزمان هم مالک دین هستی و هم خلیفه.
وگر این داری امّا آن نداری
دلی داری ولیکن جان نداری
هوش مصنوعی: اگر این چیز را داری اما آن را نداری، دلی در سینه داری اما جان نداری.
چو ایشانند هردو چشم، دین را
بنه سر این دو چشم راه بین را
هوش مصنوعی: چشم‌ها به دو صورت نمایان می‌شوند و به نوعی به دین و راه‌های درست زندگی اشاره دارند. این بیت به ما یادآوری می‌کند که چگونه باید به این دو چشم توجه کرد تا راهی درست و روشن را پیدا کنیم. با دقت در این دو دیدگاه، می‌توانیم به درک بهتری از دین و زندگی دست یابیم.
اگر این هر دو را باهم نداری
تو یک عالم ز دو عالم نداری
هوش مصنوعی: اگر هر دو چیز را در کنار هم نداشته باشی، در واقع هیچ‌یک از دو عالم را داری.
چه میگویی که هر دو در مقابل
یکی اندو دو میبینی تو احول
هوش مصنوعی: چه میگویی که هر دو در برابر یک چیز قرار دارند و تو دو را میبینی، در حالی که حقیقت یکی است؟
اگر زیشان تو در دل خشم داری
دو چشمت کوربین گر چشم داری
هوش مصنوعی: اگر از آن‌ها در دل خود کینه و خشم داشته باشی، چشمانت کورند و قادر به دیدن نخواهند بود.
حاشیه ها
1390/11/10 23:02
آن امامانی که کردند اجتهاد
رحمت حق بر روان جمله باد
درود بر حضرت امام ابو حنیفه ،امام شافعی ،امام مالک ،امام محمد حنبل و شیخ فرید الدین عطار نیشابوری.
باز هم از سایت بسیار پربار شما ابراز امتنان را دارم
بهواقعیت با این اشعار زیبای شیخ عطار دریافتیم که این بزرگوار یکی از عالمان اهل سنت بوده است.