بخش ۵۸ - درخواست کردن آدم از حضرت حق نشان خاتم النبّیین علیه السّلام را
خطابی کرد آدم کای دل و جان
بگو با من کنون این راز پنهان
که خاتم کیست تا من باز دانم
که شد تازه از این روح و روانم
که باشد مصطفی یا رب مرا گوی
که در میدان عشق او منم گوی
بدو گفتا که ای آدم بدان هان
محمد(ص) راز اسم آمد ز اعیان
طفیل او ترا من آفریدم
ز نسل او ترا من برگزیدم
طفیل اوست این جنّت که دیدی
ولیکن اسم او اکنون شنیدی
طفیل اوست ماه و چرخ و انجم
همه در پرتو رویش بود گم
طفیل اوست این اشیا سراسر
ز دیدارش در این جنات برخور
اگر می او نبودی تونبودی
که گفتی اندر اینجاگه شنودی
اگر او مینبودی خود دم تو
کجا بودی اسامی آدم تو
طفیل اوست دنیا آخرت هم
طفیل ذات او حوّا و آدم
مرا محبوب اوست ای آدم اینجا
از او پیدا نمودم جمله اشیا
ز بهر او تمامت آفریدم
ترا از بهر او من برگزیدم
پس آنگه داد آدم نیز صلوات
خروش افتاد در حوران جنات
خروش افتاد اندر عرش و افلاک
ز هیبت لرزهٔ افتاد بر خاک
خروش افتاد در ذرّات عالم
از آن هیبت زبان در بست آدم
ملایک بر فلک در عین صلوات
تمامت غلغه افکنده ذرّات
چو آدم آنچنان اغراض حق دید
درون جان خود او مصطفی دید
درون جان عیان نور محمّد
همی دید او مصوّر یا مؤیّد
دعا کرد آن زمان بگشاد او دست
ز عجز خویشتن شد نیز در هست
بخش ۵۷ - در مباح شدن حوّا بر آدم و عقد و نکاح بستن ایشان بصد بار صلواة فرماید: خطاب آمد که آدم چندگوئیبخش ۵۹ - در دعا کردن آدم در حضرت حق مر فرزندان را و شفیع آوردن پیغامبر علیه السّلام: چنین گفت ای خدای حی رحمان
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
خطابی کرد آدم کای دل و جان
بگو با من کنون این راز پنهان
هوش مصنوعی: آدم به دل و جانش خطاب کرد و از او خواست تا رازی را که پنهان است، با او در میان بگذارد.
که خاتم کیست تا من باز دانم
که شد تازه از این روح و روانم
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که شاعر در جستجوی هویت و معنی وجود خود است. او میپرسد که چه کسی میتواند به او بگوید که چگونه این روح و روان او دوباره زنده و تازه شده است. او به نوعی تردید و جستجوی حقیقت در مورد خود و احوالش اشاره میکند.
که باشد مصطفی یا رب مرا گوی
که در میدان عشق او منم گوی
هوش مصنوعی: خدایا، بگو ببینم، آیا محبوب من مصطفی است؟ در میدان عشق، من فقط خودم را آنجا میبینم.
بدو گفتا که ای آدم بدان هان
محمد(ص) راز اسم آمد ز اعیان
هوش مصنوعی: به او گفتند: ای آدم، بدان که محمد (ص) راز و حقیقت اسم را از دل واقعیات دریافت کرده است.
طفیل او ترا من آفریدم
ز نسل او ترا من برگزیدم
هوش مصنوعی: من به خاطر او تو را خلق کردم و از نسل او تو را انتخاب کردم.
طفیل اوست این جنّت که دیدی
ولیکن اسم او اکنون شنیدی
هوش مصنوعی: این باغی که دیدی و از زیباییهای آن لذت بردی، در حقیقت سایهای است از وجود او؛ حالا فقط نام او را شنیدهای.
طفیل اوست ماه و چرخ و انجم
همه در پرتو رویش بود گم
هوش مصنوعی: تابش نور او چنان است که ماه و ستارهها و هر چیز دیگر در سایهی زیباییاش قرار دارند و همه چیز درخشش خود را از او میگیرند.
طفیل اوست این اشیا سراسر
ز دیدارش در این جنات برخور
هوش مصنوعی: تمام این موجودات و اشیاء، از زیبایی و حضور او به وجود آمدهاند و در این باغهای سرسبز به خاطر دیدن او، زندهاند.
اگر می او نبودی تونبودی
که گفتی اندر اینجاگه شنودی
هوش مصنوعی: اگر شراب وجود نداشت، تو هم در این مکان نمیتوانستی آنچه را که گفتی بشنوی.
اگر او مینبودی خود دم تو
کجا بودی اسامی آدم تو
هوش مصنوعی: اگر او در کنار تو نبود، پس تو کجا بودی و چه نامی برای تو انتخاب میشد؟
طفیل اوست دنیا آخرت هم
طفیل ذات او حوّا و آدم
هوش مصنوعی: دنیا و آخرت به خاطر او وجود دارند و حوا و آدم نیز نتیجه وجود او هستند.
مرا محبوب اوست ای آدم اینجا
از او پیدا نمودم جمله اشیا
هوش مصنوعی: محبوب من در اینجا وجود دارد و من در اینجا تمام چیزها را از او شناختم.
ز بهر او تمامت آفریدم
ترا از بهر او من برگزیدم
هوش مصنوعی: من به خاطر او تمام وجود تو را خلق کردم و به خاطر او تو را انتخاب کردم.
پس آنگه داد آدم نیز صلوات
خروش افتاد در حوران جنات
هوش مصنوعی: سپس آدم پس از آن که صلوات فرستاد، صدای شاد و بلندی در بهشت و در میان حوریان برخاست.
خروش افتاد اندر عرش و افلاک
ز هیبت لرزهٔ افتاد بر خاک
هوش مصنوعی: صدای بلندی از آسمان و زمین به گوش میرسد و این ترس و هیبت به گونهای است که بر زمین لرزهای به وجود آورده است.
خروش افتاد در ذرّات عالم
از آن هیبت زبان در بست آدم
هوش مصنوعی: از شدت عظمت و قدرت آدم، تمام موجودات جهان به صدا درآمدند و نتوانستند در برابر آن هیبت سکوت کنند.
ملایک بر فلک در عین صلوات
تمامت غلغه افکنده ذرّات
هوش مصنوعی: فرشتگان در آسمان، در حالی که به درستی در حال ذکر و دعا هستند، به طور کامل سر و صدا و هیاهو ایجاد کردهاند.
چو آدم آنچنان اغراض حق دید
درون جان خود او مصطفی دید
هوش مصنوعی: وقتی آدم به نیات و اهداف حقیقی خود نگاه کرد، در درون وجودش پیامبر را مشاهده کرد.
درون جان عیان نور محمّد
همی دید او مصوّر یا مؤیّد
هوش مصنوعی: در دل خود، نور پیامبر محمد را مشاهده میکرد و او را همچون تصویر یا نشانهای روشن مییافت.
دعا کرد آن زمان بگشاد او دست
ز عجز خویشتن شد نیز در هست
هوش مصنوعی: زمانی دعا کرد و دستش را به سوی آسمان بلند کرد و از ناتوانی خود آگاه شد و این موضوع نیز در وجودش نمایان بود.