گنجور » عطار » هیلاج نامه » بخش ۳۶ - سؤال دیگر شبلی از منصور

عطار

بخش ۳۶ - سؤال دیگر شبلی از منصور

محمددان وصال حق در اینجا

محمد اوست خلق مطلق اینجا

چو شبلی این بیان بشنید از او

تعجب کرد از وی گفت نیکو

حقیقت این چنین است اندر اینجا

که را همچو تو بگشاید در اینجا

در تو در حقیقت باز کرده است

دو چشم جانت اینجا باز کرده است

در این سر هیچ شک اینجایگه نیست

که جمله اوست جزدیدار شه نیست

چنین است و ولیکن کس نداند

بجز تو هیچکس این سر نداند

ترا دادست این سر در ازل یار

نباید گفت این پاسخ به اغیار

نباید گفت این با هر کس ای دوست

که تو مغزی و خلقانند در پوست

تو مغزی وهمه چون پوست باشند

کجامانند او ای دوست باشند

تو اصلی این همه فرعست دانی

برون کونی و عین مکانی

ترا زیبد که دیدستی رخ شاه

کزین اسرارها هستی تو آگاه

دم از این میزنم گرمیزنم من

تو مرد راهی و بیشک منم زن

مرا این زهره کی باشد که باعام

بگویم ز آنکه این عامند انعام

ندانند و مرا همچون تو ای حق

بیاویزند پهلوی تو مطلق

حقیقت کفر دانند این خلایق

مرا این گفتن اینجا نیست لایق

کرا برگویم این راز آشکاره

بیک ساعت کنندم پاره پاره

ترا گفتست جانان تا بدانی

تو بیشک خود یقین دانم که دانی

چوتو یاری ترا باید نمودن

حقیقت گفتن و از حق شنیدن

تو صاحب دولتی در کل آفاق

توئی اندر میان واصلان طاق

تو صاحب دولت و کون و مکانی

که برگفتی یقین راز نهانی

نهان بد راز تا این دم بعالم

تو کردی فاش نزد خلق این دم

خلایق جملگی در گفت و گویند

تمامت سالکان در جست و جویند

گمانی میبرند از سالکانت

درین گفتار وین راز نهانت

گمانشان هم یقین شد آخر کار

مرایشان را وصال آور پدیدار

پدیدارست رویت چو خورشید

بتو دارند مر ذرات امید

گمان بردار ای شاه جهان بین

که تا بینندت اینجا در یقین بین

حقیقت گفتگوی خلق بسیار

در این بازار عشقت شد پدیدار

امید جملگی در حضرت تست

وصال سالکان در قربت تست

چه باشد گر کنی اینجا نظر باز

درون جانها بیشک سرافراز

همه در انتظار وصل بودند

همه در دیدن این اصل بودند

عجب روزیست امروز همایون

که رخ بنمودهٔ از کاف و از نون

منت میدانم اینجا اول کار

ببازی برنگفتم عین گفتار

تو بیش از جملهٔ از جملگی گم

همانا قطرهٔ تو بود قلزم

تو دریائی و ایشان جمله قطره

تو خورشیدی و ایشان جمله ذره

تو بحر جوهری و ایشان صدف وار

توئی جوهر یقین در جمله اسرار

نداند جوهر تو جز تو جانا

که هستی جوهر اندر بود الّا

بدانستم ز اول ذات پاکت

بدانستم در آخر زین چه باکت

ازین شیوه که بنمودی تو امروز

منم در واصلی یک ذره پیروز

تمامت وصل میخواهم ز دیدار

که بنمائی مرا آری پدیدار

وصال امروز از تو یافتستم

ز جان نزد تو من بشتافتسم

مرا امروز از تو بر وصال است

که امروز یقین روز وصالست

وصالم آشکارا گشت چندی

مرا بنهادهٔ در عشق بندی

منم در بند تو ای ماه دیدار

بجانم وصلت اینجاگه خریدار

تو وصل خود نما تا جان فشانم

بجان و سر ترا بیشک بخوانم

تو وصل خود نمایم یک زمانی

که درغوغای عشق تو جهانی

بهر زه گفت و گوئی گشت پیدا

منم در وصل تو باشور و غوغا

در این غوغا مرا با تو وصالست

دلم در ذات تو عین جلال است

مرا بر گوی جانا عشق بازی

توداری عشق وعشقت نیست بازی

چه باشد عشق بی منصور جمله

که ایشانند از تو نور جمله

تو نور جملهٔ ای ماه تابان

حقیقت در دل و جانی تو جانان

ز راز عشق آگاهم کن ای دوست

مرا بیرون کن اینجا گاه از پوست

که عشقت چیست اصل عشق گویم

در این احوال وصف عشق گویم

بسی گفتم من از عشق نهانی

تو سر عشق ای دل نیک دانی

حقیقت عشق تو بالای دین است

که سر کل ترا عین الیقین است

ترا عین الیقین از کشف راز است

که آن بر تو ز نور عشق باز است

ترا از خویش شد در باز اینجا

توئی در عشق کل در را ز اینجا

مرا راز نهان میباید اینجا

توئی درعشق کل در راز اینجا

مرا راز نهان میباید از دل

که تا چون درم بگشاید از دل

درم بگشای و ره ده در درونم

که هم تو درگشا و رهنمونم

شدی اینجایگه در قربت خود

مرا گرهم دهی نی قوت خود

به بخشم تا بگویم راز خود باز

شوم چون تو دگر ای دوست سرباز

ببخشا راز تا جانی است اینجا

یقین دان راز ربّانی است اینجا

ببخشا راز تا جانی است ای جان

کنم در راه تو امروز قربان

ببخشم راز از عشق الستت

مرا آگاه کن زین سر که هستت

مرا اینجا ببخشی عین دیدار

نبودی این عیانم جمله بریار

حجابم از میان بردار اینجا

مرا چون خویش کن بردار اینجا

حقیقت سالکان راست ای دل

بگو امروز اینجا راز مشکل

دلم چون شد بسی در انتظارت

کنون درخاک آمد پایدارت

دلم چون گشت چون رویت ندیدم

هلالی شد ز شمست ناپدیدم

تو خورشیدی و من ذره درین راه

منم بنده توئی بر جان ودل شاه

تو در جانی و راز جمله دانی

ولی میگویم اینجا تا بدانی

که میدانم ولی چون تو حقیقت

کجادانم یقین از دید دیدت

سخن میرانم اندر قدر خود باز

منم گنجشک تو باز سرافراز

چو میدانم که میدانی تو رازم

ز شیب انداز در سوی فرازم

ز شیب اندازم اکنون سوی بالا

که با تو باز گویم عین الا

تو ای اینجا فنا آخر بقایم

ز عین لای خود اینجا نمایم

بماندم این چنین حیران دلدار

که گشتم از خود و از خویش بیزار

بسی گفتم ولی سودی ندارد

که دردم هیچ بهبودی ندارد

چو توفیق تو میخواهم در اینجا

که گردانی مرا این دم مصفا

ز دست خلق مانده در ز حیرم

زمانی باش اینجا دستگیرم

تو دستم گیر چون تو دستگیری

ازین افتاده از پا دست گیری

تو دستم گیر تا من پایدارم

بسر استاده اندر پای دارم

کجا همچون تودارم پایداری

مرا این بس که جان و دل تو داری

ببخشا این زمان بر جسم و جانم

تو میگوئی کنون راز نهانم

یقین در نطق من از گفتن تست

دل و جانم در اینجا دیدن تست

بمقصودی رسیدی این زمان باز

که خودشان بگذرانی زین نشان باز

مکانی صعبناکی پر بلا هست

مرا رفتن حقیقت سوی لا هست

در آخر باز گویم شرح این راز

که چون خواهم شدن تا حضرتش باز

چگونه باز گشتم سوی ذاتت

بود در آخر کار از صفاتت

درین اندیشهام ای جان جمله

منم در عشق تو حیران جمله

در اینجا دیدمت بازار دنیا

حقیقت باز گشتم سوی عقبی

چگونه است این فنا آنکه بقایم

بگو از سر عشق آن لقایم

لقایم دید اندر عین صورت

مرا باید که دانم این ضرورت

بخش ۳۵ - جواب دادن منصور شبلی را: جوابی داد او را آن زمان دوست بخش ۳۷ - جواب دادن منصور شبلی را: جوابش داد آنگه شاه عشاق

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)

قالب شعری: مثنوی

منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.