گنجور

(۷) حکایت معشوق طوسی با سگ و مرد سوار

مگر معشوق طوسی گرمگاهی
چو بی‌خویشی برون می‌شد براهی
یکی سگ پیش او آمد دران راه
ز بی‌خویشی بزد سنگیش ناگاه
سواری سبزجامه دید از دور
درآمد از پسش روئی همه نور
بزد یک تازیانه سخت بروی
بدو گفتا که هان ای بیخبر هی
نمی‌دانی که بر که می‌زنی سنگ
که با او نیستی در اصل همرنگ
نه از یک قالبی با او بهم تو
چرا از خویش می‌داریش کم تو
چو سگ از قالب قدرة جدا نیست
فزونی کردنت بر سگ روا نیست
سگان در پرده پنهانند ای دوست
ببین گر پاک مغزی بیش ازین پوست
که سگ گرچه بصورت ناپسندست
ولیکن در صفت جانش بلندست
بسی اسرار با سگ در میانست
ولیکن ظاهر او سدِّ آنست

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مگر معشوق طوسی گرمگاهی
چو بی‌خویشی برون می‌شد براهی
هوش مصنوعی: آیا ممکن است معشوق طوسی رنگی بدون هیچ نشانی از خود، به راهی پا بگذارد و در آنجا حاضر شود؟
یکی سگ پیش او آمد دران راه
ز بی‌خویشی بزد سنگیش ناگاه
هوش مصنوعی: در یک روز، سگی به سمت او در راه آمد و از بی‌تابی و ترس، ناگهان به آن سگ سنگی انداخت.
سواری سبزجامه دید از دور
درآمد از پسش روئی همه نور
هوش مصنوعی: سواری با لباس سبز از دور دیده شد که از پشت او چهره‌ای درخشان و نورانی نمایان شد.
بزد یک تازیانه سخت بروی
بدو گفتا که هان ای بیخبر هی
هوش مصنوعی: او با یک تازیانه به شدت بر روی او زد و گفت: "ها! تو که بی‌خبر هستی."
نمی‌دانی که بر که می‌زنی سنگ
که با او نیستی در اصل همرنگ
هوش مصنوعی: نمی‌دانی که به چه کسی آسیب می‌زنی، چون خودت از او دوری و در حقیقت هیچ وجه مشترکی با او نداری.
نه از یک قالبی با او بهم تو
چرا از خویش می‌داریش کم تو
هوش مصنوعی: چرا از خودت او را کمتر می‌کنی، وقتی که از یک جنس و شکل با هم هستید؟
چو سگ از قالب قدرة جدا نیست
فزونی کردنت بر سگ روا نیست
هوش مصنوعی: مثل این است که سگ هرگز از قید و بند قدرت و توانایی خود جدا نمی‌شود، بنابراین برتری یافتن بر سگ و افزایش ظرفیت او، جایز نیست. این به نوعی بیانگر محدودیت‌ها و ناتوانی‌های طبیعی است.
سگان در پرده پنهانند ای دوست
ببین گر پاک مغزی بیش ازین پوست
هوش مصنوعی: دوست عزیز، نگاه کن که سگان در سایه پنهان شده‌اند. اگر ذهنی پاک و خالص داری، باید فراتر از ظاهرها را ببیند.
که سگ گرچه بصورت ناپسندست
ولیکن در صفت جانش بلندست
هوش مصنوعی: هرچند که سگ به لحاظ ظاهری زیبا نیست، اما از نظر صفات روحی و معنوی ارزشمند و بزرگوار است.
بسی اسرار با سگ در میانست
ولیکن ظاهر او سدِّ آنست
هوش مصنوعی: بسیاری از رازها با سگ در ارتباط است، اما ظاهر آن موجب پنهان شدن این رازها می‌شود.