(۴) حکایت لقمۀ حلال
رفیقی گفت با من کان فلانی
حلالی میخورد قوت جهانی
که جزیت از جهودان میستاند
وز آنجا میخورد، به زین که داند
بدو گفتم که من این میندانم
من آن دانم که من ننگ جهانم
که باید صد جهود بس پریشان
که تا خواهند از من جزیت ایشان
تو گر کم کاستی خویش بینی
بسی از خود سگی را بیش بینی
وجودت با عدم درهم سرشتست
که این یک دوزخ و آن یک بهشتست
اگر یک بیخ ازین دوزخ نماندست
بسی سگ بستهٔ آن کخ بماندست
اگر صد بار روزی غُسل سازی
چو با خویشی نهٔ جز نانمازی
(۳) حکایت آن مرد که صدقه بدرویشان میداد: بزرگی گفت پر شوقست جانم(۵) حکایت پیرزن با شیخ و نصیحت او: نشسته بود روزی پیرِ اصحاب
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
رفیقی گفت با من کان فلانی
حلالی میخورد قوت جهانی
هوش مصنوعی: دوست من گفت که فلانی از حلالها استفاده میکند و نفعش به همهی مردم میرسد.
که جزیت از جهودان میستاند
وز آنجا میخورد، به زین که داند
هوش مصنوعی: از یهودیان جزئیات را میگیرد و از آنجا بهره میبرد، صرفاً به این دلیل که میفهمد.
بدو گفتم که من این میندانم
من آن دانم که من ننگ جهانم
هوش مصنوعی: به او گفتم که من این موضوع را نمیدانم؛ من تنها میدانم که من ننگی برای جهان هستم.
که باید صد جهود بس پریشان
که تا خواهند از من جزیت ایشان
هوش مصنوعی: باید به سراغ تعداد زیادی از یهودیان بینظم بروم، چون آنها فقط از من خواستههای خود را دارند.
تو گر کم کاستی خویش بینی
بسی از خود سگی را بیش بینی
هوش مصنوعی: اگر در خود نقصی ببینی، نباید به خودت رو کم کنی؛ چون ممکن است در مقایسه با دیگران، نقاط قوت بیشتری را در خود ببینی.
وجودت با عدم درهم سرشتست
که این یک دوزخ و آن یک بهشتست
هوش مصنوعی: وجود تو در هم آمیختهای از وجود و عدم است؛ به این معنا که برخی جنبههای وجودیات میتواند به سمت خوشی و سعادت برود و برخی دیگر به سمت ناراحتی و درد. این دو جنبه میتوانند به طور همزمان در زندگیات وجود داشته باشند.
اگر یک بیخ ازین دوزخ نماندست
بسی سگ بستهٔ آن کخ بماندست
هوش مصنوعی: اگر حتی یک ذره از این دوزخ باقی نمانده باشد، خیلی از سگهایی که به آن مکان بسته شدهاند، هنوز آنجا هستند.
اگر صد بار روزی غُسل سازی
چو با خویشی نهٔ جز نانمازی
هوش مصنوعی: اگر روزی صد بار هم غسل کنی، اما از جنبهی باطل یا بیفایده، مثل اینکه فقط برای نیازی غیر از نماز باشد، هیچ ارزشی نخواهد داشت.