گنجور

غزل شمارهٔ ۷۹

درج لعلت دلگشای مردم است
عکس ماهت رهنمای انجم است
مردم چشم تو با من کژ چو باخت
راستی نه مردمی نه مردم است
روی تو در زلف همچون عقربت
تا بدیدم چون قمر در کژدم است
برنیارد خورد کس از روی تو
زانکه زلفت ، همچو عقرب کج دم است
روی چون ماهت بهشتی دیگر است
لیک زلف تو درخت گندم است
ایدل آنکس را که می‌جویی به جان
از تو دور و با تو هم در طارم است
پر ز خورشید است آفاق جهان
لیک او بر آسمان چارم است
جملهٔ جان‌ها مثال قطره‌هاست
عالم عشقش مثال قلزم است
قطره را در بحر ریزی ، بهر از آن
نه نشان نعل و نه نقش سم است
هیچ کس اندر دو عالم جان ندید
زانکه جاویدان درو جان‌ها گم است
گم شود در ذره‌ای اندوه عشق
گر ز مشرق تا به مغرب جم جم است
همچو مستان غلغلی دربسته‌ای
مست گشتی می هنوز اندر خم است
گم شو از خود دست از مستی بدار
زانکه ره باریکتر زابریشم است
این ره آنجا مر کسی را می‌دهند
کز تواضع خارپشتش قاقم است
هیزم عطار عود است از سخن
وز عمل در بند چوبی هیزم است

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

درج لعلت دلگشای مردم است
عکس ماهت رهنمای انجم است
هوش مصنوعی: سنگهای قیمتی زیبای دل مردم را شاد می‌کند و چهره تو مانند ماه، راهنمای ستاره‌هاست.
مردم چشم تو با من کژ چو باخت
راستی نه مردمی نه مردم است
هوش مصنوعی: چشم تو با من کج است، مثل بازی‌ای که در آن حقیقت را باخته‌اند؛ نه اینکه تو انسان باشی و نه دیگران.
روی تو در زلف همچون عقربت
تا بدیدم چون قمر در کژدم است
هوش مصنوعی: وقتی که به زلف تو نگاه کردم، متوجه شدم که مانند عقرب است و چهره‌ات مانند قمر در بدن کژدم جلوه می‌کند.
برنیارد خورد کس از روی تو
زانکه زلفت ، همچو عقرب کج دم است
هوش مصنوعی: هیچ‌کس جرئت ندارد به خاطر زیبایی و جاذبه‌های تو به تو نزدیک شود، چون اینکه موهای تو مانند دسیسه‌های عقرب است و می‌تواند آسیب برساند.
روی چون ماهت بهشتی دیگر است
لیک زلف تو درخت گندم است
هوش مصنوعی: چهره‌ی تو همچون ماه است و زیبایی‌ات بهشتی به نظر می‌رسد، اما موهای تو همچون درخت گندم است.
ایدل آنکس را که می‌جویی به جان
از تو دور و با تو هم در طارم است
هوش مصنوعی: شخصی که به دنبالش هستی، کسی است که به معنای واقعی از تو دور است، اما در عین حال، از نظر روحی و احساسی همیشه در کنار تو قرار دارد.
پر ز خورشید است آفاق جهان
لیک او بر آسمان چارم است
هوش مصنوعی: جهان پر از نور و روشنایی است، اما خورشید در آسمان چهارم قرار دارد.
جملهٔ جان‌ها مثال قطره‌هاست
عالم عشقش مثال قلزم است
هوش مصنوعی: تمام موجودات زنده مانند قطره‌هایی هستند، اما عشق و محبت او مانند دریای بزرگی است.
قطره را در بحر ریزی ، بهر از آن
نه نشان نعل و نه نقش سم است
هوش مصنوعی: قطره‌ای که در دریا می‌افتد، در آنجا نه اثری از نعل (کفش) و نه نشانه‌ای از سم وجود دارد. این به این معناست که در میان گستردگی و وسعت دریا، وجود یک قطره هیچ نشانه‌ای از خود به جا نمی‌گذارد و به نوعی در مقایسه با عظمت دریا ناپدید می‌شود.
هیچ کس اندر دو عالم جان ندید
زانکه جاویدان درو جان‌ها گم است
هوش مصنوعی: هیچ‌کس در دو جهان نمی‌تواند روح و جان را به‌طور کامل درک کند، چرا که جان‌های جاودان در آنجا ناپدید شده‌اند.
گم شود در ذره‌ای اندوه عشق
گر ز مشرق تا به مغرب جم جم است
هوش مصنوعی: اگر اندوه عشق به اندازه یک ذره از بین برود، تمام دنیا از مشرق تا مغرب پر از شادمانی و خوشحالی خواهد شد.
همچو مستان غلغلی دربسته‌ای
مست گشتی می هنوز اندر خم است
هوش مصنوعی: مانند انسان‌های مستی که در دنیای بسته‌ای به سر می‌برند، تو نیز به حالت مستی درآمده‌ای و هنوز در حالت رنج و ناتوانی از معرفی خود باقی هستی.
گم شو از خود دست از مستی بدار
زانکه ره باریکتر زابریشم است
هوش مصنوعی: از خودت دور شو و از سرخوشی دست بردار، زیرا که مسیر زندگی به اندازه‌ای باریک است که می‌تواند انسان را به زحمت بیندازد.
این ره آنجا مر کسی را می‌دهند
کز تواضع خارپشتش قاقم است
هوش مصنوعی: این مسیر را تنها به کسانی می‌دهند که از سر تواضع، مثل خارپشت، به حالت خمیده و در خود فرورفته‌اند.
هیزم عطار عود است از سخن
وز عمل در بند چوبی هیزم است
هوش مصنوعی: عطار می‌گوید که سخن و عمل انسان مانند چوب هیزم است. کلام خوب و درست مانند عود خوشبو است، در حالی که اعمال نادرست مانند هیزم بی‌ارزش و در بند است. به عبارت دیگر، سخنان و اعمال ما در کیفیت و ارزش یکدیگر تأثیر دارند.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۷۹ به خوانش عندلیب
غزل شمارهٔ ۷۹ به خوانش فرید حامد

حاشیه ها

1404/02/19 18:05
سیدمحمد جهانشاهی
قطره را در بحر ریزی ، بهر از آن
1404/02/19 19:05
سیدمحمد جهانشاهی

زانکه زلفت همچو عقرب کج دم است