گنجور

غزل شمارهٔ ۳۷۰

کسی کو هرچه دید از چشم جان دید
هزاران عرش در مویی عیان دید
عدد از عقل خاست اما دل پاک
عدد گردید از گفت زبان دید
چو این آن است و آن این است جاوید
چرا پس عقل احول این و آن دید
چو دریا عقل دایم قطره بیند
به چشم او نشاید جاودان دید
کسی کو بر احد حکم عدد کرد
جمال بی نشانی را نشان دید
به جان بین هرچه می‌بینی که توحید
کسی کو محو شد از چشم جان دید
چو دو عالم ز یک جوهر برآمد
در اندک جوهری بسیار کان دید
ازل را و ابد را نقطه‌ای یافت
همه کون و مکان را لامکان دید
یقین می‌دان که چشم جان چنان است
که در هر ذره‌ای هفت آسمان دید
ولی هر ذره‌ای از آسمان نیز
به عینه هم زمین و هم زمان دید
چه جای آسمان است و زمین است
که در هر ذره‌ای هر دو جهان دید
چه می‌گویم که عالم صد هزاران
ورای هر دو عالم می‌توان دید
همی در هرچه خواهی هرچه خواهی
به چشم جان توانی بی‌گمان دید
تو در قدرت نگر تا آشکارا
ببینی آنچه غیر تو نهان دید
چو هر دو کون در جنب حقیقت
بسی کمتر ز تاری ریسمان دید
اگر یک ذره رنگ کل پذیرد
عجب نبود چنین باید چنان دید
اگر یک ذره را در قرص خورشید
کسی گم کرد چه سود و زیان دید
کسی کز ذره ذره بند دارد
نیارد ذره‌ای زان آستان دید
اگر یک ذره سایه پیش خورشید
پدید آمد ندانم تا امان دید
دو عالم چیست از یک ذره سایه‌ست
که آنجا ذره‌ای را خط روان دید
طلسم نور و ظلمت بی‌قیاس است
ولیکن گنج باید در میان دید
کسی کان گنج می‌بیند طلسمش
فنا شد تا دو عالم دلستان دید
گزیرت نیست از چشمی که جاوید
ندید او غیر هرگز غیب‌دان دید
ز خود گم گرد ای عطار اینجا
که تا خود را توانی کامران دید

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

کسی کو هرچه دید از چشم جان دید
هزاران عرش در مویی عیان دید
هوش مصنوعی: کسی که با دل و بصیرت خود به جهان نگاه می‌کند و از عمق وجودش می‌بیند، می‌تواند عظمت و Beauty بی‌نهایتی را حتی در کوچک‌ترین چیزها بیابد. او می‌تواند تمام عالم را در یک مو ببیند و حس کند.
عدد از عقل خاست اما دل پاک
عدد گردید از گفت زبان دید
هوش مصنوعی: عدد از عقل نشأت می‌گیرد، اما دل پاک به عدد اهمیت می‌دهد و از گفتن آن لذت می‌برد.
چو این آن است و آن این است جاوید
چرا پس عقل احول این و آن دید
هوش مصنوعی: هر چیزی در عالم، چنان است که باید باشد و در عین حال به نظر می‌رسد که برای عقل بشر، تفکیک این موارد دشوار است. از این رو، چرا عقل متوجه این تناقضات و پیچیدگی‌ها نمی‌شود؟
چو دریا عقل دایم قطره بیند
به چشم او نشاید جاودان دید
هوش مصنوعی: عقل انسان مانند دریا وسیع و عمیق است، اما وقتی به آن نگاه می‌کند، تنها یک قطره را در نظر می‌گیرد و نمی‌تواند به طور دائم چیزهای بزرگ و عمیق را ببیند.
کسی کو بر احد حکم عدد کرد
جمال بی نشانی را نشان دید
هوش مصنوعی: کسی که به تعدادی از امور موجود در جهان توجه کند، زیبایی و حقیقتی را که نمی‌توان آن را با عدد و معیار اندازه‌گیری کرد، کشف می‌کند.
به جان بین هرچه می‌بینی که توحید
کسی کو محو شد از چشم جان دید
هوش مصنوعی: بنگر به هر چیزی که می‌بینی؛ به جان آن کس که در حیرت توحید غرق شده و از دید دل محو گشته است.
چو دو عالم ز یک جوهر برآمد
در اندک جوهری بسیار کان دید
هوش مصنوعی: وقتی که دو جهان از یک جوهر به وجود آمدند، در کمترین جوهری، چیزهای بسیار زیادی دیده می‌شود.
ازل را و ابد را نقطه‌ای یافت
همه کون و مکان را لامکان دید
هوش مصنوعی: در ابتدا و انتهای زمان، نقطه‌ای وجود دارد که تمامی موجودات و جایگاه‌ها را فراتر از مکان و زمان می‌بیند.
یقین می‌دان که چشم جان چنان است
که در هر ذره‌ای هفت آسمان دید
هوش مصنوعی: بدان که روح و دل انسان به گونه‌ای است که در کوچک‌ترین چیزها می‌تواند عظمت و زیبایی‌های بی‌پایانی را ببیند، مانند دیدن هفت آسمان در یک دانه.
ولی هر ذره‌ای از آسمان نیز
به عینه هم زمین و هم زمان دید
هوش مصنوعی: هر بخش از آسمان به وضوح هم زمین و هم زمان را مشاهده می‌کند.
چه جای آسمان است و زمین است
که در هر ذره‌ای هر دو جهان دید
هوش مصنوعی: در هر ذره‌ای از جهان، می‌توان نشانه‌هایی از آسمان و زمین را مشاهده کرد. این یعنی تمام فضای آسمانی و زمینی در هر جزء کوچک وجود دارد.
چه می‌گویم که عالم صد هزاران
ورای هر دو عالم می‌توان دید
هوش مصنوعی: می‌خواهم بگویم که در این دنیا می‌توان به چیزهایی فراتر از آنچه که در دو عالم وجود دارد، دست یافت و مشاهده کرد.
همی در هرچه خواهی هرچه خواهی
به چشم جان توانی بی‌گمان دید
هوش مصنوعی: هر چه که بخواهی و هر آنچه که آرزو می‌کنی، به وضوح می‌توانی با چشم جان خود ببینی و درک کنی.
تو در قدرت نگر تا آشکارا
ببینی آنچه غیر تو نهان دید
هوش مصنوعی: به توانایی‌های خود دقت کن تا به وضوح ببینی آنچه که دیگران از دید تو پنهان کرده‌اند.
چو هر دو کون در جنب حقیقت
بسی کمتر ز تاری ریسمان دید
هوش مصنوعی: وقتی هر دو جهان در کنار حقیقت قرار می‌گیرند، بسیار کمتر از تارهای یک ریسمان قابل مشاهده‌اند.
اگر یک ذره رنگ کل پذیرد
عجب نبود چنین باید چنان دید
هوش مصنوعی: اگر یک ذره رنگی را بپذیرد، شگفت‌آور نیست؛ باید این‌گونه دیده شود که همه چیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
اگر یک ذره را در قرص خورشید
کسی گم کرد چه سود و زیان دید
هوش مصنوعی: اگر کسی یک ذره از خورشید را گم کند، نه به او سودی می‌رسد و نه زیانی می‌بیند. این به این معنی است که چیزهای کوچک و ناچیز در برابر عظمت و بزرگی کل، تأثیری نخواهند داشت.
کسی کز ذره ذره بند دارد
نیارد ذره‌ای زان آستان دید
هوش مصنوعی: کسی که به خاطر ذره ذره وجودش به خداوند وابسته است، نمی‌تواند حتی یک ذره از آن درگاه را ببیند.
اگر یک ذره سایه پیش خورشید
پدید آمد ندانم تا امان دید
هوش مصنوعی: اگر حتی کوچک‌ترین سایه‌ای در برابر خورشید ایجاد شود، نمی‌دانم چه بر سر امان و امنیت خواهد آمد.
دو عالم چیست از یک ذره سایه‌ست
که آنجا ذره‌ای را خط روان دید
هوش مصنوعی: دو جهان چه ارزشی دارند جز اینکه مانند سایه‌ای از یک ذره هستند که در آنجا، ذره‌ای را به صورت خطی در حال حرکت می‌بینیم.
طلسم نور و ظلمت بی‌قیاس است
ولیکن گنج باید در میان دید
هوش مصنوعی: این بیت بیان می‌کند که اختلاف بین نور و ظلمت به قدری زیاد و غیرقابل مقایسه است که نمی‌توان آنها را به سادگی سنجید. اما در این میان، نکته‌ای ارزشمند و گرانبها وجود دارد که باید آن را در دل این تضاد بیابیم.
کسی کان گنج می‌بیند طلسمش
فنا شد تا دو عالم دلستان دید
هوش مصنوعی: کسی که به گنجی بزرگ و ارزشمند دست پیدا کند، دیگر طلسم و موانع را پشت سر گذاشته و به حقیقت عشق و زیبایی در دو جهان نائل می‌شود.
گزیرت نیست از چشمی که جاوید
ندید او غیر هرگز غیب‌دان دید
هوش مصنوعی: فرار کردن از چشمی که همیشه و به‌طور همیشگی به تو نگاه می‌کند، غیرممکن است. هیچ کس دیگری نمی‌تواند به عمق وجود تو پی ببرد.
ز خود گم گرد ای عطار اینجا
که تا خود را توانی کامران دید
هوش مصنوعی: از خود خارج شو و مراقب باش، زیرا در اینجا فرصتی برای موفقیت و رسیدن به خواسته‌هایت وجود دارد.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۳۷۰ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1397/08/10 13:11
نادر..

چشم جان..