بخش ۲۹ - در اربعین ثالث فرماید
سیم را چونکه خواهی کرد آغاز
تو خود را از تمناها بپرداز
ببر یکباره از ترس جهنم
هم از امید خلوت خوب و خرم
تو قوتت کن ز ذوق ذکر حاصل
مشو یک دم ز ذکر و فکر غافل
بغیر از کلمه توحید ذکری
مکن در هیچ تسبیحی تو فکری
زبان ظاهر خود را تو دائم
بدان گفتن همیشه دار قائم
که تا گویا شود در دل زبانی
که از گفتن نیاساید زمانی
چو ذکر دل ترا آید فرا دید
همه احوال تو یکسر بگردید
ز خواب و خورد خود بیزار گردی
گهی مست و گهی هوشیارگردی
دلی را کاندرو این درد باشد
چه جای خفت و خواب و خورد باشد
کشش از مطرب مذکور یابی
وجود خود از آن مسرور یابی
بدین دولت چو گردی تو سزاوار
شود مکشوف بر تو بعضی اسرار
اگر هستی توعالی همت ای یار
مشو قانع درین ره جز بدیدار
بدین ره هر که عالی همت آمد
سزای قرب ووصل حضرت آمد
چو عالی همت آمد مرد درویش
کند ترک وجود و هستی خویش
هلاک تو بهمت بدر گردد
بهمت دان که صاحب قدر گردد
یقین میدان که هستی مرد همت
که باشد همتت در خورد همت
چو عالی همتی گردی ز احرار
بودعالی همم پیوسته ز اخیار
بنا از همت عالی برآور
پس آنگه اربعین دیگر آور
بخش ۲۸ - در بیان اربعین ثانی: پس آنگه ساز و ترتیب سفر کنبخش ۳۰ - در بیان دستور اربعین رابع: چو کردی اربعین دیگر آغاز
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
سیم را چونکه خواهی کرد آغاز
تو خود را از تمناها بپرداز
هوش مصنوعی: اگر میخواهی به اهداف و آرزوهایت برسی، باید خود را از خواستهها و آرزوهای غیرضروری رها کنی و به اقدام و تلاش بپردازی.
ببر یکباره از ترس جهنم
هم از امید خلوت خوب و خرم
هوش مصنوعی: بنابراین لازم است که با جدیت و شجاعت، از ترس مشکلات و موانع عبور کنی و به امید دستیابی به آرامش و خوشبختی تلاش کنی.
تو قوتت کن ز ذوق ذکر حاصل
مشو یک دم ز ذکر و فکر غافل
هوش مصنوعی: در زندگیتان از ذکر و یاد خدا غافل نشوید و همیشه از لذتی که در این یاد وجود دارد بهرهمند شوید.
بغیر از کلمه توحید ذکری
مکن در هیچ تسبیحی تو فکری
هوش مصنوعی: غیر از کلمه «توحید» در هیچ یادکردی چیزی نگو و در هیچ تسبیحی فکری نکن.
زبان ظاهر خود را تو دائم
بدان گفتن همیشه دار قائم
هوش مصنوعی: همیشه تلاش کن که زبانت را به خوبی بگویی و در ارتباطاتت ثابت قدم باشی.
که تا گویا شود در دل زبانی
که از گفتن نیاساید زمانی
هوش مصنوعی: تا زمانی که دل توانایی بیان احساساتش را پیدا نکند، زبان برای گفتن کلمات هرگز خسته نمیشود.
چو ذکر دل ترا آید فرا دید
همه احوال تو یکسر بگردید
هوش مصنوعی: وقتی که به یاد دل خود میافتی، تمام حالات و شرایط تو به طور کامل در نظر میآید.
ز خواب و خورد خود بیزار گردی
گهی مست و گهی هوشیارگردی
هوش مصنوعی: زمانی که از خواب و خوردن خود راضی نباشی، گاهی شاد و سرحال هستی و گاهی هم بیدار و هوشیار.
دلی را کاندرو این درد باشد
چه جای خفت و خواب و خورد باشد
هوش مصنوعی: اگر دلی دچار این درد باشد، چه جایی برای خواب و استراحت و غذا خوردن باقی میماند؟
کشش از مطرب مذکور یابی
وجود خود از آن مسرور یابی
هوش مصنوعی: اگر از موسیقیدان و هنرمند مورد نظر الهام بگیری، وجود خود را شاداب و پرنشاط خواهی یافت.
بدین دولت چو گردی تو سزاوار
شود مکشوف بر تو بعضی اسرار
هوش مصنوعی: وقتی که به مقامی شایسته میرسی، برخی از رازها برایت روشن میشود.
اگر هستی توعالی همت ای یار
مشو قانع درین ره جز بدیدار
هوش مصنوعی: اگر تو در طلب کمال و برتری هستی، ای دوست، نباید در این مسیر فقط به دیدار کفایت کنی و قانع باشی.
بدین ره هر که عالی همت آمد
سزای قرب ووصل حضرت آمد
هوش مصنوعی: هر کس که با اراده و هدف بلند به این مسیر گام گذاشت، در نهایت به مقام نزدیکی و وصال حقیقت خواهد رسید.
چو عالی همت آمد مرد درویش
کند ترک وجود و هستی خویش
هوش مصنوعی: وقتی یک مرد با روحیهای بلند و والا به درجات عالی رسید، از خود و زندگی مادیاش دست میشوید.
هلاک تو بهمت بدر گردد
بهمت دان که صاحب قدر گردد
هوش مصنوعی: نابودی تو به واسطه شجاعتت برطرف خواهد شد، بدان که با قدرت و ارزشی که داری، میتوانی به موفقیت برسی.
یقین میدان که هستی مرد همت
که باشد همتت در خورد همت
هوش مصنوعی: مطمئن باش که برای رسیدن به موفقیت، اراده و تلاش تو اهمیت زیادی دارد. اگر همت تو بلند باشد، به هر هدفی که بخواهی میرسی.
چو عالی همتی گردی ز احرار
بودعالی همم پیوسته ز اخیار
هوش مصنوعی: هرگاه همتی بلند و ارادهای قوی داشته باشی، در زمره افراد آزاد و بزرگتر خواهی بود. همواره کسانی که بلندهمت هستند، از دیگران متمایز خواهند بود.
بنا از همت عالی برآور
پس آنگه اربعین دیگر آور
هوش مصنوعی: به خاطر تلاش و اراده قوی خود، بنیاد محکمی بساز و سپس، پس از آن، به دستاوردها و نتایج بزرگتر فکر کن.