گنجور

بخش ۱۷ - در بیان رعایت ادب فرماید

اساس راه دین را بر ادب دان
مقرّب از ادب گشتند مردان
ادب شد اصل کار و وصل هجران
هم او شد مایهٔ هر درد و درمان
نشاید بی ادب این ره بسر برد
نشاید هیچکس را داشتن خورد
بچشم حرمت و تعظیم در پیر
نگه کن در همه کین هست توقیر
بروزی هر که باشد مهتر از تو
چنان میدان که هست او بهتر از تو
بجان میکوش در تعظیم هر پیر
که تا در دل نیابی زحمت از پیر
ادب با خالق و خلقان نگهدار
که تاکشت امیدت بر دهد بار
نگهدار ادب شو در همه حال
که تا مقبول باشد از تو اعمال
چو اعمال تو با آداب باشد
ترا صد گونه فتح الباب باشد
همیشه بی ادب مهجور باشد
مدام از حضرت حق دور باشد
عمل چون با ادب هم یار نبود
عمل رانزد حضرت بار نمود
بترک یک ادب محجوب گردی
یقین با صد هنر معیوب گردی
چو باشی با ادب یابی معانی
چو باشی بی ادب زو باز مانی
ادب آمد درین ره اصل هر کار
همی گویم ادب زنهار زنهار

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اساس راه دین را بر ادب دان
مقرّب از ادب گشتند مردان
هوش مصنوعی: پایه و بنیاد دین بر اساس ادب و آداب درست است. مردان بزرگوار و نزدیک به خدا نیز به واسطه ادب و روش‌های اخلاقی به مقام و منزلت رسیده‌اند.
ادب شد اصل کار و وصل هجران
هم او شد مایهٔ هر درد و درمان
هوش مصنوعی: آداب و نزاکت، اساس کار شدند و همان جدایی و فاصله نیز باعث شد که همه دردها و درمان‌ها شکل بگیرد.
نشاید بی ادب این ره بسر برد
نشاید هیچکس را داشتن خورد
هوش مصنوعی: کسی که بی‌ادب باشد، نمی‌تواند در این مسیر دوام بیاورد و هیچ‌کس نباید چنین ویژگی‌هایی داشته باشد.
بچشم حرمت و تعظیم در پیر
نگه کن در همه کین هست توقیر
هوش مصنوعی: با احترام و ارادت به پیر و استاد خود نگاه کن، زیرا در هر حالت و در هر کینه‌ای، باید به او احترام بگذاری.
بروزی هر که باشد مهتر از تو
چنان میدان که هست او بهتر از تو
هوش مصنوعی: هر کسی که در آینده بیاید و از تو بالاتر باشد، بدان که او واقعاً از تو بهتر خواهد بود.
بجان میکوش در تعظیم هر پیر
که تا در دل نیابی زحمت از پیر
هوش مصنوعی: سعی کن به هر بزرگتر احترام بگذاری، زیرا اگر به او احترام نگذاری، ممکن است در دل خود از او احساس درد و ناراحتی کنی.
ادب با خالق و خلقان نگهدار
که تاکشت امیدت بر دهد بار
هوش مصنوعی: ادب را نسبت به خداوند و مردم حفظ کن، زیرا که با این رفتار می‌توانی به امیدهایت دست یابی و برکاتی به دست آوری.
نگهدار ادب شو در همه حال
که تا مقبول باشد از تو اعمال
هوش مصنوعی: در تمام شرایط، آداب و رفتارهای خوب را رعایت کن تا کارهایت مورد قبول واقع شود.
چو اعمال تو با آداب باشد
ترا صد گونه فتح الباب باشد
هوش مصنوعی: اگر کردارهای تو مطابق با آداب و رفتارهای نیکو باشد، در این صورت به هر شکل ممکن راه‌های موفقیت و پیشرفت به روی تو گشوده خواهد شد.
همیشه بی ادب مهجور باشد
مدام از حضرت حق دور باشد
هوش مصنوعی: کسی که همیشه بی‌ادب باشد، همواره تنها و دور از لطف خداوند خواهد بود.
عمل چون با ادب هم یار نبود
عمل رانزد حضرت بار نمود
هوش مصنوعی: هرگاه عمل با ادب و احترام همراه نباشد، نمی‌تواند به مقام والایی دست یابد.
بترک یک ادب محجوب گردی
یقین با صد هنر معیوب گردی
هوش مصنوعی: اگر خود را از قید آداب و رسوم محدود کننده رها کنی، به طور قطع با وجود نواقص، به هنری بسیار باارزش و شایسته دست خواهی یافت.
چو باشی با ادب یابی معانی
چو باشی بی ادب زو باز مانی
هوش مصنوعی: اگر با ادب و نزاکت رفتار کنی، می‌توانی معنی‌های عمیق‌تری را دریابی، اما اگر بی‌ادب باشی، از درک آن معانی محروم می‌مانی.
ادب آمد درین ره اصل هر کار
همی گویم ادب زنهار زنهار
هوش مصنوعی: حالت درست و رفتار مناسب در هر کاری مهم‌ترین اصل است. همواره بر این نکته تأکید می‌کنم که ادب را فراموش نکنید و به آن اهمیت دهید.

حاشیه ها

1393/10/18 09:01
موسی

با سلام
نشاید بی ادب این ره به سر برد
نشاید هیچکس را داشتن خورد
در این بیت کلمه"خورد" با این نوشتار غلط می نماید
چرا که منظور عطار اینجا این است که شایسته نیست کسی را کوچک بدانی و "خرد"بپنداری
بنابراین بهتر است نوشتار این کلمه به "خرد" عوض شود
خردسال یعنی کوچک

1393/10/18 09:01
موسی

همچنین در این بیت
عمل چون با ادب هم یار نبود
عمل رانزد حضرت بار نمود
در مصرع دوم کلمه ردیف "نبود" باید باشد
نمود هیچ جایگاهی ندار چرا که کلمات "یار" با "بار"قافیه هستند و ردیف باید تکرار شود