بخش ۴ - الحکایه و التمثیل
شنیدم من که شبلی با گروهی
همیشد در بیابان تا به کوهی
به ره در کاسهای سر دید پر باد
که از باد وزان میکرد فریاد
گرفت آن کاسهٔ سرگشته گشته
بر او دید ای عجب خطی نبشته
که بنگر کاین سر مردیست پر غم
که او دنیا زیان کرد آخرت هم
چو شبلی آن خط آشفته برخواند
بزد یک نعره و آشفته درماند
به یاران گفت این سر در چنین راه
سر مردیست از مردان درگاه
که هر کاو در نبازد هر دو عالم
نگردد در حریم وصل محرم
تو هم گر هر دو عالم ترک گویی
چنان کان مرد، از مردان اویی
بپیمایی بهسختی چند فرسنگ
که تا یک جو زر آید بوک در چنگ
به راه حق چنین تا شب بخفتی
به راه راستی گامی نرفتی
تو بی صد رنج یک جو زر نیابی
سوی حق رنجنابرده شتابی
چو میگیرد عسس روز سپیدت
شب تاریک چون باشد امیدت؟
تو میگویی که جز حق مینخواهم
بهشت و حور، الحق مینخواهم
تو آبی گندهای در ژندهای تنگ
نمیباید بهشتت، ای همه ننگ
ز شیری زَهرهٔ تو میشود آب
در آن هیبت چگونه آوری تاب؟
به یک دردی درآید عقل از پای
چگونه ماند آنجا عقل بر جای؟
بخش ۳ - الحکایه و التمثیل: اسیری را به صد درد و ندامتبخش ۵ - الحکایه و التمثیل: یکی پشه شکایت کرد از باد
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
شنیدم من که شبلی با گروهی
همیشد در بیابان تا به کوهی
هوش مصنوعی: من شنیدم که شبلی با گروهی در بیابان راه میرفتند تا به کوهی برسند.
به ره در کاسهای سر دید پر باد
که از باد وزان میکرد فریاد
هوش مصنوعی: در مسیر، کاسهای مشاهده کردم که پر از باد بود و از شدت باد، صدای بلندی ایجاد میکرد.
گرفت آن کاسهٔ سرگشته گشته
بر او دید ای عجب خطی نبشته
هوش مصنوعی: آن کس که در فکری عمیق و سرگشتهاست، وقتی به خود میآید و به اوضاعش نگاه میکند، شگفتزده میشود که بر سرش چه نوشتهاند.
که بنگر کاین سر مردیست پر غم
که او دنیا زیان کرد آخرت هم
هوش مصنوعی: بنگر که این مرد پر از اندوه است، که در زندگی دنیوی خود ضرر کرده و در آخرت نیز چیزی از دست داده است.
چو شبلی آن خط آشفته برخواند
بزد یک نعره و آشفته درماند
هوش مصنوعی: زمانی که شبلی آن نوشتهی درهمریخته را خواند، با یک فریاد بلند آن را به هم ریخت و باعث شد که همه چیز بههم بریزد.
به یاران گفت این سر در چنین راه
سر مردیست از مردان درگاه
هوش مصنوعی: به دوستانش گفت که این مسیر، مسیر مردان بزرگ و با شرافت است.
که هر کاو در نبازد هر دو عالم
نگردد در حریم وصل محرم
هوش مصنوعی: هر کسی که در دنیای مادی چیزی را از دست ندهد و زیان نبیند، در واقع به حریم عشق و ارتباط نزدیک دست پیدا نمیکند.
تو هم گر هر دو عالم ترک گویی
چنان کان مرد، از مردان اویی
هوش مصنوعی: اگر تو هم بتوانی به طور کامل از هر دو دنیا بگذری و دلبستگیهایت را کنار بگذاری، مانند کسی که از بزرگان و مردان واقعی است، به ایشان تعلق خواهی داشت.
بپیمایی بهسختی چند فرسنگ
که تا یک جو زر آید بوک در چنگ
هوش مصنوعی: برای بهدست آوردن حتی یک مقدار کم از طلا، باید مسافتهای طولانی و سختی را طی کنی.
به راه حق چنین تا شب بخفتی
به راه راستی گامی نرفتی
هوش مصنوعی: اگر در مسیر درست گام بر نمیداری و شب به آرامش میروی، به حقیقت نمیرسی.
تو بی صد رنج یک جو زر نیابی
سوی حق رنجنابرده شتابی
هوش مصنوعی: برای به دست آوردن چیزی با ارزش، باید درد و زحمت بکشید، زیرا بدون تحمل سختیها نمیتوانید به هدفتان برسید.
چو میگیرد عسس روز سپیدت
شب تاریک چون باشد امیدت؟
هوش مصنوعی: وقتی که نگهبان شب را میگیرد و روز روشن تو به شب سیاه تبدیل میشود، امیدت چگونه خواهد بود؟
تو میگویی که جز حق مینخواهم
بهشت و حور، الحق مینخواهم
هوش مصنوعی: تو میگویی که من فقط بهشت و زیباییهای آن را نمیخواهم، ولی راستش این است که من واقعاً به آنها تمایل دارم.
تو آبی گندهای در ژندهای تنگ
نمیباید بهشتت، ای همه ننگ
هوش مصنوعی: تو موجودی بزرگی هستی که در ظرف کوچکی جا نمیگیری، نباید بهشت تو، ای نماد ننگ و عیب، در چنین تنگنایی باشد.
ز شیری زَهرهٔ تو میشود آب
در آن هیبت چگونه آوری تاب؟
هوش مصنوعی: از زیبایی و جذابیت تو، شیرینترین هم تأثیر میپذیرد؛ حال چگونه میتوانی در مواجهه با این عظمت، شجاعت و استقامت داشته باشی؟
به یک دردی درآید عقل از پای
چگونه ماند آنجا عقل بر جای؟
هوش مصنوعی: عقل انسان وقتی به یک مشکل مهم و دردناک برخورد میکند، چطور میتواند به درستی عمل کند و بماند؟
حاشیه ها
1389/12/17 00:03
دکتر وکیلی
بیت2:بره در کاسـهٔ سر دید پر باد
1389/12/17 00:03
دکتر وکیلی
بیت 8:چنان کان مردی از مردان اویی
1395/09/29 16:11
تو آبی گنده ای در ژنده ای تنگ. علامت حمزه بصورت ای خوانده میشود.