بخش ۸ - الحکایه و التمثیل
بگوش خود شنودستم ز هر کس
که موری را بسالی دانهٔ بس
ز حرص خود کند در خاک روزن
گهی گندم کشد گه جوگه ارزن
اگر بادی برآید از زمانه
نه او ماند نه آن روزن نه دانه
چو او را دانهٔ سالی تمام است
فزون از دانهٔ جستن حرام است
مثال مردم آمد حال آن مور
که نه تن دارد و نه عقل و نه زور
شده در دست حرص خود گرفتار
بنام و ننگ و نیک و بد گرفتار
همی ناگاه مرگ آید فرازش
کند از هرچ دارد خوی بازش
هر آن چیزی که آنرا دوست تر داشت
دلش باید ازو ناکام برداشت
چو بستاند اجل ناگاه جانش
سر آرد جملهٔ کار جهانش
نه او ماند نه آن حرصش که بیش است
کدامین خواجه صد درویش پیش است
بخش ۷ - الحکایه و التمثیل: شبی خفت آن گدایی در تنوریبخش ۹ - الحکایه و التمثیل: شنودم من که موشی تیز دیده
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بگوش خود شنودستم ز هر کس
که موری را بسالی دانهٔ بس
هوش مصنوعی: به گوش خود از هر کسی شنیدم که مورچهای را برای سالهای طولانی دانهای پیدا کرده است.
ز حرص خود کند در خاک روزن
گهی گندم کشد گه جوگه ارزن
هوش مصنوعی: از روی طمع و حرص، گاهی دانههای گندم و گاهی دانههای جو و ارزن را از خاک برمیدارد.
اگر بادی برآید از زمانه
نه او ماند نه آن روزن نه دانه
هوش مصنوعی: اگر بادی از جانب روزگار بوزد، نه خود باد باقی میماند، نه روزنهای که آن را دریافت کرده و نه دانهای که در این حالت وجود داشته باشد.
چو او را دانهٔ سالی تمام است
فزون از دانهٔ جستن حرام است
هوش مصنوعی: هرگاه که او برای یک سال به اندازه کافی دانه و غذا دارد، دیگر جستجوی دانه اضافی برایش حرام است.
مثال مردم آمد حال آن مور
که نه تن دارد و نه عقل و نه زور
هوش مصنوعی: مردم مانند موری هستند که نه جسمی دارد، نه درکی و نه قدرتی.
شده در دست حرص خود گرفتار
بنام و ننگ و نیک و بد گرفتار
هوش مصنوعی: انسان به خاطر حرص و طمع خود درگیر مسائل و نگرانیهای مختلفی مانند شهرت، بدی و خوبی شده است.
همی ناگاه مرگ آید فرازش
کند از هرچ دارد خوی بازش
هوش مصنوعی: ناگهان مرگ به سراغ انسان میآید و او را از تمام داراییها و داشتههایش جدا میکند.
هر آن چیزی که آنرا دوست تر داشت
دلش باید ازو ناکام برداشت
هوش مصنوعی: هر چیزی را که بیشتر از همه دوست داری، باید قبول کنی که ممکن است از آن ناامید شوی.
چو بستاند اجل ناگاه جانش
سر آرد جملهٔ کار جهانش
هوش مصنوعی: زمانی که مرگ به ناگهانی سر برسد، تمام امور و کارهای دنیا از دستش خارج میشود.
نه او ماند نه آن حرصش که بیش است
کدامین خواجه صد درویش پیش است
هوش مصنوعی: نه او باقی ماند و نه آن طمع زیادش، حالا کدام صاحبمنصب، صد درویش را برتر میداند؟