گنجور

بخش ۷ - الحکایه و التمثیل

شبی خفت آن گدایی در تنوری
شهی را دید می‌شد در سموری
زمستان بود و سرما بود بسیار
گدا با شاه گفت ای شاه هشیار
تو گرچه بی‌خبر بودی ز سرما
فرا سرآمد این شب نیز بر ما
عزیزا در بن این دیر گردان
صبوری و قناعت کن چو مردان
به مردی صبر کن بر جای بنشین
به سر می در مدو وز پای بنشین
حکیمی در مثل رمزی نمودست
که صبر اندر همه کاری ستودست
همه خذلان مردم از شتابست
خرد را این سخن چون آفتابست
شتاب ازحرص دارد جان مردم
نگه کن حرص آدم بین و گندم
اگر نه حرص در دل راه دادی
کجا از جنت الماوی فتادی
ز آدم حرص میراثست ما را
درازا محنتا آشفته کارا

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شبی خفت آن گدایی در تنوری
شهی را دید می‌شد در سموری
هوش مصنوعی: یک شب، گدایی در حال خواب بود که ناگهان شاهی را در حال پختن درون یک سماور مشاهده کرد.
زمستان بود و سرما بود بسیار
گدا با شاه گفت ای شاه هشیار
هوش مصنوعی: در روزی سرد و زمستانی، فردی گدا به نزد شاه آمد و او را به هشیاری و توجه دعوت کرد.
تو گرچه بی‌خبر بودی ز سرما
فرا سرآمد این شب نیز بر ما
هوش مصنوعی: اگرچه تو از سرمای شب بی‌خبر بودی، اما این شب هم به پایان رسید و بر ما گذشته است.
عزیزا در بن این دیر گردان
صبوری و قناعت کن چو مردان
هوش مصنوعی: ای عزیز، در این میخانه صبر و قناعت را چون مردان باوقار در درون خود پرورش بده.
به مردی صبر کن بر جای بنشین
به سر می در مدو وز پای بنشین
هوش مصنوعی: صبر و آرامش کن و در جایی ثابت بمان، از فکرهای بی‌جا و حواس‌پرتی دوری کن و فقط بر کارهای خود متمرکز باش.
حکیمی در مثل رمزی نمودست
که صبر اندر همه کاری ستودست
هوش مصنوعی: حکیم به طرز رمزی بیان کرده که صبر در هر کاری مورد ستایش و ارزشمند است.
همه خذلان مردم از شتابست
خرد را این سخن چون آفتابست
هوش مصنوعی: تمام ناکامی‌های مردم ناشی از شتاب‌زدگی است. این سخن همچون نور خورشید واضح و روشن است.
شتاب ازحرص دارد جان مردم
نگه کن حرص آدم بین و گندم
هوش مصنوعی: آدم‌ها به خاطر حرص و طمع خود، دچار شتاب و بی‌قراری می‌شوند. به اطراف نگاه کن و ببین که حرص انسان‌ها چه تأثیری بر زندگی آنها و طبیعت دارد.
اگر نه حرص در دل راه دادی
کجا از جنت الماوی فتادی
هوش مصنوعی: اگر در دل خود به دنبال طمع و حرص نرفته باشی، هرگز از بهشت و مکان‌های خوب دور نخواهی شد.
ز آدم حرص میراثست ما را
درازا محنتا آشفته کارا
هوش مصنوعی: آدم باعث حرص و ولع برای ارث و مال ماست و این موضوع باعث شده که دچار مشکلات و ناآرامی در کارهای‌مان شویم.