بخش ۵ - الحکایه و التمثیل
یکی پرسید از آن شوریده ایام
که تو چه دوست داری گفت دشنام
که هر چیزی که دیگر میدهندم
بجز دشنام منت مینهندم
چرا چندین تو اندر بند خلقی
بدان ماند که حاجتمند خلقی
که گر ناگاه سیمی بر تو بشکست
نگیرد کس بیک جو زر ترا دست
اگر از جوع گردی نیم مرده
برای تکیه کردن نیم گرده
اگر روزی بباشی بهر دو، نان
ترا از پای بنشانند دونان
ببین تا از کرم پروردگارت
نشاند اندر نمازی چند بارت
ترا چون چشم برجانست وجانان
دلت را کی سرجانست و جانان
چو نان از خوان ستانی خوان بود شوم
که بیشک خوان بیش از نان بود شوم
چه گردی گرد خوان و شاه چندین
که مشتی عاجزند و خوار و مسکین
بخش ۴ - الحکایه و التمثیل: سؤالی کرد آن دیوانه شه رابخش ۶ - الحکایه و التمثیل: برِ دیوانهای بیدل شد آن شاه
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
یکی پرسید از آن شوریده ایام
که تو چه دوست داری گفت دشنام
هوش مصنوعی: یکی از من پرسید در مورد روزهای پرشور و شوق که چه چیزی را دوست داری، و من پاسخ دادم که دشنام را دوست دارم.
که هر چیزی که دیگر میدهندم
بجز دشنام منت مینهندم
هوش مصنوعی: من هر چیزی که به دیگران میدهم، جز فحش و بد و بیاحترامی، با کمال میل و محبت انجام میدهم.
چرا چندین تو اندر بند خلقی
بدان ماند که حاجتمند خلقی
هوش مصنوعی: چرا تو که خود را در بند مردم میکنی، مانند کسی هستی که به دستان دیگران نیاز دارد؟
که گر ناگاه سیمی بر تو بشکست
نگیرد کس بیک جو زر ترا دست
هوش مصنوعی: اگر ناگهان چیزی بیارزش را از دست بدهی، هیچکس برای جبران آن تلاش نخواهد کرد. اما اگر زر و زرنگی خود را از دست دهی، همه خواهند فهمید و به کمکت خواهند شتافت.
اگر از جوع گردی نیم مرده
برای تکیه کردن نیم گرده
هوش مصنوعی: اگر از شدت گرسنگی به حال مرگ بیفتی، حتی اگر تکیهگاه کوچکی هم میخواهی، نباید از آن بگذری.
اگر روزی بباشی بهر دو، نان
ترا از پای بنشانند دونان
هوش مصنوعی: اگر روزی بخواهی برای دو نفر زندگی کنی، نان تو را از زیر پایت خواهند کشید.
ببین تا از کرم پروردگارت
نشاند اندر نمازی چند بارت
هوش مصنوعی: به دنبال نشانههایی از رحمت پروردگارت باش که در لحظات عبادت و نماز به تو نشان میدهد.
ترا چون چشم برجانست وجانان
دلت را کی سرجانست و جانان
هوش مصنوعی: تو مانند چشمی برای جان هستی، و محبوب دلت کیست که جان تو را سرپرستی کند؟
چو نان از خوان ستانی خوان بود شوم
که بیشک خوان بیش از نان بود شوم
هوش مصنوعی: وقتی که از سفره غذا میگیری، مهمانی و خوراکی که دریافت میکنی، چیزی بیش از همان نان است که برمیداری.
چه گردی گرد خوان و شاه چندین
که مشتی عاجزند و خوار و مسکین
هوش مصنوعی: در اینجا به تو اشاره میشود که در میان فضایل و ویژگیهای عظیم زندگی، برخی افراد با وجود مقام و منزلت، به خاطر فقر و ضعفهایشان بیارزش و در عذاب هستند. به عبارتی دیگر، سختی و چالشهای زندگی، حتی افراد با ظاهر برجسته را هم تحتتأثیر قرار میدهد و ممکن است به آنها آسیب برساند.