عطاربخش ۴ - الحکایه و التمثیل
شنود آن روستایی این سخن راست
که عنبر فضلهٔ گاو‌ان دریا‌ست
گوی پر آب اندر دِه فرو کرد
بیامد از خری گاوی در او کرد
همه سرگین گاو از آب برداشت
بدان عنبر‌فروش آمد که زر داشت
بدو گفت «این ز من بستان بده زر
کزین بهتر نبینی هیچ عنبر»
چو مرد آن دید گفتا سر به ره آر
که این ریش ترا شاید نگه دار
چو هر کس پادشاه ریش خویش است
چو تو شَه را چنین عنبر به ریش است
چو ریشت دید گاو این عنبرت داد
به ریش از کون گاو این عنبرت باد
تو گر با حق به شب در راز گویی
دگر روز آن به فخری باز گویی
مکن گر بندهٔ طاعت بهایی
که آن شرکی بود اندر خدایی
چو تو بفروختی طاعت به صد بار
یقین می‌دان که حق نبود خریدار
ریا و عجب کوه آتشین است
نمی‌دانی که کوه دوزخ این است
اگر تو طاعت ابلیس کردی
چو عجب آری در آن ابلیس گردی
جوی عُجبِ تو، گر طاعت جهانیست
مثال آتشی در پنبه‌دانی‌ست
بخش ۳ - الحکایه و التمثیل: یکی را دید آن دیوانهٔ دینبخش ۵ - الحکایه و التمثیل: توکل کرده‌ای کار اوفتاده
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
شنود آن روستایی این سخن راست
که عنبر فضلهٔ گاو‌ان دریا‌ست
هوش مصنوعی: روستایی این صحبت را می‌شنود که عطر و بوی خوش عنبر از فضله گاو دریا می‌آید.
گوی پر آب اندر دِه فرو کرد
بیامد از خری گاوی در او کرد
هوش مصنوعی: دوست به درون قناتی که پر از آب بود رفت و ناگهان از روی یک خر، گاوی به درون آن قنات افتاد.
همه سرگین گاو از آب برداشت
بدان عنبر‌فروش آمد که زر داشت
هوش مصنوعی: همه افراد، به‌ویژه کسانی که از زحمت دیگران بهره‌برداری می‌کنند، به سمت شخصی که نعمت یا ثروتی دارد، می‌روند. در اینجا، منظور این است که هر کسی که دارایی یا موفقیتی دارد، دیگران به دنبال او می‌آیند و از او خواستار بهره‌برداری می‌شوند.
بدو گفت «این ز من بستان بده زر
کزین بهتر نبینی هیچ عنبر»
هوش مصنوعی: او به او گفت: «این کار را از من بگیر و به من طلا بده؛ چون از این چیزی بهتر نخواهی دید که مثل عنبر باشد.»
چو مرد آن دید گفتا سر به ره آر
که این ریش ترا شاید نگه دار
هوش مصنوعی: وقتی مرد آن وضعیت را دید، گفت: سر خود را به راه بگذار؛ زیرا ممکن است این ریش تو را نجات دهد.
چو هر کس پادشاه ریش خویش است
چو تو شَه را چنین عنبر به ریش است
هوش مصنوعی: هر شخصی بر اساس شخصیت و ویژگی‌های خود، می‌تواند در جایگاه رهبری قرار گیرد. مانند آنکه طلا و عطر، زینت‌هایی هستند که به مقام و منزلت می‌بخشند.
چو ریشت دید گاو این عنبرت داد
به ریش از کون گاو این عنبرت باد
هوش مصنوعی: وقتی گاو ریش تو را می‌بیند، این نشان دهندهٔ این است که تو از این جنبش‌ها به وجود آمده‌ای و در واقع ریشه‌ات به آنجا برمی‌گردد.
تو گر با حق به شب در راز گویی
دگر روز آن به فخری باز گویی
هوش مصنوعی: اگر تو در شب با حقایق به راز و نیاز بپردازی، در روز آن را با افتخار بیان خواهی کرد.
مکن گر بندهٔ طاعت بهایی
که آن شرکی بود اندر خدایی
هوش مصنوعی: اگر به خاطر طاعت و بندگی، بهای زیادی بپردازی، بدان که این کار نوعی شرک در حق خداوند است.
چو تو بفروختی طاعت به صد بار
یقین می‌دان که حق نبود خریدار
هوش مصنوعی: وقتی که تو به قیمت زیادی توانستید اطاعت خود را بفروشید، به خوبی می‌دانی که در حقیقت کسی نبود که خریدار این اطاعت باشد.
ریا و عجب کوه آتشین است
نمی‌دانی که کوه دوزخ این است
هوش مصنوعی: ریا و خودپسندی مانند کوهی از آتش هستند و نمی‌دانی که همین کوه، دوزخ است.
اگر تو طاعت ابلیس کردی
چو عجب آری در آن ابلیس گردی
هوش مصنوعی: اگر در برابر شیطان تمکین کنی، چه جایی برای شگفتی وجود دارد که خود به شیطان تبدیل می‌شوی.
جوی عُجبِ تو، گر طاعت جهانیست
مثال آتشی در پنبه‌دانی‌ست
هوش مصنوعی: اگر خودخواهی و تکبر تو، مورد قبول دنیا باشد، مانند آتشی است که در پنبه‌دانی وجود دارد و به سرعت نابود می‌شود.
حاشیه ها
1390/10/12 03:01
deargoli deargoli@gmail.com
بیت آخر از نظر وزن دارای اشکال است یا شاید برداشت من این طور است. اگر اطّلاعات بیشتری دارید برای من ایمیل نمایید. با سپاس
1390/11/04 00:02
حامد
جویی عُجبِ تو ، گر طاعتْ جهانیست
مثالِ آتشی در پنبه دانیست
1391/02/16 11:05
deargoli deargoli@gmail.com
وزن بیت آخر صحیح است با تشکر
جویی: به اندازه ی یک جو، کمی
1391/02/16 11:05
deargoli deargoli@gmail.com
3.وزن بیت آخر صحیح است با تشکر
جویی: به اندازه ی یک جو، کمی