بخش ۸
بگویم با تو سری ای سخندان
ازین عالم کجا خواهد شدن آن
دگر گویم فنای او کدام است
چو فانی شد بقای او کدام است
چو انسان رفت پاک از ملک عالم
مر او را گشت سلطانی مسلم
بقای خود مقرر در فنا دید
صفای باطن خود در صفا دید
چه بینم هست انسان مرد کامل
که شد در بحر الاالله واصل
شناس انسان کامل مصطفی را
بدانی مظهر نور خدا را
برو ختم است اسرار معانی
بدو باشد بقای جاودانی
تو حیدر را شناس انوار یزدان
که باشد گاه پیدا گاه پنهان
تو او را مظهر انوار حق دان
تو او را گوهر آدم را صدف دان
در این دریا جواهر بیشمار است
ولی انسان ز جوهر های یار است
در این اسرار چون گشتی تومحرم
روی چون قطره اندر بحر اعظم
بگویم میرود قطره به دریا
تو بشنو این سخن ای مرد دانا
برو بشناس خود را ای برادر
که تا باشی به نور حق منور
نگه میکن تو آخر از کجائی
در این نیلی قفس بهر چرائی
بدان گر داری از اسرار بهره
که از بحر وجود اوست قطره
چه دانستی تو ای انسان کامل
شوی در بحر الا الله و اصل
کسی کو خویش را این دم بدانست
خدای خویشتن را هم بدانست
باول چونکه ظاهر گشت انوار
برون آمد ز پرده سر انوار
همه خلق جهان در سایهٔ او
زمین و آسمان پیرایهٔ او
اگر ظاهر نمیشد او بعالم
نبودی سایهٔ او در جهان کم
اگر غایب شدی یک دم ز دنیا
نبودی سایهٔ پیرایه بر ما
حدیث لو خلق را معنی این است
طریق راستی در دین همین است
چه دانستی برو با خویش میناز
مگو با ناکسان زینهار این راز
ز بحرش خویش را گم کن چو قطره
که تا یابی ز اصل خویش بهره
به آخر وصل انسان با خدا شد
چو قطره سوی بحرش آشنا شد
زمن پرسی طریق اولیا را
طریق صدر دارانبیا را
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بگویم با تو سری ای سخندان
ازین عالم کجا خواهد شدن آن
هوش مصنوعی: میخواهم بگویم که ای سخنران بزرگ، کجا خواهد رفت این دنیا و چه سرنوشتی در انتظار آن است؟
دگر گویم فنای او کدام است
چو فانی شد بقای او کدام است
هوش مصنوعی: من میگویم که فنا شدن او به چه معناست، وقتی که او نابود شد، باقیماندنش به چه صورت خواهد بود؟
چو انسان رفت پاک از ملک عالم
مر او را گشت سلطانی مسلم
هوش مصنوعی: وقتی انسان از دنیای مادی و ظاهری پاک و خالص خارج شود، به مقام و جایگاهی واقعی و رفیع دست پیدا میکند.
بقای خود مقرر در فنا دید
صفای باطن خود در صفا دید
هوش مصنوعی: حضور و ادامهی وجودش را در نابودی مشاهده کرد و در پاکی درونش، زیبایی و روشنی را دید.
چه بینم هست انسان مرد کامل
که شد در بحر الاالله واصل
هوش مصنوعی: چه میبینم که انسانی به کمال رسیده است و در دریای حق به وصالت نائل آمده.
شناس انسان کامل مصطفی را
بدانی مظهر نور خدا را
هوش مصنوعی: انسان کامل را بشناس که مظهر روشنی و نور خداوند است.
برو ختم است اسرار معانی
بدو باشد بقای جاودانی
هوش مصنوعی: به سوی او برو که راSecrets و رازهای معانی در او نهفته است، و او مایهی بقای ابدی و جاودانی است.
تو حیدر را شناس انوار یزدان
که باشد گاه پیدا گاه پنهان
هوش مصنوعی: تو امام علی (ع) را بشناس که نور خداوند است؛ او گاهی آشکار و گاهی پنهان میشود.
تو او را مظهر انوار حق دان
تو او را گوهر آدم را صدف دان
هوش مصنوعی: او را نشانهای از نور الهی بدان و گوهر وجود انسان را همچون مروارید در صدف تصور کن.
در این دریا جواهر بیشمار است
ولی انسان ز جوهر های یار است
هوش مصنوعی: در این دریا، گنجینههای زیادی وجود دارد، اما ارزش واقعی انسان در عشق و محبت او به محبوبش نهفته است.
در این اسرار چون گشتی تومحرم
روی چون قطره اندر بحر اعظم
هوش مصنوعی: وقتی به عمق این رازها رجوع کنی و در آن جستجو کنی، همچون قطعهای در اقیانوس بزرگ به آن محرم و آشنا میشوی.
بگویم میرود قطره به دریا
تو بشنو این سخن ای مرد دانا
هوش مصنوعی: میخواهم بگویم که قطرهای از آب به دریا میپیوندد. این را به تو که فردی آگاه هستی، میگویم.
برو بشناس خود را ای برادر
که تا باشی به نور حق منور
هوش مصنوعی: به خودشناسی بپرداز، ای برادر، زیرا تنها با شناخت خود میتوانی به نور حقیقت دست یابی.
نگه میکن تو آخر از کجائی
در این نیلی قفس بهر چرائی
هوش مصنوعی: چرا آخرین بار به دور و بر خود نگاه میکنی و از کجا در این محیط آبی به چی فکر میکنی؟
بدان گر داری از اسرار بهره
که از بحر وجود اوست قطره
هوش مصنوعی: اگر از اسرار و رازهای وجود او چیزی بدانی، بدان که آنچه داری مانند قطرهای از دریای وجود اوست.
چه دانستی تو ای انسان کامل
شوی در بحر الا الله و اصل
هوش مصنوعی: ای انسان کامل، چه میدانی دربارهی حقیقت و ژرفای وجود در دریای خداوند و اصل هستی؟
کسی کو خویش را این دم بدانست
خدای خویشتن را هم بدانست
هوش مصنوعی: کسی که در این لحظه خود را شناخت، همچنین خدای خود را نیز خواهد شناخت.
باول چونکه ظاهر گشت انوار
برون آمد ز پرده سر انوار
هوش مصنوعی: وقتی که نورها آشکار شدند، حقیقتی که پنهان بود، از پس پرده بیرون آمد.
همه خلق جهان در سایهٔ او
زمین و آسمان پیرایهٔ او
هوش مصنوعی: تمام مخلوقات عالم در زیر سایهٔ او وجود دارند و زمین و آسمان زینت و زیور او هستند.
اگر ظاهر نمیشد او بعالم
نبودی سایهٔ او در جهان کم
هوش مصنوعی: اگر او ظهور نمیکرد، سایهاش در جهان نیز وجود نداشت و دنیا از وجود او خالی بود.
اگر غایب شدی یک دم ز دنیا
نبودی سایهٔ پیرایه بر ما
هوش مصنوعی: اگر لحظهای از دنیا غایب باشی، دیگر سایهٔ زیبایت بر ما نخواهد بود.
حدیث لو خلق را معنی این است
طریق راستی در دین همین است
هوش مصنوعی: این جمله بیان میکند که مسیر صحیح و درست در دین و معنای آن، به کیفیت و چگونگی آفرینش مرتبط است. به عبارت دیگر، اصول و آموزههای دینی با طبیعت واقعی آفرینش و حقایق وجود همخوانی دارد.
چه دانستی برو با خویش میناز
مگو با ناکسان زینهار این راز
هوش مصنوعی: بدان که نباید از رازهای خود با افرادی که شایسته نیستند صحبت کنی؛ بلکه به خود ببال و به قابلیتها و تواناییهایت افتخار کن.
ز بحرش خویش را گم کن چو قطره
که تا یابی ز اصل خویش بهره
هوش مصنوعی: خودت را فراموش کن، همانطور که قطرهای در دریا خود را گم میکند، تا به ریشه و اصل وجودت دسترسی پیدا کنی و از آن بهرهمند شوی.
به آخر وصل انسان با خدا شد
چو قطره سوی بحرش آشنا شد
هوش مصنوعی: انسان در نهایت به پیوندی عمیق با خدا میرسد، همانطور که یک قطره آب به دریا ملحق میشود و با آن آشنا میشود.
زمن پرسی طریق اولیا را
طریق صدر دارانبیا را
هوش مصنوعی: از من بپرس درباره راه و روش کسانی که به خدا نزدیک هستند، و همچنین درباره راه پیامبران بزرگ.