عطاربخش ۳
طریق فقر دان راه سلامت
در این ره باش ایمن از ملامت
تو گر خواهی حدیث فقر و فخری
تو اندر فقر شاه برو بحری
حقیقت شاه درویشان را هند
که سلطانان عالم را پناهند
تو گر هستی ز سرّ کار آگاه
توان گفتن ترا درویش این راه
ز دنیائی تهی کن دست و دل هم
به معنی همچو ابراهیم ادهم
به هر چه از قضا آید رضاده
دل و جان را به نور او صفا ده
نباشی غافل از وی یک زمانی
مجو از غیر او نام و نشانی
بمعنی او بود درویش آگاه
که بر اسرار حیدر دارد او راه
بود مأمور امر مصطفی را
گزیند او طریق مرتضی را
بدین مصطفی مأمور باشد
به راه مرتضی منصور باشد
بود درویش آن کو راه داند
حقیقت مظهر الله داند
تو آن درویش دان ای مرد آگاه
که بردارد وجود خویش از راه
تو آن درویش دان کابرار داند
طریق حیدر کرار داند
تو آن درویش دان کان راه بین است
حقیقت بر طریق شاه دین است
بود درویش کو دلدار باشد
همیشه مرهم آزار باشد
بود درویش کز خود گشت آزاد
قضای حضرت حق را رضا داد
بود درویش کو دارد توکل
بدین مرتضی دارد توسل
بود درویش کو داند دیانت
نباشد ذرهٔ او را خیانت
بود درویش کو دلشاد باشد
ز غمهای جان آزاد باشد
بود درویش آن کو راست گوید
بغیر از راستی چیزی نجوید
چه دانستی که درویشان کیانند
میان دیدهٔ بینا عیانند
چه دانستی بایشان آشنا باش
چه ایشان بر طریق مرتضی باش
ز درویشان بیابی جمله اسرار
شوی اندر حقیقت واقف یار
همه باشند همچون مه منور
حقیقت یکدگر را چون برادر
حقیقت بین شو و از خود گذر کن
بجز حق از وجود خود بدر کن
چودل خالی کنی از غیر دلدار
نماند در وجودت غیر آن یار
شوی اندر حقیقت واقف حق
چو منصور اندر آئی در اناالحق
شود درویشیت آنگه مسلم
تو باشی پادشاه هر دو عالم
دگر پرسی که منصور از کجا گفت
چرا اسرار پنهان در ملا گفت
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
طریق فقر دان راه سلامت
در این ره باش ایمن از ملامت
هوش مصنوعی: مسیر فقر را بدان که راهی برای سلامتی است. در این راه گام بردار و از سرزنش‌ها در امان باش.
تو گر خواهی حدیث فقر و فخری
تو اندر فقر شاه برو بحری
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی داستان فقر و ثروت را بشنوی، به فردی که در فقر پادشاهی کرده است مراجعه کن.
حقیقت شاه درویشان را هند
که سلطانان عالم را پناهند
هوش مصنوعی: واقعیت این است که شاه درویشان، همچون هند، پناهی برای سلطان‌های دنیا دارد.
تو گر هستی ز سرّ کار آگاه
توان گفتن ترا درویش این راه
هوش مصنوعی: اگر تو از اسرار این مسیر آگاه باشی، می‌توانی به من بگویی که چگونه در این راه باید قدم برداشت.
ز دنیائی تهی کن دست و دل هم
به معنی همچو ابراهیم ادهم
هوش مصنوعی: دنیا را از دست و دل خود خالی کن، مثل ابراهیم ادهم.
به هر چه از قضا آید رضاده
دل و جان را به نور او صفا ده
هوش مصنوعی: هر چیزی که به‌طور ناگهانی پیش بیاید، دل و جان را با نور او روشن و پاک کن.
نباشی غافل از وی یک زمانی
مجو از غیر او نام و نشانی
هوش مصنوعی: هرگز از او غافل نباش و به دنبال نام و نشانی از غیر او نباش.
بمعنی او بود درویش آگاه
که بر اسرار حیدر دارد او راه
هوش مصنوعی: درویش آگاه به معانی عمیق و رازهای حیدر (علی) آشناست و به خوبی می‌داند که چگونه به این اسرار دست یابد.
بود مأمور امر مصطفی را
گزیند او طریق مرتضی را
هوش مصنوعی: مأموریت پیامبر، انتخابِ اوست تا راه امام علی (ع) را برگزینند.
بدین مصطفی مأمور باشد
به راه مرتضی منصور باشد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که کسی که به پیامبر اسلام (مصطفی) ارادت دارد و از او پیروی می‌کند، باید راه و روش امام علی (مرتضی) را نیز در زندگی خود دنبال کند. به عبارت دیگر، انسان مؤمن باید همواره به اصولی که پیامبر و امام علی بر آن تأکید کرده‌اند پایبند باشد.
بود درویش آن کو راه داند
حقیقت مظهر الله داند
هوش مصنوعی: درویش واقعی کسی است که راه را بشناسد و حقیقت را به عنوان نمایانگر خداوند درک کند.
تو آن درویش دان ای مرد آگاه
که بردارد وجود خویش از راه
هوش مصنوعی: تو می‌دانی که آن درویش کیست، کسی که توانسته وجود خودش را از مسیر زندگی دور کند.
تو آن درویش دان کابرار داند
طریق حیدر کرار داند
هوش مصنوعی: تو همان درویش هستی که راه و روش حیدر کرار را به خوبی می‌شناسی.
تو آن درویش دان کان راه بین است
حقیقت بر طریق شاه دین است
هوش مصنوعی: تو آن درویش هستی که راهنمایی بر حقایق است و در مسیر اصلی دین قرار دارد.
بود درویش کو دلدار باشد
همیشه مرهم آزار باشد
هوش مصنوعی: درویشی بود که همیشه محبوبش در کنار اوست و به او آرامش می‌بخشد و دردها و سختی‌هایش را تسکین می‌دهد.
بود درویش کز خود گشت آزاد
قضای حضرت حق را رضا داد
هوش مصنوعی: درویشی بود که به مرحله‌ای رسید که از خود رها شد و به خواست الهی رضایت کامل داد.
بود درویش کو دارد توکل
بدین مرتضی دارد توسل
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره به فردی است که به خداوند و ولی الهی، که در اینجا اشاره به حضرت علی (ع) دارد، اعتماد و ایمان کامل دارد و به او توسل می‌جوید. این درویش در زندگی خود به توکل و اتکا به خداوند و ولی الهی اعتماد می‌کند و از این طریق به آرامش و قوت روح می‌رسد.
بود درویش کو داند دیانت
نباشد ذرهٔ او را خیانت
هوش مصنوعی: درویشی که علم دین را می‌داند هرگز به کوچک‌ترین چیزی خیانت نمی‌کند.
بود درویش کو دلشاد باشد
ز غمهای جان آزاد باشد
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره شده که فردی که زهد و وارستگی را سرلوحه زندگی‌اش قرار داده، باید از غم‌ها رها باشد و آسودگی خاطر داشته باشد. چنین فردی در واقع در جستجوی خوشی و آرامش درونی است و از مشکلات و چالش‌های زندگی رنج نمی‌کشد.
بود درویش آن کو راست گوید
بغیر از راستی چیزی نجوید
هوش مصنوعی: آن درویشی که راست‌گو باشد، جز راست‌گویی چیزی نمی‌طلبد و به جز حقیقت به چیزی دیگر نیندیشد.
چه دانستی که درویشان کیانند
میان دیدهٔ بینا عیانند
هوش مصنوعی: ناحق قضاوت نکن که درویشان چه کسانی هستند، چون آن‌ها با چشم بصیرت به وضوح درک می‌شوند.
چه دانستی بایشان آشنا باش
چه ایشان بر طریق مرتضی باش
هوش مصنوعی: تو چه می‌دانی که با ایشان آشنا باشی، در حالی که آنان بر راه و روش انسانی بزرگ و نیکو قرار دارند؟
ز درویشان بیابی جمله اسرار
شوی اندر حقیقت واقف یار
هوش مصنوعی: اگر از درویشان بیاموزی، تمام رازها را خواهی یافت و در واقعیت به درک عمیق‌تری نسبت به یار خواهی رسید.
همه باشند همچون مه منور
حقیقت یکدگر را چون برادر
هوش مصنوعی: همه باید مانند ماهی درخشان باشند و حقیقت را روشن کنند، به طوری که نسبت به یکدیگر برادری و محبت داشته باشند.
حقیقت بین شو و از خود گذر کن
بجز حق از وجود خود بدر کن
هوش مصنوعی: حقیقت را درک کن و به دنیای خودت وابسته نباش. از هر چیزی جز حقیقت در وجود خود جدا شو.
چودل خالی کنی از غیر دلدار
نماند در وجودت غیر آن یار
هوش مصنوعی: اگر دل را از محبت غیر عشق محبوب خالی کنی، هیچ چیز دیگری در وجودت باقی نخواهد ماند.
شوی اندر حقیقت واقف حق
چو منصور اندر آئی در اناالحق
هوش مصنوعی: وقتی به حقیقت پی ببری و به شناخت عمیق از حق برسی، مانند منصور حلاج در بیان "من آنم که هستم" خواهی بود.
شود درویشیت آنگه مسلم
تو باشی پادشاه هر دو عالم
هوش مصنوعی: زمانی که تو درویش و فقیر واقعی باشی، در آن صورت می‌توانی پادشاه دو جهان باشی.
دگر پرسی که منصور از کجا گفت
چرا اسرار پنهان در ملا گفت
هوش مصنوعی: پرسش می‌کنی که منصور از کجا فهمید چرا اسرار پنهان را در جمع بیان کرد؟
حاشیه ها
1394/01/22 18:03
لطفا در بیت سوم، «را هند» را به «راهند» اصلاح نمایید. سپاس! :-)