گنجور

بخش ۲۳

بود هادی دین بی شک پیمبر
امام انس و جن خود هست حیدر
بود حیدر حقیقت واقف حق
درو پیدا نماید وجه مطلق
تو گر راهی روی راه علی رو
رموز حیدر از عطار بشنو
درین ره رو که تا دلشاد باشی
زهر درد و غمی آزاد باشی
درین ره رو که تا اسرار دانی
رموز حیدر کرار دانی
درین ره اولیا جمله ستاده
درین ره انبیا هم سر نهاده
درین ره رو که تا بینی خدا را
بدانی سر جملهٔ اولیا را
درین ره محرمان افتاده بر خاک
درین ره گشته است سرگشته افلاک
درین ره عاقلان دیوانه باشند
درین ره ناقلان افسانه باشند
درین ره سر منصور است بسیار
درین ره می‌روند هم بر سر دار
درین ره رهنما همراه باشد
درین ره مرتضی آگاه باشد
درین ره غیر بعد مصطفی نیست
درین ره غیر شاه مرتضی نیست
درین ره مصطفی بهبود باشد
درین ره مرتضی مقصود باشد
درین ره مرتضی بعد محمد
درین ره مرتضی سلطان سرمد
درین ره مظهر الله باشد
دل مظهر به معنی شاه باشد
فرستادند از آن پیغمبران را
که راه حق نمایند غافلان را
بسوی ملت حق ره نمایند
زره این بیرهان آگه نمایند
ز اعلائی چرا اسفل فتادی
چو شیطان لعنتی برخود نهادی
هر آنچت مصطفی گفتا نکردی
ز جامش شربت کوثر نخوردی
چه خواهی گفت اندر روز محشر
که کردی رخنه در دین پیمبر
چه خواهی گفت فردا مصطفی را
بخواهی دید روی مرتضی را
بهمراهی شیطان میروی تو
براه گمرهان تا کی روی تو
چو گم کردی تو ره کی راه یابی
تو کی راه همه در چاه یابی
تو راه جمله ابرار برگیر
پس آنگه مذهب عطار برگیر
که بنماید بتو آن راه حق را
ز نادانان نهان کن این سبق را
برو عطار این سر را نگه دار
که اغیارند در آفاق بسیار
چه جوش عشق باشد در روانم
مگر این عشق دارد قصد جانم
چه سنجد قطره‌ها در پیش دریا
خداوندا توای دانا و بینا
توی در راه حق پشت و پناهم
توی اندر معانی پادشاهم
مرا یک راه و یک جانست و یک دل
درین جان مرتضی کرده است منزل
حقیقت مهر او در دل سرشتم
همیشه درگل و باغ بهشتم
طریق مرتضی باشد مسلم
بگفتم راستی والله اعلم
کجا دارد تو گوئی عشق منزل
بگو با من کنون این سر مشکل

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بود هادی دین بی شک پیمبر
امام انس و جن خود هست حیدر
هوش مصنوعی: بی تردید، راهنمای دین پیامبر است و امامان هم برای انسان‌ها و هم جن‌ها، خود حیدر هستند.
بود حیدر حقیقت واقف حق
درو پیدا نماید وجه مطلق
هوش مصنوعی: حیدر، که حقیقت را می‌شناسد، در درون خود می‌تواند وجهی از حقیقت مطلق را نمایان کند.
تو گر راهی روی راه علی رو
رموز حیدر از عطار بشنو
هوش مصنوعی: اگر به دنبال مسیر درستی هستی، از راه علی (علی بن ابی‌طالب) قدم بردار و رازهای حیدر (لقب علی) را از عطار بشنو.
درین ره رو که تا دلشاد باشی
زهر درد و غمی آزاد باشی
هوش مصنوعی: در این مسیر ادامه بده که بتوانی شاد و خوشحال بمانی و از درد و غم رها باشی.
درین ره رو که تا اسرار دانی
رموز حیدر کرار دانی
هوش مصنوعی: در این مسیر، اگر می‌خواهی به اسرار آگاه شوی، باید رازهای حیدر کرار را نیز بشناسی.
درین ره اولیا جمله ستاده
درین ره انبیا هم سر نهاده
هوش مصنوعی: در این مسیر، همه اولیا و پیامبران حضور دارند و در این راه قدم گذاشته‌اند.
درین ره رو که تا بینی خدا را
بدانی سر جملهٔ اولیا را
هوش مصنوعی: در این مسیر، هر کس که خدا را ببیند، به مقام اولیای الهی دست می‌یابد.
درین ره محرمان افتاده بر خاک
درین ره گشته است سرگشته افلاک
هوش مصنوعی: در این مسیر، کسانی که رازها را می‌دانند، بر زمین افتاده‌اند و در این راه، ستاره‌ها نیز حیران و سرگردان هستند.
درین ره عاقلان دیوانه باشند
درین ره ناقلان افسانه باشند
هوش مصنوعی: در این مسیر، افراد عاقل گاهی دیوانه‌وار عمل می‌کنند و کسانی که داستان‌گو هستند، حرف‌هایشان بیشتر شبیه افسانه می‌شود.
درین ره سر منصور است بسیار
درین ره می‌روند هم بر سر دار
هوش مصنوعی: در این مسیر، سر منصور (یک شخصیت تاریخی و نماد شکنجه و martyrdom) وجود دارد و بسیاری در این راه حرکت می‌کنند، حتی اگر به واژه‌ی "سر دار" اشاره کند که به سرانجام تلخ و مرگ اشاره دارد.
درین ره رهنما همراه باشد
درین ره مرتضی آگاه باشد
هوش مصنوعی: در این مسیر، باید راهنمایی باشد و همچنین در این راه، کسی مثل مرتضی باید آگاه و دانا باشد.
درین ره غیر بعد مصطفی نیست
درین ره غیر شاه مرتضی نیست
هوش مصنوعی: در این مسیر، کسی جز پیامبر (مصطفی) وجود ندارد و در این راه، غیر از امام علی (مرتضی) کسی نیست.
درین ره مصطفی بهبود باشد
درین ره مرتضی مقصود باشد
هوش مصنوعی: در این مسیر، نیکوکاری از آنِ پیامبر است و در این راه، هدف و مقصد بر اساس علی قرار دارد.
درین ره مرتضی بعد محمد
درین ره مرتضی سلطان سرمد
هوش مصنوعی: در این مسیر، مرتضی (علی) پس از محمد (پیامبر) قرار دارد و او در این راه، سلطان جاودانی است.
درین ره مظهر الله باشد
دل مظهر به معنی شاه باشد
هوش مصنوعی: در این مسیر، دل مانند آینه‌ای است که خداوند را به نمایش می‌گذارد و نشان‌دهنده‌ی مقام و عظمت است.
فرستادند از آن پیغمبران را
که راه حق نمایند غافلان را
هوش مصنوعی: پیامبران را فرستادند تا به کسانی که غافل هستند، راه درست و حقیقت را نشان دهند.
بسوی ملت حق ره نمایند
زره این بیرهان آگه نمایند
هوش مصنوعی: به سوی مردم حق، راه را نشان می‌دهند و زرهی از آگاهی بر تن دارند.
ز اعلائی چرا اسفل فتادی
چو شیطان لعنتی برخود نهادی
هوش مصنوعی: چرا از مقام بلند و عالی خود به پایین افتادی، مانند شیطان که به خاطر نافرمانی و تکبر، خود را به ذلت انداخت؟
هر آنچت مصطفی گفتا نکردی
ز جامش شربت کوثر نخوردی
هوش مصنوعی: هر آنچه که پیامبر (مصطفی) فرمود، تو انجام ندادهای و از جام او، نوشیدنی بهشتی نچشیدی.
چه خواهی گفت اندر روز محشر
که کردی رخنه در دین پیمبر
هوش مصنوعی: در روز قیامت چه چیزی خواهی گفت وقتی که به دین پیامبر خدشه وارد کرده‌ای؟
چه خواهی گفت فردا مصطفی را
بخواهی دید روی مرتضی را
هوش مصنوعی: اگر بخواهی فردا مصطفی را ببینی، چه سخنی خواهی گفت در مورد چهره مرتضی؟
بهمراهی شیطان میروی تو
براه گمرهان تا کی روی تو
هوش مصنوعی: با شیطان همقدم شده‌ای و در مسیر گمراهان حرکت می‌کنی، اما چه زمانی قصد داری از این راه خارج شوی؟
چو گم کردی تو ره کی راه یابی
تو کی راه همه در چاه یابی
هوش مصنوعی: وقتی که راه را گم کردی، چگونه می‌توانی به مسیر درست برگردی؟ همه‌ی راه‌ها در بن‌بست و مشکل خواهد بود.
تو راه جمله ابرار برگیر
پس آنگه مذهب عطار برگیر
هوش مصنوعی: مسیر همه خوبان را دنبال کن، سپس سراغ طرز تفکر عطار برو.
که بنماید بتو آن راه حق را
ز نادانان نهان کن این سبق را
هوش مصنوعی: به تو نشان دهد که چطور به حق راستین برسی و این درس را از نادانان پنهان کن.
برو عطار این سر را نگه دار
که اغیارند در آفاق بسیار
هوش مصنوعی: برو و این راز را نزد عطار حفظ کن، زیرا در جهان افرادی هستند که به دنبال این معانی و اسرار هستند.
چه جوش عشق باشد در روانم
مگر این عشق دارد قصد جانم
هوش مصنوعی: عشق چه حسی در وجودم ایجاد کرده است، آیا این عشق به دنبال جان من است؟
چه سنجد قطره‌ها در پیش دریا
خداوندا توای دانا و بینا
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که قطره‌ها در مقایسه با دریا چه ارزشی دارند، و از خداوند خواسته می‌شود که او با علم و بینایی‌اش این موضوع را درک کند. در واقع، این سوالی است درباره نسبت و اهمیت چیزهای کوچک در برابر بزرگ.
توی در راه حق پشت و پناهم
توی اندر معانی پادشاهم
هوش مصنوعی: در مسیر حقیقت، تو پشتیبان و حامی من هستی و در عمق معانی، تو برای من مانند یک پادشاه هستی.
مرا یک راه و یک جانست و یک دل
درین جان مرتضی کرده است منزل
هوش مصنوعی: من فقط یک راه و یک دل دارم و همه وجودم در این مسیر به مرتضی وابسته است.
حقیقت مهر او در دل سرشتم
همیشه درگل و باغ بهشتم
هوش مصنوعی: محبت واقعی او در دل من ریشه دوانده و همیشه در گل و باغ بهشت من جاری است.
طریق مرتضی باشد مسلم
بگفتم راستی والله اعلم
هوش مصنوعی: مسیر مورد نظر از آنِ مرتضی (علی) است. من این را به صداقت بیان می‌کنم و تنها خداوند بهتر می‌داند.
کجا دارد تو گوئی عشق منزل
بگو با من کنون این سر مشکل
هوش مصنوعی: کجا عشق خانه‌ای دارد؟ بگو ببینم این مشکل بزرگ را حالا چه کنیم؟

حاشیه ها

1398/03/26 22:05
شاهین

درین ره غیر شاه مرتضی نیست = درین ره غیر مرتضی شاه نیست

لطفا تصحیح شود ممنون