گنجور

بخش ۱۹

مسلّم گشت او را ملک و خاتم
بفرمانش درآمد هر دو عالم
بفرمانش همه دیو و پری بود
مر او را از بهشت انگشتری بود
علی را بود بنده همچو سلمان
از آن بر هر دو عالم داشت فرمان
بفرما آن که فرمانی دهندت
ترا ملک سلیمانی دهندت
اگر فرمان بری فرمان شه بر
بسوی درگه آن شاه ره بر
اگر فرمان بری یابی تو خاتم
بفرمانت شود ملک دو عالم
اگر فرمان بری گردی سلیمان
ترا دیو و پری باشد بفرمان
اگر فرمان بری گردی همه نور
حقیقت میشوی نور علی نور
اگر فرمان بری اسرار یابی
رموز حیدر کرار یابی
بفرمان علی میباش آباد
بفرمان علی میباش دلشاد
اگر فرمان بری او را چو سلمان
شوی اندر حقیقت چون سلیمان
ز فرمان علی گر سر بتابی
بهر دو کون بیشک ره نیابی
تو فرمان بر که تا مقصود یابی
رضای حضرت معبود یابی
علی را بنده بودن اصل دین است
بنزد من سلیمانی همین است
علی را بنده شو تا راه یابی
بمعنی مظهر الله یابی
علی را بنده شو مانند سلمان
که تا فرمان دهی همچو سلیمان
بخوان نزدیک دانا این سبق را
بگردان نزد جاهل این ورق را
ز یک فرمان که آدم کرد بد دید
بلا و محنت و اندوه و غم دید
مر او را خوردن گندم زبون کرد
ز صدر جنت المأوا برون کرد
مپیچ از راه فرمان سر چو ابلیس
بفرمان باش دایم همچو ادریس
ز امرش گشت پیدا این دو عالم
سخن کوتاه شد والله اعلم
دگر پرسی ز حال احتسابم
چرا مانع شوند اندر حسابم

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مسلّم گشت او را ملک و خاتم
بفرمانش درآمد هر دو عالم
هوش مصنوعی: قطعاً او به مقام پادشاهی رسید و فرمانروایی او بر هردو جهان برقرار شد.
بفرمانش همه دیو و پری بود
مر او را از بهشت انگشتری بود
هوش مصنوعی: به خاطر دستوری که او صادر می‌کند، همه موجودات فراطبیعی و غیر انسانی به او تسلیم هستند و او به قدری ارجمند است که انگشتری از بهشت دارد.
علی را بود بنده همچو سلمان
از آن بر هر دو عالم داشت فرمان
هوش مصنوعی: علی مانند سلمان بنده‌ای داشت که بر هر دو جهان تسلط و حکمرانی داشت.
بفرما آن که فرمانی دهندت
ترا ملک سلیمانی دهندت
هوش مصنوعی: برو و آن کسی که به تو دستوری می‌دهد، به تو سلطانی مانند سلیمان می‌بخشند.
اگر فرمان بری فرمان شه بر
بسوی درگه آن شاه ره بر
هوش مصنوعی: اگر از دستورات پادشاه پیروی کنی، به سوی درگاه او خواهی رفت.
اگر فرمان بری یابی تو خاتم
بفرمانت شود ملک دو عالم
هوش مصنوعی: اگر اطاعت کنی، به تو مقام و قدرتی می‌رسد که بر همه چیز تسلط خواهی یافت.
اگر فرمان بری گردی سلیمان
ترا دیو و پری باشد بفرمان
هوش مصنوعی: اگر مطیع و فرمانبردار باشی، مانند سلیمان می‌شوی و در این صورت، دیوان و پری‌ها نیز در خدمت تو خواهند بود.
اگر فرمان بری گردی همه نور
حقیقت میشوی نور علی نور
هوش مصنوعی: اگر اطاعت کنی، به روشنایی کامل حقیقت دست می‌یابی و نور تو بر نور دیگر افزوده می‌شود.
اگر فرمان بری اسرار یابی
رموز حیدر کرار یابی
هوش مصنوعی: اگر از دستورات پیروی کنی، به رازها و دانش‌های عمیق دست می‌یابی و به رموز شخصیت حیدر کرار (علی) آشنا می‌شوی.
بفرمان علی میباش آباد
بفرمان علی میباش دلشاد
هوش مصنوعی: به دستور علی، بمان در آبادانی و به فرمان او، دل شاد باش.
اگر فرمان بری او را چو سلمان
شوی اندر حقیقت چون سلیمان
هوش مصنوعی: اگر از او پیروی کنی، مانند سلمان خواهی شد و در واقعیت، به بزرگی سلیمان می‌رسی.
ز فرمان علی گر سر بتابی
بهر دو کون بیشک ره نیابی
هوش مصنوعی: اگر از دستورات علی (ع) سرپیچی کنی، در این دنیا و آن دنیا موفقیت نخواهی یافت.
تو فرمان بر که تا مقصود یابی
رضای حضرت معبود یابی
هوش مصنوعی: تو هدایت کن که به هدف برسی و رضایت خداوند را بدست آوری.
علی را بنده بودن اصل دین است
بنزد من سلیمانی همین است
هوش مصنوعی: بنده بودن علی، اصل و بنیاد دین به نظر من است؛ چون این، همان حقیقت سلیمان است.
علی را بنده شو تا راه یابی
بمعنی مظهر الله یابی
هوش مصنوعی: اگر به علی ارادت و بندگی کنی، به حقیقت و معرفت خداوند نزدیک‌تر خواهی شد و راهنمایی الهی را درک خواهی کرد.
علی را بنده شو مانند سلمان
که تا فرمان دهی همچو سلیمان
هوش مصنوعی: علی را به عنوان خدمتگزار خود بپذیر، مانند سلمان که هرگاه فرمان دهد، همچون سلیمان قدرتمند و با اراده عمل می‌کند.
بخوان نزدیک دانا این سبق را
بگردان نزد جاهل این ورق را
هوش مصنوعی: نزدیک عالم این درس را بگو و این صفحه را به جاهل نشان بده.
ز یک فرمان که آدم کرد بد دید
بلا و محنت و اندوه و غم دید
هوش مصنوعی: به خاطر یک دستور که آدم (انسان) اجرا کرد، بلا، مشقت، اندوه و غم به وجود آمد.
مر او را خوردن گندم زبون کرد
ز صدر جنت المأوا برون کرد
هوش مصنوعی: او به خاطر خوردن گندم، زبانش را به مشکل انداخت و از مقام رفیع بهشت کنار گذاشته شد.
مپیچ از راه فرمان سر چو ابلیس
بفرمان باش دایم همچو ادریس
هوش مصنوعی: از مسیر درست منحرف نشو و از دستورات خداوند پیروی کن، همانطور که ابلیس نافرمان بود، تو همواره در مسیر راست و درست مانند ادریس باش.
ز امرش گشت پیدا این دو عالم
سخن کوتاه شد والله اعلم
هوش مصنوعی: دنیا به فرمان او شکل گرفته است و با این توضیحات، سخن به درازا نمی‌کشد و تنها خداوند از همه چیز آگاه‌تر است.
دگر پرسی ز حال احتسابم
چرا مانع شوند اندر حسابم
هوش مصنوعی: این بیت به حالات و وضعیت شخصی اشاره دارد که در حال بررسی و محاسبه است. او از کسی می‌پرسد که چرا دیگران مانع پیشرفت و بررسی‌هایش می‌شوند و نمی‌گذارند به حساب و کتابش بپردازد. احساس می‌کند که عوامل بیرونی او را در این مسیر دچار اختلال کرده‌اند.