گنجور

بخش ۱۸

ز حال نوح و کشتی بازگویم
به پیش عارفان این راز گویم
حقیقت نوح دان هادی مطلق
بود معنی کشتی دعوت حق
کسی کو دعوت حق را پذیرد
به کشتی نوح او را دست گیرد
کسی کو آفتی آرد بکشتی
یقین میدان که او ماند بزشتی
تو کز کشتی شوی دور از بطالت
شوی غرقه بدریای جهالت
همیشه تا ابد در جهل مانی
روی اندر جحیم جاودانی
ترا هادی دلیل راه باشد
ز سر کشتیت آگاه باشد
ترا زان غرقه گشتن وارهاند
بکشتی نجات اندر رساند
علی باشد حقیقت هادی راه
زهی دولت اگر گشتی تو آگاه
نجات و رستگاری از علی دان
رهاند مر ترا از سر طوفان
حقیقت هست کشتی دعوت او
پناه و رستگاری رحمت او
اگر آئی درین کشتی چه بوذر
شوی بهتر ز خورشید منور
اگر آئی درین کشتی چه سلمان
ازین غرقاب بیرون آوری جان
اگر آئی درین کشتی شوی هست
شوی از حوض کوثر همچه من مست
اگر آئی درین کشتی برستی
بلندی یابی از گرداب پستی
اگر آئی درین کشتی به بینی
ظهور اولین و آخرینی
اگر آئی درین کشتی تو شاهی
بفرمانت شود مه تا بماهی
اگر آئی درین کشتی رفیقی
توان گفتن ترا مرد حقیقی
درین کشتی درآ تا شاه گردی
حقیقت مظهرالله گردی
درین کشتی درآ تا یار بینی
هزاران معنی اسرار بینی
درین کشتی درآ تا شاه باشی
ز اسرار علی آگاه باشی
درین کشتی نجات و رستگاریست
درین کشتی نجات و پایداریست
ازین کشتی اگر تو باز مانی
بمانی در عذاب جاودانی
بمعنیّ دگر روح تو نوح است
که در کشتی تن او را فتوح است
درین کشتی اگر معروف باشی
بدین مصطفی موصوف باشی
شناسد روح او راکشتی تن
به گلشن باز گردد او ز گلخن
درین کشتی رود چون روح کامل
شود در بحر الاالله واصل
بود عارف به ذات حق تعالی
بداند مظهر روح خدا را
بیابد از وجود خویش بهره
رود در بحر وحدت همچو قطره
دگر پرسی ز احوال سلیمان
چرا بر مرغ و ماهی داشت فرمان؟

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ز حال نوح و کشتی بازگویم
به پیش عارفان این راز گویم
هوش مصنوعی: داستان نوح و کشتی را برای عارفان شرح می‌دهم و این راز را با آن‌ها در میان می‌گذارم.
حقیقت نوح دان هادی مطلق
بود معنی کشتی دعوت حق
هوش مصنوعی: نوح که دانای واقعی و راهنمای مطلق بود، به نوعی نماد کشتی‌ای است که دعوت خدا را به عمل درمی‌آورد.
کسی کو دعوت حق را پذیرد
به کشتی نوح او را دست گیرد
هوش مصنوعی: هر کس دعوت خداوند را قبول کند، مانند این است که در کشتی نوح قرار گرفته و مورد حمایت و نجات قرار می‌گیرد.
کسی کو آفتی آرد بکشتی
یقین میدان که او ماند بزشتی
هوش مصنوعی: کسی که تنها مشکل و سختی را به زندگی دیگران اضافه می‌کند، به‌خوبی می‌داند که خودش در نهایت از این وضعیت آسیب خواهد دید و در شرایط بدتری باقی خواهد ماند.
تو کز کشتی شوی دور از بطالت
شوی غرقه بدریای جهالت
هوش مصنوعی: اگر از کارهای بیهوده فاصله بگیری و به تلاش و کوشش ادامه بدهی، از غرق شدن در دریای نادانی نجات خواهی یافت.
همیشه تا ابد در جهل مانی
روی اندر جحیم جاودانی
هوش مصنوعی: همیشه در نادانی باقی می‌مانی و در عذاب ابدی قرار داری.
ترا هادی دلیل راه باشد
ز سر کشتیت آگاه باشد
هوش مصنوعی: تو را کسی که آگاه به راهنمایی است، به عنوان راهنما در نظر بگیر؛ او باید از ریشه و حال تو باخبر باشد.
ترا زان غرقه گشتن وارهاند
بکشتی نجات اندر رساند
هوش مصنوعی: تو از غرق شدن نجات پیدا کردی و به کشتی نجاتی رسیدی که تو را به ساحل امنیت می‌رساند.
علی باشد حقیقت هادی راه
زهی دولت اگر گشتی تو آگاه
هوش مصنوعی: علی مثال روشن حقیقت است و راهنمای واقعی است. اگر به درستی و با آگاهی پیش بروی، به توفیق و مقام والایی خواهی رسید.
نجات و رستگاری از علی دان
رهاند مر ترا از سر طوفان
هوش مصنوعی: رهایی و نجات خود را از علی بیاموز؛ او می‌تواند تو را از مشکلات بزرگ نجات دهد.
حقیقت هست کشتی دعوت او
پناه و رستگاری رحمت او
هوش مصنوعی: حقیقت این است که کشتی دعوت او، منبع پناه و نجات و رحمت است.
اگر آئی درین کشتی چه بوذر
شوی بهتر ز خورشید منور
هوش مصنوعی: اگر به این کشتی بیایی، برای تو بهتر است که مانند بوذر، از نور خورشید تابناک‌تر شوی.
اگر آئی درین کشتی چه سلمان
ازین غرقاب بیرون آوری جان
هوش مصنوعی: اگر تو به این کشتی بیایی، مانند سلمان می‌توانی از این دریاچه خطرناک نجات یابی.
اگر آئی درین کشتی شوی هست
شوی از حوض کوثر همچه من مست
هوش مصنوعی: اگر به این کشتی وارد شوی، مثل من برای همیشه در بهشت مست و خوشحال خواهی شد.
اگر آئی درین کشتی برستی
بلندی یابی از گرداب پستی
هوش مصنوعی: اگر در این کشتی سوار شوی، به بلندای موفقیت خواهی رسید و از ناشاهی و مشکلات رهایی می‌یابی.
اگر آئی درین کشتی به بینی
ظهور اولین و آخرینی
هوش مصنوعی: اگر در این کشتی بیایی، ظهور اولین و آخرین را خواهی دید.
اگر آئی درین کشتی تو شاهی
بفرمانت شود مه تا بماهی
هوش مصنوعی: اگر تو به این کشتی بیایی، مانند یک پادشاه خواهی بود و فرماندهی‌ات مانند یک ماهی در دریا خواهد بود.
اگر آئی درین کشتی رفیقی
توان گفتن ترا مرد حقیقی
هوش مصنوعی: اگر در این کشتی همراهی بیابی، می‌توان گفت تو شخصی واقعی و درست‌کار هستی.
درین کشتی درآ تا شاه گردی
حقیقت مظهرالله گردی
هوش مصنوعی: به این کشتی ملحق شو تا به مقام شاهی دست یابی و به حقیقتی که نشانه خداوند است، تبدیل شوی.
درین کشتی درآ تا یار بینی
هزاران معنی اسرار بینی
هوش مصنوعی: به این کشتی ملحق شو تا یار را ببینی و معانی و رازهای بی‌شماری را کشف کنی.
درین کشتی درآ تا شاه باشی
ز اسرار علی آگاه باشی
هوش مصنوعی: در این کشتی سوار شو تا مقام بلندی پیدا کنی و به اسرار و رازهای علی آشنا باشی.
درین کشتی نجات و رستگاریست
درین کشتی نجات و پایداریست
هوش مصنوعی: در این قایق، راهی برای نجات و رهایی وجود دارد و همچنین نشانه‌ای از پایداری و حفظ است.
ازین کشتی اگر تو باز مانی
بمانی در عذاب جاودانی
هوش مصنوعی: اگر تو از این کشتی بیرون نروی، در عذاب ابدی باقی خواهی ماند.
بمعنیّ دگر روح تو نوح است
که در کشتی تن او را فتوح است
هوش مصنوعی: روح تو همچون نوح است که در کشتی تنش به پیروزی و موفقیت دست یافته است.
درین کشتی اگر معروف باشی
بدین مصطفی موصوف باشی
هوش مصنوعی: اگر در این کشتی نجاتی، باید به صفات پسندیده پیامبر برزید.
شناسد روح او راکشتی تن
به گلشن باز گردد او ز گلخن
هوش مصنوعی: روح او را می‌شناسد و مانند کشتی‌ای که به گلستان باز می‌گردد، او نیز از آتش دل به سوی آرامش و زیبایی می‌آید.
درین کشتی رود چون روح کامل
شود در بحر الاالله واصل
هوش مصنوعی: وقتی که در این کشتی روان، روح انسان به کمال برسد، به دریاى الهى متصل می‌شود.
بود عارف به ذات حق تعالی
بداند مظهر روح خدا را
هوش مصنوعی: عارف باید به وجود خداوند آگاه باشد و تجلی روح خدا را بشناسد.
بیابد از وجود خویش بهره
رود در بحر وحدت همچو قطره
هوش مصنوعی: انسان می‌تواند از وجود خود بهره‌برداری کند و در دریای وحدت، مانند یک قطره دریا، حضور داشته باشد.
دگر پرسی ز احوال سلیمان
چرا بر مرغ و ماهی داشت فرمان؟
هوش مصنوعی: چرا از احوال سلیمان پرس و جو می‌کنی؟ او بر پرندگان و ماهی‌ها تسلط و فرمانروایی داشت.