گنجور

بخش ۱۵

تو لذات جهان و حشمتش دار
حقیقت حشمت دنیا ست آزار
زر و زن هم بمعنی نیست لذت
بود اندر حقیقت رنج و محنت
تو لذات جهان لذات دین دان
ز لذات جهان مقصود این دان
حقیقت هست لذات جهان علم
سخاو رحمت و احسان و هم حلم
ترا قوت بود از علم دینی
ازو مقصود هر دو کون بینی
ز علم دین بیابی سر کونین
بیابی در دو عالم زینت و زین
ترا لذت ز علم و از عمل بوی
چه خوانی لذت علم از عمل جوی
مجو لذت ز ملک و جاه عالم
بیفشان دست همت از دو عالم
ز غیر حق شوی هم بر کرانه
نه بینی خویشتن را در میانه
ز خود یکبارگی آزاد گردی
مطیع حیدر کرار گردی
ترا لذت ز حب شاه باشد
بمعنی گر بسویش راه باشد
ز مهر مرتضی یابی تو قوت
ببارد بر تو بس باران رحمت
تو او را جو که در عالم چو جانست
رفیق اولیا در هر زمانست
شدن در راه او لذات میدان
ازو باشد طریق راه عرفان
ازو باشد همه لذات این کار
برو طالب ره مولا نگه دار
عبادت را توهم لذات میدان
ولی باید که او باشد بفرمان
عبادت را بامر مرتضی کن
بترک غفلت و روی و ریا کن
مگردان سر دمی از راه عرفان
که تا کافر نمیری ای مسلمان
بغیر او اگر راهی گزینی
در آن ره خویش را درچاه بینی
ازو دنیا و عقبایت تمام است
حقیقت در دو عالم او امام است
ازو یابی بهشت و حوض کوثر
ازو گردی چوخورشید منور
که او باشد قسیم نار و جنت
رهاند مر ترا از رنج و محنت
حقیقت مرتضی را گر بدانی
کنی در هر دو عالم کامرانی
بهر چه مرتضی گوید چنان کن
عدوی وی بدوزخ جاودان کن
تو آن گفتار را لذات میدان
همیشه گفتهٔ عطار میخوان
دگر پرسی که عدل شاه چونست
که ظالم در دو عالم خود زبونست

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تو لذات جهان و حشمتش دار
حقیقت حشمت دنیا ست آزار
هوش مصنوعی: تو خود لذت‌های زندگی و زیبایی‌های آن هستی، ولی حقیقتاً زیبایی و عظمتی که در دنیا وجود دارد، فقط منبع آزار و رنج است.
زر و زن هم بمعنی نیست لذت
بود اندر حقیقت رنج و محنت
هوش مصنوعی: ثروت و زن هیچ‌کدام به تنهایی خوشبختی به همراه ندارند؛ در واقع، لذت واقعی در حقیقت با رنج و زحمت همراه است.
تو لذات جهان لذات دین دان
ز لذات جهان مقصود این دان
هوش مصنوعی: لذت‌های دنیوی را با لذت‌های دینی مقایسه کن و بدان که هدف از این لذت‌ها در واقع شناخت لذت‌های دینی است.
حقیقت هست لذات جهان علم
سخاو رحمت و احسان و هم حلم
هوش مصنوعی: در واقع، لذت‌های دنیا نتیجه‌ی علم و دانش همراه با ویژگی‌هایی همچون سخاوت، رحمت و بردباری است.
ترا قوت بود از علم دینی
ازو مقصود هر دو کون بینی
هوش مصنوعی: قدرت تو از دانش دینی است و از آن می‌توانی هدف هر دو دنیا را ببینی.
ز علم دین بیابی سر کونین
بیابی در دو عالم زینت و زین
هوش مصنوعی: با دانستن علم دین، می‌توانی به رازهای جهان دست پیدا کنی و در این دو جهان، به زینت و زیبایی دست یابی.
ترا لذت ز علم و از عمل بوی
چه خوانی لذت علم از عمل جوی
هوش مصنوعی: از دانش و عمل لذت ببر و به دنبال آن‌ها باش، زیرا لذت واقعی از ترکیب علم و عمل به دست می‌آید.
مجو لذت ز ملک و جاه عالم
بیفشان دست همت از دو عالم
هوش مصنوعی: از داشته‌های دنیایی و مقام و ثروت لذت نبر، بلکه با تلاش و اراده‌ات از هر دو جهان بهره‌مند شو.
ز غیر حق شوی هم بر کرانه
نه بینی خویشتن را در میانه
هوش مصنوعی: اگر از حق دور شوی و به سمت دیگری بروی، هرگز نمی‌توانی خود را در موقعیت واقعی‌ات ببینی.
ز خود یکبارگی آزاد گردی
مطیع حیدر کرار گردی
هوش مصنوعی: یکبار از خود رها شو و به فرمان حیدر کرار درآ.
ترا لذت ز حب شاه باشد
بمعنی گر بسویش راه باشد
هوش مصنوعی: تو از محبت شاه لذت می‌بری به شرطی که راهی به سوی او داشته باشی.
ز مهر مرتضی یابی تو قوت
ببارد بر تو بس باران رحمت
هوش مصنوعی: با محبت و دوستی که از علی (مرتضی) می‌گیری، بر تو برکت و رحمت فراوان نازل می‌شود.
تو او را جو که در عالم چو جانست
رفیق اولیا در هر زمانست
هوش مصنوعی: به جستجوی او برو که در عالم مانند جان است و در هر زمان یار و یاور اولیاء خداست.
شدن در راه او لذات میدان
ازو باشد طریق راه عرفان
هوش مصنوعی: در مسیر او، لذت‌ها و خوشی‌ها از او ناشی می‌شود و این راه، مسیر شناخت و آگاهی است.
ازو باشد همه لذات این کار
برو طالب ره مولا نگه دار
هوش مصنوعی: این کار تمام شادی‌ها و لذت‌ها به خاطر اوست، پس ای طالب، همیشه به یاد خداوند باش و او را در نظر داشته باش.
عبادت را توهم لذات میدان
ولی باید که او باشد بفرمان
هوش مصنوعی: عبادت را فقط به عنوان لذت تلقی نکن؛ بلکه باید بدانی که عبادت باید بر اساس دستورات و فرمان الهی باشد.
عبادت را بامر مرتضی کن
بترک غفلت و روی و ریا کن
هوش مصنوعی: عبادت را با فرمان حضرت علی انجام بده و از غفلت و ظاهرپرستی دوری کن.
مگردان سر دمی از راه عرفان
که تا کافر نمیری ای مسلمان
هوش مصنوعی: مدتی از مسیر عرفان و حقیقت دور نشو، زیرا تا زمانی که به ایمان واقعی نرسی، نمی‌توانی حقیقتاً مسلمان باشی.
بغیر او اگر راهی گزینی
در آن ره خویش را درچاه بینی
هوش مصنوعی: اگر راهی غیر از او انتخاب کنی، در آن مسیر خود را به نابودی می‌رسی.
ازو دنیا و عقبایت تمام است
حقیقت در دو عالم او امام است
هوش مصنوعی: از او، دنیا و آخرت تو تمام می‌شود و حقیقت در دو جهان او امام و راهنماست.
ازو یابی بهشت و حوض کوثر
ازو گردی چوخورشید منور
هوش مصنوعی: اگر از او (خدا) بهره‌مند شوی، به بهشت و حوض کوثر دست خواهی یافت و مانند خورشید درخشان خواهی شد.
که او باشد قسیم نار و جنت
رهاند مر ترا از رنج و محنت
هوش مصنوعی: شخصی وجود دارد که می‌تواند تو را از عذاب و سختی‌ها نجات دهد و بین آتش جهنم و بهشت، فاصلۀ به وجود آورد.
حقیقت مرتضی را گر بدانی
کنی در هر دو عالم کامرانی
هوش مصنوعی: اگر حقیقت مرتضی را بشناسی، در هر دو جهان به سعادت و خوشبختی می‌رسی.
بهر چه مرتضی گوید چنان کن
عدوی وی بدوزخ جاودان کن
هوش مصنوعی: هر آنچه مرتضی بگوید، به‌طور دقیق انجام بده و دشمن او را به جهنم ابدی بفرست.
تو آن گفتار را لذات میدان
همیشه گفتهٔ عطار میخوان
هوش مصنوعی: تو همیشه از آن سخنانی لذت ببر که عطار گفته است.
دگر پرسی که عدل شاه چونست
که ظالم در دو عالم خود زبونست
هوش مصنوعی: هرگز از من نپرس درباره‌ی عدالت پادشاه که در دو جهان، ستمگر همواره ذلیل و ناتوان است.