گنجور

بخش ۱۲

تو ناجی را نمی‌دانی ز هالک
نمی‌دانی درین ره کیست مالک
حدیثی مصطفی گفته در این باب
بگویم با تو این اسرار در یاب
چنین فرمود کز بعد من امت
شوند در دین هفتاد و سه ملت
یکی ناجی بود در دین الله
بود هفتاد و دو مردود درگاه
بگویم با تو آن ناجی کدام است
کسی کو واقف از سر امام است
بود مأمور امر مصطفی را
امام خویش نامد مرتضی را
شناسد از ره معنی وصی را
نباشد منکر او قول نبی را
شناسای امامان سالکانند
ولیکن ناشناسان هالکانند
بود ناجی کسی بیشک درین راه
که او باشد ز اصل خویش آگاه
تو با حق دان کسی کو راه دانست
بعالم مظهر الله دانست
تو ناجی دان کسی کو یار باشد
بمعنی واقف اسرار باشد
تو ناجی دان کسی کو راه شاهست
امیرالمؤمنین او را پناهست
هر آنکس کز علی گردید مأمور
شود بیشک سرا پایش همه نور
ازو باشد نجات و رستگاری
تو دست از دامن او برنداری
خدا اورا به هر جاه راه دادست
بهر چیزی دل آگاه دادست
تو حاضر دان مر او را در همه جا
گهی پنهان بود او گاه پیدا
گهی حاضر بود او گاه غایب
مر او را گفته‌اند مظهر عجایب
بگویم اول و آخر همه اوست
بمعنی باطن و ظاهر همه اوست
یقین میدان که او از نور ذاتست
میان جان و دل آب حیات است
در این اسرار مرد نیک صادق
بود آن هالک بی‌دین منافق
تو هالک دان هر آن کو ره ندانست
طریق ملت آن شه ندانست
تو هالک دان کسی کو غیر حیدر
گزیند در ره دین پیردیگر
تو هالک دان که نشناسد علی را
نداند او امام حق ولی را
تو هالک دان کسی مأمور نبود
نهاده جان بکف منصور نبود
تو هالک دان کسی کو نیست درویش
نمی‌داند امام و رهبر خویش
اگر خواهی که باشی ناجی راه
نتابی سر ز امر حضرت شاه
اگر بندی کمر در راه فرمان
وجود خود کنی همچون گلستان
به جان آزاد شو از هر دو عالم
چگویم به ازین والله اعلم
دگر پرسی که علم دین کدامست
که آن ما را ز امر حق پیامست

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تو ناجی را نمی‌دانی ز هالک
نمی‌دانی درین ره کیست مالک
هوش مصنوعی: تو نمی‌دانی که چه کسی می‌تواند تو را نجات دهد و چه کسی بر این راه تسلط دارد.
حدیثی مصطفی گفته در این باب
بگویم با تو این اسرار در یاب
هوش مصنوعی: در اینجا می‌خواهم دربارهٔ موضوعی که پیامبر (مصطفی) گفته است، با تو صحبت کنم تا این رازها را درک کنی.
چنین فرمود کز بعد من امت
شوند در دین هفتاد و سه ملت
هوش مصنوعی: او فرمود که بعد از من، امتم به هفتاد و سه فرقه در دین تقسیم خواهند شد.
یکی ناجی بود در دین الله
بود هفتاد و دو مردود درگاه
هوش مصنوعی: یک نفر در دین خداوند نجات‌دهنده بود، در حالی که هفتاد و دو نفر دیگر از درگاه او مردود و طرد شده بودند.
بگویم با تو آن ناجی کدام است
کسی کو واقف از سر امام است
هوش مصنوعی: می‌خواهم بگویم که آن کسی که می‌تواند نجات‌دهنده باشد، کسی است که از روح و ویژگی‌های امام باخبر باشد.
بود مأمور امر مصطفی را
امام خویش نامد مرتضی را
هوش مصنوعی: امام علی (ع) به عنوان ولی و جانشین پیامبر (ص) در کارها و امور اسلامی مشغول است و هیچ کس دیگری به اهمیت و مقام او نیست.
شناسد از ره معنی وصی را
نباشد منکر او قول نبی را
هوش مصنوعی: کسی که به درک معنای واقعی وصی می‌رسد، هرگز نمی‌تواند سخن نبی را انکار کند.
شناسای امامان سالکانند
ولیکن ناشناسان هالکانند
هوش مصنوعی: نمونه‌ای از افرادی که در مسیر رشد و رسیدن به کمال قرار دارند، می‌توان به شناسایی و شناخت امامان اشاره کرد؛ در حالی که کسانی که از آگاهی و شناخت بی‌بهره‌اند، در حال انحطاط و سقوط هستند.
بود ناجی کسی بیشک درین راه
که او باشد ز اصل خویش آگاه
هوش مصنوعی: کسی در این مسیر نجات‌دهنده است که به ریشه و ذات خود آگاه باشد.
تو با حق دان کسی کو راه دانست
بعالم مظهر الله دانست
هوش مصنوعی: آن کسی که به حقیقت و دانش دست یافته است، باید او را به عنوان نماینده و نشانه‌ای از خدا بشناسیم.
تو ناجی دان کسی کو یار باشد
بمعنی واقف اسرار باشد
هوش مصنوعی: هر کسی که دوست و یار باشد، به معنای واقعی به رازها و اسرار پی می‌برد و می‌تواند کمک‌کننده و نجات‌دهنده باشد.
تو ناجی دان کسی کو راه شاهست
امیرالمؤمنین او را پناهست
هوش مصنوعی: هر کس که راهنمایی را که امیرالمؤمنین است دنبال کند، او را نجات خواهد داد و به وی پناه خواهد داد.
هر آنکس کز علی گردید مأمور
شود بیشک سرا پایش همه نور
هوش مصنوعی: هر کسی که به فرمان علی (ع) و در مسیر او قرار گیرد، به یقین تمام وجودش پر از نور و روشنی خواهد بود.
ازو باشد نجات و رستگاری
تو دست از دامن او برنداری
هوش مصنوعی: نجات و رستگاری تو به او بستگی دارد و نباید از حمایت او دست بکشی.
خدا اورا به هر جاه راه دادست
بهر چیزی دل آگاه دادست
هوش مصنوعی: خداوند او را به هر جایی که بخواهد هدایت کرده و برای هرکاری هم دل فهمیده‌ای به او بخشیده است.
تو حاضر دان مر او را در همه جا
گهی پنهان بود او گاه پیدا
هوش مصنوعی: تو باید بدان که او همیشه در همه جا وجود دارد، گاهی در خفا و گاهی هم آشکار است.
گهی حاضر بود او گاه غایب
مر او را گفته‌اند مظهر عجایب
هوش مصنوعی: گاهی او در دسترس است و گاهی غایب است، به همین دلیل او را مظهر شگفتی‌ها نامیده‌اند.
بگویم اول و آخر همه اوست
بمعنی باطن و ظاهر همه اوست
هوش مصنوعی: بگذار بگویم که در ابتدا و انتهای همه چیز، او وجود دارد، به این معنا که در باطن و ظاهر همه چیز، او موجود است.
یقین میدان که او از نور ذاتست
میان جان و دل آب حیات است
هوش مصنوعی: به‌خوبی می‌دانی که او نوری است که ذاتش را می‌سازد و میان جان و دل، انرژی حیات‌بخش وجود دارد.
در این اسرار مرد نیک صادق
بود آن هالک بی‌دین منافق
هوش مصنوعی: در این رمز و راز، مرد نیک و راستگویی وجود دارد که در مقابل او شخصی بی‌دین و ریاکار است.
تو هالک دان هر آن کو ره ندانست
طریق ملت آن شه ندانست
هوش مصنوعی: هر کسی که راه را نمی‌شناسد، نمی‌تواند مسیر درست را پیدا کند و به درک و شناخت صحیحی از ملت و جامعه‌اش دست یابد.
تو هالک دان کسی کو غیر حیدر
گزیند در ره دین پیردیگر
هوش مصنوعی: کسی که به غیر از حیدر (علی) انتخابی نکند و در مسیر دین از دیگران پیروی نکند، به راستی که در درک و شناخت خود قوی است.
تو هالک دان که نشناسد علی را
نداند او امام حق ولی را
هوش مصنوعی: کسی که علی را نشناسد، به راستی نمی‌داند که امام حق و ولی خدا کیست.
تو هالک دان کسی مأمور نبود
نهاده جان بکف منصور نبود
هوش مصنوعی: تو مثل هالک هستی که هیچ کس مأموریتی برایش تعیین نکرده است و جانش را در خطر نینداخته است.
تو هالک دان کسی کو نیست درویش
نمی‌داند امام و رهبر خویش
هوش مصنوعی: کسی که در فقر و نیاز زندگی می‌کند، امام و رهبر واقعی‌اش را نمی‌شناسد.
اگر خواهی که باشی ناجی راه
نتابی سر ز امر حضرت شاه
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی که در زندگی‌ات به موفقیت و رستگاری برسی، باید از دستورات و راهنمایی‌های بزرگ و الهام‌بخش پیروی کنی و از کنار آن‌ها بی‌توجه نگذری.
اگر بندی کمر در راه فرمان
وجود خود کنی همچون گلستان
هوش مصنوعی: اگر خود را برای رسیدن به اهداف و خواسته‌هایتان آماده کنی و عزم و اراده خود را به کار بگیری، مانند گلستانی پر از زیبایی و شکوفایی خواهی شد.
به جان آزاد شو از هر دو عالم
چگویم به ازین والله اعلم
هوش مصنوعی: به جان آزاد از هر دو دنیا بگویم که چیزی بهتر از این وجود ندارد، و فقط خداوند می‌داند.
دگر پرسی که علم دین کدامست
که آن ما را ز امر حق پیامست
هوش مصنوعی: اگر بخواهی بدانی که علم دین چیست، باید توجه کنی که آن علم ما را از حقایق درست آگاه می‌سازد و نشان‌دهنده‌ی مسیر درست است.