عطاربخش ۱۰
کسی از زهد و تقوی شد مسلم
که پشت پا زد او بر هر دو عالم
نباشد غیر حق اندر دل او
مقام قرب وحدت منزل او
شناسد از ره وحدت خدا را
امیر خویش داند مرتضی را
نباشد یک نفس بی امر آن شاه
ز نا فرمانیش استغفرالله
بامرش هرچه کردی آن حلالست
ولی بی امر او بر تو وبالست
نتابی سر دمی از امر و فرمان
که تا کافر نمیری ای مسلمان
بر آنکس مال این دنیا حرامست
که غیر مرتضی او را امامست
حرامست اهل دنیا را زن و زر
که او را نیست راه و رسم حیدر
نماز و روزه بی مهرش خطا دان
چه داری حب او بر خود روا دان
ندانی گر طریق مرتضی را
ندانی از ره معنی خدا را
شوی گر واقف اسرار حیدر
بر آری نعرهٔ الله اکبر
عبادت را بدانی گر تو یکسر
بود بی امر حیدر خاک بر سر
اگر طاعت کنی بی او تو صد سال
نیابی ذرهٔ نه شوق ونه حال
تو طاعت را به امر اولیا کن
بترک غفلت و روی و ریا کن
هر آنکس کو ریائی شد یقین است
برو هم مالک دوزخ نگین است
تو هرچه گفت حیدر آن چنان کن
طریق مخلصان مؤمنان کن
تو حرمت دار قول انبیا را
تو برپادار فعل اولیا را
ز هر چیزی که حق بیزار باشد
یقین میدان که او مردار باشد
تو ایمان با کسی آور که حق گفت
ترا از راه این معنی سبق گفت
چه ایمان آوری گردی همه نور
زنی لاف انا الحق همچو منصور
اناالحق گفت آن پاک منور
شراب شوق خورد از دست حیدر
بجان و دل سرشتم مهر حیدر
بخوردم شربتی از دست حیدر
حلال این دانم و دیگر ندانم
بود مستی شوق او بجانم
دگر پرسی که راه حق کدام است؟
که را گوئی که اندر دین تمام است؟
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
کسی از زهد و تقوی شد مسلم
که پشت پا زد او بر هر دو عالم
هوش مصنوعی: کسی که به زهد و تقوی دست یافته، واقعاً مؤمن است که به دنیای مادی و منافعات آن پشت پا بزند.
نباشد غیر حق اندر دل او
مقام قرب وحدت منزل او
هوش مصنوعی: در دل او جایگاهی جز حق وجود ندارد و مقام نزدیکی او تنها به وحدت تعلق دارد.
شناسد از ره وحدت خدا را
امیر خویش داند مرتضی را
هوش مصنوعی: کسی که به حقیقت یگانگی خدا پی برده، امام علی (ع) را به عنوان پیشوای خویش می‌شناسد.
نباشد یک نفس بی امر آن شاه
ز نا فرمانیش استغفرالله
هوش مصنوعی: هیچ لحظه‌ای نباید بدون دستور آن پادشاه باشد، چون نافرمانی از او موجب عذاب الهی است.
بامرش هرچه کردی آن حلالست
ولی بی امر او بر تو وبالست
هوش مصنوعی: هر چه که با اجازه و خواسته او انجام دهی، صحیح و رواست، اما اگر بدون اجازه او کاری کنی، عذاب و مشکل برای تو خواهد داشت.
نتابی سر دمی از امر و فرمان
که تا کافر نمیری ای مسلمان
هوش مصنوعی: هرگز سر از کار و دستورات در نیاور، چرا که تا زمانی که کافر نشوی، ای مسلمان، نباید از دستورات فاصله بگیری.
بر آنکس مال این دنیا حرامست
که غیر مرتضی او را امامست
هوش مصنوعی: ثروت و دارایی این دنیا بر کسی حرام است که غیر از امام علی (ع) را پیشوای خود بداند.
حرامست اهل دنیا را زن و زر
که او را نیست راه و رسم حیدر
هوش مصنوعی: داشتن زنی و ثروتی از دنیا برای اهل دنیا جایز نیست، زیرا آن‌ها از اصول و روش‌های شخصیتی چون حیدر (علی) بی‌بهره‌اند.
نماز و روزه بی مهرش خطا دان
چه داری حب او بر خود روا دان
هوش مصنوعی: نماز و روزه‌ای که با محبت او همراه نباشد، نادرست است؛ چرا که عشق به او را برای خود مجاز بشمار.
ندانی گر طریق مرتضی را
ندانی از ره معنی خدا را
هوش مصنوعی: اگر راه امام علی (ع) را نشناسی، نمی‌توانی حقیقت خداوند را درک کنی.
شوی گر واقف اسرار حیدر
بر آری نعرهٔ الله اکبر
هوش مصنوعی: اگر از رازها و حقیقت‌های حیدر آگاه شوی، فریاد "الله اکبر" را سر خواهی داد.
عبادت را بدانی گر تو یکسر
بود بی امر حیدر خاک بر سر
هوش مصنوعی: اگر کسی عبادت را صرفاً به صورت فردی و بدون پیروی از دستورات و فرمان‌های علی(ع) انجام دهد، کارش بی‌فایده است و همچون خاک بر سرش است.
اگر طاعت کنی بی او تو صد سال
نیابی ذرهٔ نه شوق ونه حال
هوش مصنوعی: اگر به عبادت و بندگی بپردازی ولی عشق و شوق به او را نداشته باشی، حتی پس از صد سال هم به هیچ نتیجه‌ای نخواهی رسید؛ نه از شوق در دل و نه از حال خوبی در خود.
تو طاعت را به امر اولیا کن
بترک غفلت و روی و ریا کن
هوش مصنوعی: فرمانبرداری از اولیا را در زندگی‌ات قرار بده و از غفلت و تظاهر به دور باش.
هر آنکس کو ریائی شد یقین است
برو هم مالک دوزخ نگین است
هوش مصنوعی: هر کسی که به نیرنگ و فریب مشغول شود، بدون شک باید بداند که او خود صاحب عذاب و عواقب سختی خواهد بود.
تو هرچه گفت حیدر آن چنان کن
طریق مخلصان مؤمنان کن
هوش مصنوعی: هر آنچه حیدر به تو می‌گوید، انجام بده و راه و روش مؤمنان واقعی را دنبال کن.
تو حرمت دار قول انبیا را
تو برپادار فعل اولیا را
هوش مصنوعی: به احترام وعده‌های پیامبران وفادار باش و اعمال اولیای الهی را پاس بدار.
ز هر چیزی که حق بیزار باشد
یقین میدان که او مردار باشد
هوش مصنوعی: هر چیزی که حق را نپسندد و از آن دوری کند، می‌توان مطمئن بود که آن چیز بی‌ارزش و مرده است.
تو ایمان با کسی آور که حق گفت
ترا از راه این معنی سبق گفت
هوش مصنوعی: با کسی که تو را به حقیقت و درستی راهنمایی می‌کند، همسو و همراه شو، زیرا او از قبل به تو نشان داده است که چگونه باید به این معنا دست یابی.
چه ایمان آوری گردی همه نور
زنی لاف انا الحق همچو منصور
هوش مصنوعی: اگر به ایمان واقعی دست پیدا کنی، مانند منصور حلاج، از نور و حقیقت بهره‌مند خواهی شد و دیگران را هم به روشنی هدایت خواهی کرد.
اناالحق گفت آن پاک منور
شراب شوق خورد از دست حیدر
هوش مصنوعی: شخصی از عشق و شوق عمیق نحوه‌ای از حق را بیان می‌کند و این در حالی است که از دست حیدر (حضرت علی) شرابی از محبت و شوق نوشیده است.
بجان و دل سرشتم مهر حیدر
بخوردم شربتی از دست حیدر
هوش مصنوعی: من با جان و دل عشق حیدر را در خودم نگه‌داشته‌ام و مانند شربتی از دستان او نوشیده‌ام.
حلال این دانم و دیگر ندانم
بود مستی شوق او بجانم
هوش مصنوعی: این را می‌دانم که عشق او برای من حلال است و دیگر هیچ نمی‌دانم. من از شوق او به شدت شاداب و سرمستم.
دگر پرسی که راه حق کدام است؟
که را گوئی که اندر دین تمام است؟
هوش مصنوعی: اگر درباره راه حق سوال می‌کنی، به چه کسی باید بگویی؟ زیرا در دین جان‌دار و کامل است.