حکیم سبزواریشمارهٔ ۲۴
اختران پرتُوِ مشکاتِ دلِ انورِ ما
دل ما مظهر کُل، کل همگی مَظهر ما
نه همین اهل زمین را همه باب اللهیم
نُه فلک در دوَرانند به دورِ سرِ ما
برِ ما پیرِ خِرد طفل دبیرستانست
فلسفی مقتبسی از دلِ دانشوَرِ ما
گرچه ما خاک‌نشینانِ مُرقّع‌پوشیم
صد چو جم خفته به دریوزه‌گری بر درِ ما
چشمهٔ خِضر بوَد تشنه شرابِ ما را
آتش طور شراری بوَد از مُجمَرِ ما
ای که اندیشهٔ سر داری و سر می‌خواهی
به کدوئی است برابر سر و افسر، بَرِ ما
گو به آن خواجهٔ هستی‌طلبِ زهدفروش
نبوَد طالبِ کالای تو در کشورِ ما
بازی بازوی نصریم نه چون نسر بچرخ
دو جهان بیضه و فرخی است به زیرِ پرِ ما
ماه گر نور و ضیا کسب نمود از خورشید
خور بوَد مکتسب از شعشعهٔ اخترِ ما
خسرو ملک طریقت به حقیقت مائیم
کله از فقر به تارک ز فنا افسر ما
عالم و آدم اگر چه همگی اسرارند
بود اسرار کمینی ز سگان در ما
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: علی پی‌سپار
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
اختران پرتُوِ مشکاتِ دلِ انورِ ما
دل ما مظهر کُل، کل همگی مَظهر ما
هوش مصنوعی: ستاره‌ها نورانی از دل روشن ما هستند، دل ما تجلی‌گاه همه چیز است و همه چیز تجلی ما.
نه همین اهل زمین را همه باب اللهیم
نُه فلک در دوَرانند به دورِ سرِ ما
هوش مصنوعی: در این بیت شاعر به این نکته اشاره می‌کند که نه تنها انسان‌ها و موجودات زمینی به خداوند مرتبط هستند، بلکه عالم هستی نیز تحت تأثیر وجود و اراده الهی است. از این رو، همه چیز در قلمرو خداوند و در دورانی از تحولات طبیعی قرار دارد.
برِ ما پیرِ خِرد طفل دبیرستانست
فلسفی مقتبسی از دلِ دانشوَرِ ما
هوش مصنوعی: در واقع، فردی خردمند در سنین بالا به مانند یک کودک دبیرستانی است که آموزه‌های فلسفی را از دل دانشمندان و فرزانگان به ارث برده است.
گرچه ما خاک‌نشینانِ مُرقّع‌پوشیم
صد چو جم خفته به دریوزه‌گری بر درِ ما
هوش مصنوعی: هرچند ما مانند افراد ساده و بی‌زرق و برق هستیم، اما همچنان به اندازه‌ی چندین جم (پادشاه موجود در داستان‌ها و افسانه‌ها) خوابیده در آسایش و آرامش به زندگی خود ادامه می‌دهیم.
چشمهٔ خِضر بوَد تشنه شرابِ ما را
آتش طور شراری بوَد از مُجمَرِ ما
هوش مصنوعی: چشمهٔ خضر نمادی از زنده‌کننده و تازه‌کننده است و گویای جستجوی ما برای نوشیدنی شیرین و مفید است. در عین حال، آتش طور به معنای شعله‌ای است که نشان‌دهنده‌ی احساسات شدید و آتشین ما در درون است. این دو نماد بیانگر نیاز و تشنگی عمیق ما برای معنویت و عشق هستند.
ای که اندیشهٔ سر داری و سر می‌خواهی
به کدوئی است برابر سر و افسر، بَرِ ما
هوش مصنوعی: ای کسی که فکر می‌کنی می‌توانی رهبری کنی و برتری داشته باشی، به یاد داشته باش که جایگاه تو در برابر ما همانند یک کدو است.
گو به آن خواجهٔ هستی‌طلبِ زهدفروش
نبوَد طالبِ کالای تو در کشورِ ما
هوش مصنوعی: بگو به آن استاد که برای رسیدن به حالت بی‌نیازی و زهد، به کسی نیازی ندارد و در این سرزمین کسی به دنبال نعمت‌ها و ارزش‌های تو نیست.
بازی بازوی نصریم نه چون نسر بچرخ
دو جهان بیضه و فرخی است به زیرِ پرِ ما
هوش مصنوعی: بازی من در دست نصری نیست، بلکه مانند پرواز یک پرنده بزرگ است که به سمت آسمان و دنیای دیگر می‌چرخد و در این سفر به خوبی و شادی دست می‌یابم.
ماه گر نور و ضیا کسب نمود از خورشید
خور بوَد مکتسب از شعشعهٔ اخترِ ما
هوش مصنوعی: اگر ماه نوری و روشنی دارد، این را از خورشید گرفته است. بنابراین، همان‌طور که ماه به نور خورشید وابسته است، ما نیز از درخشش ستاره‌ها بهره‌مندیم.
خسرو ملک طریقت به حقیقت مائیم
کله از فقر به تارک ز فنا افسر ما
هوش مصنوعی: ما پادشاهان راه حقیقت هستیم، و تمام وجود ما از فقر و فنا به مانند تاجی بر سر ماست.
عالم و آدم اگر چه همگی اسرارند
بود اسرار کمینی ز سگان در ما
هوش مصنوعی: همه موجودات، چه انسان‌ها و چه فرشتگان، دارای اسراری هستند، اما در وجود ما اسراری پنهان وجود دارد که می‌توان آن‌ها را با رفتارهایی ناشایست و ناپسند مثل رفتار سگ‌ها نسبت داد.
حاشیه ها
1403/10/28 08:12
زهیر
الآن سرِ کلاسم و استاد دارن این شعرُ برامون توضیح میدن! 😃
1403/10/28 08:12
زهیر
پیر خرد یعنی کسی که در خردمندی پیر شده
1403/10/28 08:12
زهیر
نسر: کرکس، لاشخور
بازی: ممکنه همون بازی خودمون باشه، یا پرندۀ باز در مقابل نسر
1403/10/28 08:12
زهیر
چند بیت ازین شعر در این صفحه:
lib.eshia.ir/15194/1/232
مطرح شده بود.
1403/10/28 19:12
زهیر
مُرقَّع: جامۀ وصله‌دار، لباسی که از تکّه پارچه‌های دوخته شده درست شده، خرقه، خرقه‌ای که وصله‌های چهارگوش داره.