گنجور

بخش ۲۹ - حکایت

وحی آمد سوی موسی از خدا
گر همی خواهی رضای لطف ما
بر خلاف نفس میکن هر چه هست
دشمن این نفس سرکش کن درست
من که خلاق جهانم در جهان
هیچ مخلوقی نیاوردم عیان
کو منازع در خداوندی شود
بر خلاف حضرت ما می رود
غیر نفس آدمی کو دایما
در نزاع ماست از حرص و هوی
گر رضای حق همی خواهی دلا
پیشه خودکن خلاف نفس را
شد مطیع نفس بودن معصیت
کفر دان بی شبهه او را تقویت
اصل طاعات و عبادات سنی
شد خلاف نفس آن دیو دنی
دفع این دشمن اگر دستت دهد
جان ز قید هجر جانان وا رهد
در صف مردان میدان رهبری
گویی دولت را به کف می آوری
از غزای اصغر ای دل باز گرد
در جهاد اکبرآ اندر نبرد
جنگ با کافر غزای اصغر است
این جهاد نفس غزو اکبر است
زانکه کشته کافران باشد شهید
کشتۀ نفس است نزد حق طرید
هر کسی کو زین غزا محروم شد
این دو روزه عمر بر وی شوم شد
شرک را بگذار تا مؤمن شوی
شک رها کن تا مگر موقن شوی
نفس را بگذار سوی دل خرام
تا شوی ساکن در آن بیت الحرام

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وحی آمد سوی موسی از خدا
گر همی خواهی رضای لطف ما
هوش مصنوعی: وحی از سوی خدا به موسی رسید: اگر می‌خواهی لطف و رضایت ما را به دست‌آوری.
بر خلاف نفس میکن هر چه هست
دشمن این نفس سرکش کن درست
هوش مصنوعی: در برابر خواسته‌ها و تمایلات نفسانی‌ات عمل کن، زیرا این نفس سرکش و خواسته‌های آن، در واقع دشمن تو هستند. تلاش کن تا درست و منطقی زندگی کنی و به نفس خود غلبه کنی.
من که خلاق جهانم در جهان
هیچ مخلوقی نیاوردم عیان
هوش مصنوعی: من که خالق هستی هستم، در این دنیا هیچ مخلوقی را به وضوح و آشکارا به وجود نیاوردم.
کو منازع در خداوندی شود
بر خلاف حضرت ما می رود
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد با خداوندی و بزرگی او مخالفت کند، به طور حتم از مسیر حضرت ما دور می‌شود.
غیر نفس آدمی کو دایما
در نزاع ماست از حرص و هوی
هوش مصنوعی: غیر از نفس انسان که همیشه در کشمکش با حرص و خواسته‌های خودش است، هیچ چیز دیگری وجود ندارد.
گر رضای حق همی خواهی دلا
پیشه خودکن خلاف نفس را
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی رضایت خداوند را به دست آوری، باید بر نفس خود غلبه کنی و در مسیر درست حرکت کنی.
شد مطیع نفس بودن معصیت
کفر دان بی شبهه او را تقویت
هوش مصنوعی: اگر کسی به نفس خود مطیع شود و بر خواسته‌های آن فرمان ببرد، به یقین مرتکب گناه و انکار ایمان شده است، زیرا این عمل قدرت او را افزایش می‌دهد.
اصل طاعات و عبادات سنی
شد خلاف نفس آن دیو دنی
هوش مصنوعی: تمامی اعمال و عبادات اسلامی به طور واقعی بر اساس مخالفت با نفس و خواسته‌های دنیوی استوار شده است؛ زیرا نفس انسان مانند دیوی است که انسان را به سمت دنیا و تمایلات نفسانی سوق می‌دهد.
دفع این دشمن اگر دستت دهد
جان ز قید هجر جانان وا رهد
هوش مصنوعی: اگر بتوانی این دشمن را دور کنی، جانت از رنج دوری محبوب آزاد خواهد شد.
در صف مردان میدان رهبری
گویی دولت را به کف می آوری
هوش مصنوعی: در بین مردان شجاع و با اراده، به نظر می‌رسد که تو قادر به دستیابی به قدرت و موفقیت هستی.
از غزای اصغر ای دل باز گرد
در جهاد اکبرآ اندر نبرد
هوش مصنوعی: ای دل، از جنگ کوچک دور شو و به نبرد بزرگ بپرداز.
جنگ با کافر غزای اصغر است
این جهاد نفس غزو اکبر است
هوش مصنوعی: جنگیدن با دشمنان خارجی یک نوع جهاد کوچک است، اما مبارزه با نفس و خواسته‌های درونی خود، یک جهاد بزرگ‌تر به حساب می‌آید.
زانکه کشته کافران باشد شهید
کشتۀ نفس است نزد حق طرید
هوش مصنوعی: چون کسی در راه خدا کشته شود، به عنوان شهید شناخته می‌شود، اما فردی که به گناه خود کشته شده باشد، از نظر خداوند طرد شده است.
هر کسی کو زین غزا محروم شد
این دو روزه عمر بر وی شوم شد
هوش مصنوعی: هر کسی که از این جنگ و مبارزه محروم بماند، در این دو روز زندگی‌اش برای او بی‌معنا و زشت می‌شود.
شرک را بگذار تا مؤمن شوی
شک رها کن تا مگر موقن شوی
هوش مصنوعی: برای اینکه مؤمن واقعی باشی، از شرک دست بردار و به شک و تردیدهایت پایان بده تا به یقین برسی.
نفس را بگذار سوی دل خرام
تا شوی ساکن در آن بیت الحرام
هوش مصنوعی: بگذار نفس به سمت دل حرکت کند تا در آن مکان مقدس آرام بگیرد.